حجتی در اتاق تهران: عده‌ای با کج‌روی فرصت تاریخی صادرات به روسیه را مخدوش می کنند
اتاق تهران در نشستی مشترک میزبان محمود حجتی، وزیر جهادکشاورزی و تعدادی از معاونان او بود تا مشکلات و موانع صادرات محصولات کشاورزی و تولیدات صنایع غذایی کشور به روسیه بررسی شود.
به گزارش خبرگزاری کشاورزی ایران(ایانا) به نقل از اتاق تهران، در حالی که مناقشات منطقه‌ای تشدید شده و مراودات تجاری بین کشورها را تحت تاثیر قرار داده است، بازارهای بین‌المللی نیز شاهد تغییر و تحولاتی هستند و خریدارانی که رابطه‌شان با فروشنده شکرآب شده است، به دنبال تامین‌کنندگان جدید می‌گردند. روسیه که از سال گذشته و با اعمال برخی تحریم‌های اروپایی، بازار جذابی برای صادرکنندگان ایرانی شده است با بروز تنش‌های جدید با ترکیه، خرید برخی کالاها از این کشور را قطع کرده و در حال جایگزین کردن کشورهای دیگری از جمله هند برای تامین نیازهای بازار داخلی خود است. فرصت مناسبی که در صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به روسیه شکل گرفته باعث شده است تا فعالان صنعت غذا پرتکاپوتر از قبل به دنبال بررسی وضعیت بازار روسیه و امکان صادرات کالا به این کشور باشند. اقدامی که در سفر اخیر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به ایران دنبال شد و اکنون نیز از طرف مقامات دولتی دو کشور در حال پیگیری است.
، به همین دلیل شامگاه دیروز، اتاق تهران میزبان محمود حجتی، وزیر جهادکشاورزی و تعدادی از معاونان او بود تا مشکلات و موانع صادرات محصولات کشاورزی و تولیدات صنایع غذایی کشور به روسیه بررسی شود.
مسعود خوانساری، رییس اتاق تهران که آغازگر این نشست بود، با اشاره به اینکه پیشنهاد برگزاری این گردهمایی از جانب وزیر جهاد کشاورزی مطرح شده است، گفت: «با توجه به برخی رویدادهای بین‌المللی و مباحثی که حول صادرات به کشور روسیه مطرح شده، قرار است در این جلسه در مورد راهکارهای توسعه صادرات به این کشور بحث کنیم.»
خوانساری افزود: «در نظر داریم در این نشست، موانع را شناسایی و برای برطرف کردن آن راهکار ارائه کنیم تا از فرصت‌هایی که پس از اجرای برجام حاصل می‌شود، بتوانیم بهترین بهره‌برداری را داشته باشیم.» خوانساری پس از بیان این مقدمه میکروفون را به کاوه زرگران، رییس کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران سپرد تا راهکارهایی برای توسعه صادرات محصولات کشاورزی به روسیه مطرح کند.
ارزآوری پنیر 54 برابر نفت خام است
رییس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تهران در این نشست، گزارشی از توسعه تجارت محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در بازار روسیه ارائه کرد. کاوه زرگران با بیان اینکه حجم واردات روسیه از کلیه کشورها در حدود 286 میلیارد دلار است، گفت: «در این تجارت، ترکیه سهم 4 میلیارد دلاری دارد.» به گفته زرگران، واردات روسیه در بخش محصولات غذایی و کشاورزی به طوری است که حدود 14 درصد از کل این واردات شامل گوشت، 14 درصد شامل انواع میوه تازه و آجیل و 8 درصد نیز شامل سبزیجات می‌شود.
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران در ادامه به بیان آمار مربوط به صادرات محصولات کشاورزی از ترکیه به روسیه پرداخت و گفت: «بر اساس آمار گمرک ترکیه، در سال 2014 میلادی حدود 800 میلیون دلار انواع میوه و آجیل از ترکیه به روسیه صادر شده است که این میزان برای سبزیجات در حدود 585 میلیون دلار و برای کنسروجات نیز در حدود 42 میلیون دلار است.»
به گفته زرگران، صادرات گوجه‌فرنگی از ترکیه به روسیه طی سال 2014، در حدود 429 میلیون دلار بوده است به طوری که 100 درصد گوجه‌فرنگی ترکیه به روسیه صادرات می‌شود. وی یادآور شد که ترکیه سهم 41 درصدی در بازار گوجه فرنگی روسیه دارد.
