آنفلوانزای فوق حادپرندگان در اروپا و تجربه ما

عضو هئیت علمی و رئیس آزمایشگاه آنفلوانزای پرندگان موسسه رازی

اروپا سال 2014 را با چند وقوع ویروس های آنفلوانزای فوق حاد طیور (تحت تیپ H5N8) به پایان رساند. تاکنون این وقوع ها در کشور های آلمان، هلند، بریتانیا و ایتالیا گزارش شده است. از این رو اروپایی ها تدابیر شدیدی اتخاذ کرده اند تا از انتشار این ویروس بصورت یک همه گیری جلوگیری به عمل آورند و البته آن ها تجارب بسیار ارزنده ای در مورد مبارزه با ویروس فوق حاد آنفولانزا طیور (تحت تیپ H5N1) دارند. جالب اینکه منشا اصلی ویروس فوق حاد آنفلوانزای کنونی (تحت تیپ H5N8) از آسیا است. نخستین وقوع در کشور کره جنوبی در ژانویه 2014 (دی ماه 1392) در این کشور گزارش شد و چندی نگذشت که این ویروس در این کشور به صورت همه گیری گسترش پیدا کرد.

با اینکه اروپایی ها متوجه شده اند ویروسی که به اروپا راه پیدا کرده است، با ویروس های کره جنوبی منشا یکسانی دارند، اما تاکنون چگونگی راهیابی این ویروس به اروپا مشخص نشده است، چون خط مهاجرتی مستقیمی بین جنوب شرق آسیا و اروپا غربی وجود ندارد. البته احتمال مهاجرت استثنائی گروه محدودی از پرندگان در این مسیر گرچه غیرممکن نیست، ولی بسیار نادر است.

به صورت کلی پرندگان مهاجر در فصل تابستان در مناطق شمال (مرتفع و سرد) بخصوص مناطق سیبری به تکثیر و تزاید می پردازند و برای زمستان گذرانی به مناطق کم ارتفاع مثل آسیای جنوب شرقی و اروپا و آفریقا می روند. کشور ما هم در این مسیر قرار داردو هر ساله گزارش های متعددی از ورود این پرندگان به کشور در رسانه ها منتشر می شود.

تاکنون دو وقوع از آنفولانزای فوق حاد در کشور در سال های 1386(2007) و 1389(2010) گزارش شده است. بررسی ها نشان می دهد، احتمال ورود ویروس ها به کشور در هر دو مرحله مهاجرت(رفت و برگشت) وجود دارد و با توجه به این تجارب تمهیداتی ذیل در کشور ملحوظ شده است:

1- سازمان دامپزشکی به عنوان متولی اصلی مبارزه هر ساله در اواخر تابستان و اوایل پائیز طرح پایش(ردیابی) ویروس های آنفولانزا را در سراسر کشور انجام می دهد. خوشبختانه با توجه به تجارب گران بهای سال های اخیر، هر ساله این طرح موفق تر انجام می شود.

با توجه به اینکه کشور در مسیر هر دو مرحله رفت و برگشت پرندگان است، به نظر می آید پایش کنونی فقط می تواند مهاجرت پرندگان از منطقه سیبری به مناطق جنوبی را پوشش دهد، لذا برای برگشت از مهاجرت پرندگان بخصوص از جنوب شرقی آسیا بایستی چاره دیگری اتخاذ نمود که در این خصوص انجام پایش بهاره حد اقل در استان های پر خطر مثل گیلان، مازندران و گلستان پیشنهاد می شود. گرچه هیچ گاه امکان ورود ویروس به صفر نمی رسد و باید فعالانه و در طول سال موارد مشکوک رصد شوند.

2- سازمان حفاظت محیط زیست نیز با توجه به ضرورت های فوق الذکر و نیز دغدغه های زیست محیطی، مبادرت به منع شکار و صید کرده است که بی شک کاری ارزشمند است. با این همه خبرهای غیر رسمی حاکی از فعالیت شبکه های زیر زمینی و احیانا رو زمینی از شکار و فروش پرندگان مهاجر است. با توجه به واقعیت های اجتماعی به نظر می رسد کنترل و هدایت روند شکار، می تواند روش واقع بینانه تری باشد.

گر چه در مطالب نگاشته شده فقط از دو ارگان در این زمینه نام برده شد، ولی برای اساس تجارب سالیان اخیر و با در نظر گرفتن آثار اقتصادی و اجتماعی ورود و شیوع ویروس های آنفلوانزای فوق حاد پرندگان و نیز خطرات احتمالی بعضی از این ویروس ها برای جامعه انسانی، مبارزه با ورود و انتشار آن ها یک فعالیت فرا سازمانی است./