جبران عبور از خط قرمز طبیعت، با رجوع به سنت پرستاری از محیط و میراث چندهزارساله
از زمین و ماه و ستارگان تا حیوانات و جانوران و تا انواع گیاهان و درختان انسان نگارههای ایرانی، زانوی ادب در برابر طبیعت به خاک زده است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در آیین هماندیشی نقاشی ایرانی و محیط زیست در آثار فاخر استاد محمود فرشچیان با بیان این مطلب گفت: هنر ایرانی از کیفیت منحصر به فردی در تاریخ هنر بشر برخوردار است زیرا این هنر زاییده کیفیت تعامل ایرانی با سرزمیناش است.
مسعود سلطانیفر با بیان اینکه اگر گل در نگارگری ایرانی وجود دارد، گل بریده شده از ریشه نیست، اگر درخت در نگارهها ترسیم شده است، درختی که از جای خود درآمده و در گلدان پرورش داده شده نیست. همه عناصر طبیعت در صورت کمال خود حضور دارند و وجه آسمانی آنها پررنگتر از وجه خاکی و زمینیشان است.
وی با بیان اینکه مناسبات ایرانی و محیط زیست ایران در بستر تاریخی و فرهنگیاش از سه منظر درخور بررسی است، آنها را به این شرح برشمرد: نخست آنکه فلات ایران به خاطر قرار گرفتن در محل اتصال سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا ناخواسته تبدیل به یک پل وسیع شده است که همبخشی از خصوصیات هر یک را به عاریت گرفته است و هم تبدیل به زمینه آمیزش طیف متنوعی از ویژگیهای طبیعی آنها شده است.
سلطانیفر افزود: به این اعتبار محیط زیست ایران هم به آنها شبیه است و هم خصوصیات منحصر به فرد و بدیعی دارد. سرزمین ایران اصولاً در کمربند بیابانی کره زمین واقع شده است، اما به واسطه موارد مزبور چهرهای یکدست، بیابانی مثل صحرای شمال آفریقا یا شمال شرقی آسیا ندارد. در ایران هم جنگلهای هیرکانی قاره اروپا وجود دارد و هم پلنگ آسیایی.
وی خاطرنشان کرد: علاوه بر این ورود کوهستان به معادلات زیستی ایران تأثیر عمیقی بر کیفیت طبیعی سرزمینمان گذاشته است.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ادامه داد: کوههای ایران نه آنقدر مرتفعاند که مثل فلات تبت بخشی از جهان را از بخشی دیگر جدا و متفاوت سازند و نه آنقدر کوتاهاند که مثل استپهای میانه آسیا باعث یکنواختی شوند.
سلطانیفر تصریح کرد: کوههای ایران نه آنقدر فشردهاند که مثل آلپ بدیع، ستبر مقابل تعاملات طبیعی و انسانی پدید آورند و نه آنقدر پراکندهاند که نتوان نام کوهستان بر آن نهاد. کوههای ایران به اعتبار صفاتشان مبدل به مؤلفهای بسیار مهم و جداییناپذیر از مسئله حیات طبیعت و انسان شدهاند.
وی یادآور شد: بنابراین در ایران با محیط زیستی بسیار متنوع و غنی روبهرو هستیم تنوع ناشی از تلاقی سه قاره و پوشیدگی با کوهستان و غنای ناشی از قرارگیری در میانه جهان و مشخصههای زمین شناختی کوهها.
سلطانیفر تأکید کرد: مسئله دوم این است که فلات ایران از دیرباز به محلی برای سکونت انسان بدل شده است حتی همین امروز که جمعیت بشر به بیشترین تعداد خود در تمام قرون رسیده است. تنها 12 درصد کره زمین مسکون شده است در حالی که تا 300 سال پیش همین سطح نیز بسیار کوچکتر از وضع فعلی بوده است. هرچه به عقبتر میرویم پهنهای که مسکون بوده کوچکتر میشود، اما سرزمین ایران بهدلیل آن تنوع و غنایش و آن امکاناتی که تلفیق کوهستان و بیابان ایجاد کرده است همیشه مسکون بوده است.
وی اظهار داشت: قدمت زیست آدمی در ایران کمتر از قدمت مهاجرت اجداد هوشمند ما از مسقطةالرأس خود نیست، بنابراین از هزارههای دیرین انسان و محیط زیستش در ایران با هم تعامل تنگاتنگ داشتهاند.
معاون رئیس جمهوری همچنین گفت: میراث فرهنگی ما تنیده در میراث طبیعی است و قدمت هر دو به اندازه قدمت نشر بشر به روی زمین است.
سلطانیفر افزود: بحث سوم این است که فلات ایران را اگر به اعتبار بیابانی بودنش یک محیط گرم و خشک در نظر بگیریم برای سکونت و پهن کردن بساط زیست جایی نامساعد است که چنگی به دل نمیزند.
وی خاطرنشان کرد: میراث فرهنگی ما شاهدی است بر این مدعا که ایرانیها هیچگاه در پی مداخله سلطهجویانه و تصرف جبری بر محیط زیست نبودهاند.
سلطانیفر در پایان تصریح کرد: در دوران معاصر متأسفانه به دلایل مختلف و متعدد کل جامعه جهانی دچار این توهم شده که میتواند در طبیعت خود تصرف جبری و در سامانه طبیعت رفتار مداخلهجویانه کند. ما نیز به ناخودآگاه سهیم در اجرای این برنامه شدهایم به چراییاش کاری ندارم، اما اکنون که از تمام خط قرمزهای طبیعت عبور کردهایم و این مادر بخشاینده ما تفهیم به درس عامل مخل تعادل خود یعنی خود ما گرفته است، باید به جبران رفتار خود بپردازیم و چه راهکاری بهتر از رجوع به سنت پرستاری از محیط و درس آموختن از میراث فرهنگی چندهزارسالهمان وجود دارد و ما چارهای جز رعایت آن نداریم./
V-930707-01
دیدگاه تان را بنویسید