رییس کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران در ادامه به مقایسه صادرات محصولات کشاورزی ایران و ترکیه اشاره کرد و افزود: «حجم صادرات کشمش ایران طی سال گذشته حدود 18 میلیون دلار بود در حالی که ترکیه در این سال نزدیک به 186 میلیون دلار کشمش صادر کرد.» زرگران با بیان اینکه در سایر اقلام نیز ترکیه سهم بالاتری در مقایسه با ایران در بازار روسیه دارد، گفت: «با توجه به اتفاقات سیاسی اخیر که میان ترکیه و روسیه رخ داده است، فرصت مناسبی است تا محصولات کشاورزی ایران در بازار روسیه سهم مناسب خود را به دست آورد.»
وی همچنین به حجم صادرات لبنیات ایران اشاره کرد و با اعلام اینکه صادرات این بخش طی سال گذشته حدود 643 میلیون دلار بوده است، افزود: «تولیدکنندگان لبنیات ایران آمادگی بالایی برای صادرات محصولات خود دارند و تنها منتظر پروتکل دامپزشکی هستند که باید میان دو کشور ایران و روسیه به امضا برسد.»
زرگران با بیان اینکه توانایی تولید 11 میلیون تن لبنیات در سال در ایران وجود دارد، افزود: «در حال حاضر 80 درصد لبنیات ایران به عراق صادرات می‌شود.» وی سپس به میزان ارزآوری محصولات لبنی ایران اشاره کرد و گفت: «در حال حاضر صادرات هر کیلوگرم لبنیات از کشور نزدیک به 1.85 دلار ارزآوری برای کشور دارد، در حالی که هر بشکه نفت کمتر از 22 سنت برای کشور ارز به همراه می‌آورد.» به گفته زرگران، محصولی مانند شیر حدود 11 برابر نسبت به نفت برای کشور ارزآوری دارد و با صادرات پنیر می‌توان تا 54 برابر نفت برای کشور ارزآوری حاصل کرد.
رییس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تهران در ادامه به مهم‌ترین چالش‌های ورود محصولات غذایی و کشاورزی ایران به بازار روسیه اشاره کرد و تعرفه بالا، قیمت بالای تمام شده تولید در کشور، عدم اعتماد شرکت‌های روسیه به شرکت‌های ایرانی، مشکلات بخش حمل‌و‌نقل و نیز مسائل بانکی را چالش‌های جدی این بخش عنوان کرد. زرگران، راهکارهای پیشنهادی بخش خصوصی برای جبران کاستی‌ها در ورود به بازار روسیه را در کاهش تعرفه‌های محصولات کشاورزی و غذایی، امضای پروتکل دامپزشکی میان دو کشور، اعطای تسهیلات یارانه صادراتی به صادرکنندگان و تاسیس کنسرسیوم صادراتی در کشور برای بازار روسیه عنوان کرد.
بازار با حرکات پارتیزانی به دست نمی‌آید
در ادامه این نشست، قدیر قیافه نایب رئیس اتاق مشترک ایران- روسیه پشت تریبون ایستاد و گفت: «حدود 24 سال از فروپاشی شوروی سپری شده، اما هنوز ایران نتوانسته است، جایگاه قابل قبولی را در ارتباط با روسیه و کشورهای CIS پیدا کند. قیافه ادامه داد: «سال گذشته، پس از آنکه میان روسیه و اوکراین تنش‌هایی به وجود آمد و روسیه در اقدامی متقابل برخی از کالاهای اروپا و آمریکا را تحریم کرد، هیات بزرگی از روسیه در قالب کمیسیون مشترک روس به ایران آمد و در نشست‌ها، مقامات دو کشور تاکید کردند که ارتباطات باید گسترش پیدا کند.»
او افزود: «این در حالی است که میزان مبادلات ایران روسیه از حدود یک میلیارد و 700 میلیون دلار به حدود یک میلیارد و 400 میلیون دلار کاهش یافته است.» قدیر قیافه در بخش دیگری از سخنانش گفت که صادرات به روسیه نیازمند تدوین استراتژی مشخص و بلندمدت است و ماندگاری در این بازار با حرکات پارتیزانی در بخش صادرات ممکن نخواهد بود.» قیافه همچنین گفت: «مشکل ایران در بخش صادرات این است که صادرات معمولا از سر ریز مصرف داخلی صورت می‌گیرد و اغلب با صادرات محصولات کشاورزی قیمت محصولات در بازار داخلی افزایش می‌یابد که این موضوع با برانگیختن حساسیت‌ها، منجر به جلوگیری از صادرات می‌شود.»
