راهکارهای تجاری کردن کشاورزی

اسماعیل شهبازی - استاد دانشگاه شهید بهشتی - در گفت‌وگو با خبرنگار کشاورزی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) اظهار کرد: پس از انتزاع وظایف بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی از وزارت تجارت، باب جدیدی برای وزارت جهاد کشاورزی باز شده که لازمه‌ی ورود به این باب این است که این وزارتخانه خود را از جهات راهبردی برای مسئولیت جدید آماده کند.

وی با بیان این‌که وزارت جهاد کشاورزی باید تجدید نظری در تشکیلات و ساختار نیروی انسانی خود صورت دهد، اظهار کرد: این وزارتخانه باید تجدید نظری هم در وظایف و جهت‌گیری‌های سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی داشته باشد. این سازمان باید در برنامه‌هایش تجدید نظر کند و به تولید محصولات محدود نشود. هم‌چنین لازم است شاخه‌هایی برای فعالیت‌های تجاری، حقوقی و اقتصاد کشاورزی داشته باشد.

شهبازی افزود: وزارت جهاد کشاورزی باید به تربیت نیروی انسانی در سطوح دانشگاهی، کارگزاری و واسطه‌های توزیع بپردازد سپس به فکر تعلیم و تربیت کشاورزان برای عرضه‌ی بهتر محصولات کشاورزی باشد.

این کارشناس کشاورزی با بیان این‌که نگرانی‌های فعلی برای تولید نیست، خاطرنشان کرد: در زمینه‌های تولید طی 50 - 60 سال پیش تا حدود زیادی کار شده و تقریبا بر مبنای استعداها و امکانات بخش کشاورزی پیش رفته‌ایم بنابراین هم‌اکنون باید به سمت افزایش صرفه اقتصادی محصولات کشاورزی حرکت کنیم.

وی با اشاره به این‌که هم‌اکنون جایی برای تولید بیشتر وجود ندارد، افزود: در افزایش محصولات باغی شاید بتوانیم بیشتر تولید کنیم اما وقتی نتوانیم از این محصولات ثمره اقتصادی به دست آوریم چه فایده‌ای دارد؟ زمانیکه در باغات مرکبات، محصولات روی درخت می‌ماند و نمی‌توانیم آنها را به پول نزدیک کنیم، هزینه کردن برای تقویت خاک و نگهداری از درخت و ... بی‌فایده است.

وزارت کشاورزی برای مسئولیت های جدید راهکار جدید بیابد

این استاد دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر اینکه وزارت جهاد کشاورزی با توجه به مسئولیت‌های جدید باید به فکر راه‌های جدید نیز باشد، تصریح کرد: با انتزاع وظایف بازرگانی بخش کشاورزی از وزارت تجارت، به صورت قانونی وارد مرحله‌ی تجاری کردن کشاورزی شده‌ایم؛ تاکنون کشاورزی جنبه‌ی فنی و تولیدی داشت اما اکنون وظیفه‌ی اقتصادی دارد و باید از زمین، آب، ابزار، ادوات، نهاده‌ها و دیگر منابع طبیعی را به درستی بهره‌برداری کند تا درآمد این بخش قابل رقابت با همه‌ی مولدان دنیا باشد.

وی یادآور شد: در زمینه‌ی کشاورزی چندان خود را آماده‌ی رقابت با رقبای بین‌المللی نکرده‌ایم چون تعلیماتی نداشته‌ایم.

این کارشناس با اشاره به ضعف توزیع محصولات کشاورزی، گفت: در زمینه توزیع محصولات و فرآورده‌ها، تعلیمات اساسی انجام نشده و تمام روش‌های توزیع کالاهای معدنی، صنعتی و غیر کشاورزی را در خدمت کشاورزی قرار داده‌ایم. در حالی که محصولات کشاورزی محصولاتی خام و تقریبا زنده هستند و نحوه‌ی توزیع و فروش آنها باید با محصولات صنعتی متفاوت باشد.

شهبازی با اشاره به سلف‌خری و سلف‌فروشی در زمان‌های قدیم در کشور خاطر نشان کرد: در آن روش فروش محصولات کشاورزی که در گذشته وجود داشت، افرادی پیشاپیش محصولات کشاورزی را می‌خریدند و ریسک خطر محصولات مثل خشکسالی، بلایای طبیعی و ... بین فروشنده و خریدار تقسیم می‌شد اما اکنون سلف‌خری برچیده شده و ضرر همه‌ی مخاطرات طبیعی به تولیدکننده برمی‌گردد.

وی به طریقه برداشت محصول، اصول نگهداری، حمل و نقل، انبارداری و بازارسانی محصولات کشاورزی که هنوز به صورت سنتی انجام می‌شود، اشاره کرد و گفت: روش‌های سنتی که همچنان استفاده می‌شوند، هزینه‌بر و وقت‌گیر هستند و هنوز روش جدیدی برای برداشت محصولات سر درختی نداریم.

بیشترین ضایعات در حین نگهداری محصولات

این استاد دانشگاه افزود: در حمل و نقل همان‌طور که سنگ را جابه‌جا می‌کنیم، محصولات کشاورزی را هم جابه‌جا می‌کنیم، نحوه‌ی جمع‌آوری شیر در کارخانه‌های لبنیات به صورت غیر اصولی انجام می‌شود و کارخانه‌ها پیشرفتی در این زمینه نداشته‌اند. در نگهداری محصولات نیز به دلیل بی‌توجهی، بیشترین ضایعات را داریم.

به اعتقاد او در انبارداری، بازار رسانی، کدگذاری و استاندارد کردن محصولات، بسته‌بندی، شگردهای بازاریابی و هم‌چنین سنجش باقی‌مانده سموم و محصولات باید بسیار بیشتر از گذشته کار شود.

این استاد دانشگاه شهید بهشتی به اهمیت رشته مدیریت مزرعه در دانشگاه‌ها اشاره و اظهار کرد: این درس باید در دانشگاه‌ها در گرایش‌های مختلف تدریس شود زیرا در این زمینه نیاز به کارشناس و کاردان مدیریت مزرعه به شدت احساس می‌شود.

ضرورت آموزش مدیریت مزرعه در دانشگاهها

وی به لزوم آموزش مدیریت مزرعه و مدیریت مبانی مزرعه تاکید کرد و گفت: مدیریت مزرعه باید در روستاییان پیشرو که به آنها نیروهای معین گفته می‌شود، آموزش داده شود؛ این کارشناسان می‌بایست از قاطبه روستاییان یاد بگیرند و خودشان مبلغ تعلیم به آنها باشند. مبانی مدیریت مزرعه نیز باید طی سلسله مراتبی به روستاییان آموزش داده شود.

شهبازی به مدیریت واحدهای تولیدی اشاره کرد و افزود: مدیریت تولید، کاری تخصصی است؛ کسی که فوق لیسانس کشاورزی دارد نباید در مدیریت دامداری گمارده شود و باید در زمینه‌های مختلف، دوره‌های تخصصی بگذراند.

وی واحدهای مدیریتی دولتی را از جمله بخش‌هایی دانست که باید با تعلیمات و تجارب هر واحد کشاورزی مطابقت پیدا کند.

این کارشناس اظهار کرد: باید کسانی که قدرت ابداع و ابتکار دارند با شرایط روز، امور را پیش ببرند. مدیریت روستا نیز باید آماده باشد زیرا روستا محل تمرکز فعالیت‌های کشاورزی است و لازم است کسانی که آن را مدیریت کنند، از تسلط و علم کافی در این زمینه برخوردار باشند.