توافق برای برقراری کریدور صادراتی به روسیه
پس از سخنان زرگران و قیافه، نوبت به محمود حجتی رسید تا در مورد باز شدن راه‌های صادراتی به روسیه سخن بگوید. وزیر جهاد کشاورزی در نشست اتاق تهران، در رابطه با ضعف‌های ورود ایران به بازار روسیه گفت: «طی سال‌های گذشته اقدامات جدی و مناسبی در حوزه زیرساختی چه به لحاظ نرم‌افزاری و چه سخت‌افزاری برای صادرات کالا به ویژه محصولات کشاورزی ایران به روسیه صورت نگرفته است و امروز آثار این ضعف‌ها را می‌بینیم.»
محمود حجتی افزود: «طی سال‌های اخیر هیچ‌گونه توافقنامه همکاری میان دو کشور در زمینه تجارت دو جانبه حاصل نشده و عمده صادراتی که از ایران به بازار روسیه روانه شده از طریق کشورهای همجوار این بازار بوده است.» وی به صادرات محصولات آبزیان به بازار روسیه اشاره کرد و گفت: «با وجود آنکه طی توافقات صورت گرفته با طرف‌های روسی، تعرفه صادرات آبزیان از ایران به این بازار به صفر رسید، اما در صادرات این محصولات عملکرد خوبی شکل نگرفت و فعالان اقتصادی این بخش نتوانستند از این فرصت استفاده کنند.
وزیر جهاد کشاورزی در ادامه به سفر چندی پیش ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه به تهران اشاره کرد و گفت: «طی این سفر، رییس‌جمهور روسیه در ملاقات با مقامات ایران اعلام کرد که همان شرایطی که ترکیه در تجارت با روسیه داشت، برای ایران لحاظ و فراهم خواهد شد.» حجتی همچنین به کریدور صادراتی میان ایران و روسیه اشاره کرد و افزود: «دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان اعلام کردند که از طریق این دو کشور صادرات به روسیه را انجام دهیم.» وی همچنین از امضای توافقنامه‌ای میان مسوولان دو کشور ایران و روسیه طی روزهای آتی به منظور برقراری کریدور صادراتی میان دو طرف خبر داد. حجتی افزود: «در سفر اخیر رییس‌جمهور روسیه به تهران، عمده مباحث کاری روی تعرفه‌ها صورت گرفت و وی قول همکاری برای رفع این مشکل را داد.» وزیر جهاد کشاورزی به ظرفیت بالای تولید طیور در ایران اشاره کرد و گفت: «در حال حاضر ظرفیت بالقوه صادرات 500 هزار تنی طیور در سال از ایران وجود دارد.»
از کج‌روی‌ها جلوگیری کنیم
حجتی در ادامه سخنانش با اشاره به صادرات برخی محصولات کشاورزی بی‌کیفیت به سایر کشورها، خطاب به فعالان اقتصادی گفت: «بیایید کمک کنید. مصلحت کشور در این است که بر اساس برنامه‌ای بلندمدت، محصولات باکیفیتی صادر شود. کسانی را که محصول بی‌کیفیت صادر می‌کنند، نهی و راهنمایی کنید.» او افزود: «اگر قرار است، صادرات به روسیه رونق بگیرد باید این صادرات در چارچوب مشخص و به صورت منضبط انجام شود.» حجتی ادامه داد: «باید به گونه‌ای سیاستگذاری کنیم که صادرات نه از سر ریز مصرف داخلی که از همان ابتدا برای صادرات تولید صورت گیرد. همچنین لازم است برای بازاریابی این تولیدات تلاش‌های مستمری صورت گیرد.»
وزیر جهادکشاورزی با بیان اینکه برای حصول چنین فرصتی، زحمات بسیاری کشیده شده است، افزود: «نباید اجازه دهیم، عده‌ای با کج‌روی این فرصت تاریخی را مخدوش کنند.» محمود حجتی گفت: «دولت نیز باید حمایت‌های لازم را در بخش صادرات اعمال کند. به همین منظور دولت، شب گذشته در روند تصویب بودجه سال 1395 خورشیدی معادل یک هزار میلیارد تومان یارانه برای کاهش هزینه‌ها و مشوق به بخش صادرات در حوزه کشاورزی اختصاص داد.» او تاکید کرد که این مبلغ می‌توانست مشکل چند وزارتخانه را حل کند، اما دولت به توانمندسازی بخش صادرات اصرار دارد.
حجتی ابراز امیدواری کرد که با با عزم دولت و گشایش‌هایی که ایجاد شده، از این فرصت بهره‌برداری مطلوبی صورت گیرد و ایران بتواند جای پای دائمی در بازارهای موردنظر برای خود ایجاد کند.
شرط صادرات تخم مرغ به روسیه
در ادامه این نشست جمعی از فعالان بخش خصوصی و مدیران تشکل‌های حوزه کشاورزی و صنایع غذایی به بیان دیدگاه‌ها و نظرات خود در رابطه با گسترش صادرات به روسیه عنوان کردند.
مهدی معصومی اصفهانی عضو هیات نمایندگان اتاق تهران و مدیرعامل شرکت تلاونگ در این نشست به وجود زیرساخت‌های لازم در زمینه تولید و صادرات تخم‌مرغ در ایران اشاره کرد و گفت: «در حدود 14 سال قبل، زیرساخت‌های تولید تخم‌مرغ به منظور صادرات، در کشور فراهم شد و برندسازی در این حوزه صورت گرفت اما در طول این سال‌ها بارها با اعمال تعرفه‌های بالا حتی تا 60 درصد، موانع جدی بر سر راه صادرات تخم‌مرغ از ایران ایجاد شد.» معصومی افزود: «امروز نیز اگر واحدهای تولیدی تخم مرغ در کشور بخواهند و اراده کنند، امکان صادرات بالای این محصول فراهم است اما فعالان بخش خصوصی به دولت اطمینان ندارند چرا که دولت به منظور کنترل بازار داخل دائماً تعرفه صادرات این محصول را تغییر می‌دهد.» او خواستار اعلام اطمینان‌دهی از سوی دولت و به ویژه وزارت جهاد کشاورزی به تولیدکنندگان تخم‌مرغ در کشور برای ورود به عرصه صادرات شد.
نرخ خرید تضمینی به نفع تولیدکنندگان نیست
در ادامه این نشست، احمد صادقیان، دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، موضوع سخنانش را به خرید تضمینی محصولات کشاورزی اختصاص داد و گفت: «خرید تضمینی در اغلب کشورهای توسعه‌یافته برای حمایت از کشاورزان انجام می‌شود. اما در ایران این حمایت به سفره مصرف‌کنندگان منتقل می‌شود.» او درخواست کرد قیمت خرید تضمینی به گونه‌ای باشد که با قیمت‌های جهانی همخوانی داشته باشد و هزینه‌های تولیدکنندگان را پوشش دهد.»
ارمنستان پایگاه صادرات به روسیه شود
شاهرخ ظهیری از فعالان بخش کشاورزی و صنایع غذایی نیز در این گردهمایی، بر تقویت صادرات غیرنفتی کشور اشاره کرد و آن را راهی برای خروج از رکود دانست. مشاور حوزه کشاورزی اتاق تهران، به موافقتنامه چند سال پیش میان ایران و ارمنستان در زمینه احداث مرکز تجاری ایران در ایروان اشاره کرد و گفت: «آغاز به کار این مرکز می‌تواند به امر صادرات محصولات ایرانی به بازار روسیه کمک کند و در حال حاضر نیز 5/2 میلیون دلار برای تکمیل این پروژه نیاز است که امیدواریم با همراهی وزارت جهاد کشاورزی این امکان فراهم شود.»
اعتراض به وجود انحصار در سازمان دامپزشکی
ارسلان قائمی یکی دیگر از فعالان حاضر در این نشست، میگو را به عنوان یکی از محصولات صادراتی ایران برشمرد و گفت: «نیاز سالانه روسیه به این محصول به 180 هزار تن می‌رسد، اما میزان تولید در ایران فقط 15 هزار تن است که به فرض صادرات همه این میزان، کمتر از 10 درصد نیاز روسیه پوشش داده می‌شود.» او ادامه داد: «اگر ایران نمی‌تواند در این بخش صادرات قابل قبولی داشته باشد، به این دلیل است که سازمان‌های شیلات و دامپزشکی انحصار ایجاد کرده‌اند و تنها 19 شرکت می‌توانند در این زمینه فعال باشند. در حالی که سازمان دامپزشکی صرفا باید گواهی بهداشت صادر کند.» او از حجتی در خواست کرد که این انحصار را برطرف کند.
فرصت صدور 110هزار تن خوراک آبزیان به روسیه
در ادامه این نشست، مجید موافق قدیری، رئیس هیات مدیره انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان ایران به توانمندی‌های واحدهای تولیدی و صادراتی این بخش در کشور اشاره کرد و گفت: «در حال حاضر محصولات تولیدی خوراک دام ایران به 11 کشور جهان صادرات می‌شود. همچنین برای 20 کشور نیز هدفگذاری صادراتی صورت گرفته است تا انجمن به صادرات یک میلیون تن در سال دست پیدا کند.» به گفته وی، کشور روسیه تا پیش از اتفاقات سیاسی این کشور با ترکیه، به میزان 110 هزار تن خوراک آبزیان از اروپا و به ویژه ترکیه وارد می‌کرد و در حال حاضر بهترین فرصت است که با اتخاذ تدابیر مناسب محصولات ایرانی جایگزین تولیدات ترکیه در این بازار شود.
قدیری در ادامه این پیشنهاد را با وزیر جهاد کشاورزی در میان گذاشت که اجازه داده شود مواد اولیه خوراک دام به صورت عبور موقت به ایران وارد و از این بازار به سایر نقاط جهان صادرات شود.
به کاهش هزینه تمام‌شده تولید کمک کنید
چاوشی که به نمایندگی از شرکت کاله در این نشست حضور یافته بود، با اشاره به توانمندی‌های این شرکت در صادرات مستمر و پایدار محصولات لبنی به ویژه پنیر خواستار اختصاص یارانه برای کاهش قیمت تمام شده محصولات برای صادرات و نیز کمک به تسریع در صدور مجوزهای لازم برای این صادرات شد. او همچنین با اشاره به اینکه روسیه تجارت آزاد با کشور اوکراین را نیز لغو کرده گفت که این وضعیت نیز می‌تواند فرصت‌های صادراتی ایران را توسعه دهد.
دعوت دومای روسیه از فعالان اقتصادی ایرانی
محمد صادق نادعلیزاده نیز مشکل عدم توفیق ایران در صادرات را نبود اتحاد میان فعالان اقتصادی ایران برشمرد و گفت که به نیابت از دومای روسیه از فعالان اقتصادی برای حضور در همایشی که قرار است در ماه فوریه در روسیه برگزار شود، دعوت می‌کند. همچنین، اقدم از فعالان بخش حمل‌و‌نقل ریلی و صادرکننده محصولات کشاورزی نیز طی سخنانی، نبود زیرساخت‌های مناسب در بخش حمل‌و‌نقل و ترانزیت را مشکل اصلی در مواجهه با بازار روسیه عنوان کرد. به گفته وی در حال حاضر به دلیل نبود واگن‌های یخچال‌دار، صادرات بسیاری از محصولات کشاورزی و غذایی ایران به بازار روسیه با مشکل جدی رو به روست.
عواقب صادرات کالاهای کم‌کیفیت
طبیبی به عنوان یکی از صادرکنندگان کشمش از عملکرد برخی صادرکنندگان که کالاهای بی‌کیفیتی را صادر می‌کنند و به گفته او صرفا به دنبال کسب منافع کوتاه‌مدت هستند، گلایه کرد و خواستار آن شد که ضوابطی برای جلوگیری از صادرات محصولات بی‌کیفیت تعیین شود. او همچنین گفت: «بخشی از این ایراد به اتاق‌ها نیز باز می‌گردد که برای همه کسانی که درخواست کارت بازرگانی دارند، کارت صادر می‌کنند.» او همچنین تقاضا کرد که برای مشکلات موجود در حوزه حمل‌و‌نقل و تعرفه‌ها نیز چاره اندیشی شود.
فرصت‌های سرمایه‌گذاری در ایران معرفی شود
فریال مستوفی، یکی دیگر از اعضای هیات نمایندگان اتاق تهران تشکیل کنسرسیومی را برای برنامه‌ریزی و نظارت در مورد کیفیت محصولات، تامین یا حمل‌و‌نقل خواستار شد. او همچنین با اشاره به اینکه رشد اقتصادی 8 درصدی ایران مستلزم 30 تا50 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در سال است، افزود: «شایسته است در سمیناری که قرار است در روسیه برگزار شود، فرصت‌های سرمایه‌گذاری ایران معرفی شود.»
برخی محدودیت‌ها از طرف روسیه است
پس از آنکه فعالان اقتصادی حوزه کشاورزی، دیدگاه‌ها و مشکلات خود را بیان کردند، وزیر جهاد کشاورزی در مورد برخی از آنها توضیحاتی ارائه کرد. او با بیان اینکه ما اصرار داریم، مسائل‌مان را با روسیه به طور مستقیم برطرف کنیم، در پاسخ به یکی از فعالان بخش خصوصی که از وجود انحصار در سازمان دامپزشکی گلایه کرد، گفت: «فعالیت 19 شرکت در بخش صادرات میگو دیگر، انحصار تلقی نمی‌شود.» او افزود: «روس‌ها آمادگی ندارند که مانند سایر کشورهای اروپایی که ما با آنها موافقتنامه قرنطینه دامی عام منعقد کرده‌ایم، پای امضای چنین موافقتنامه‌ای بنشینند. برای مثال، استانداردهای فرآوری محصولات شیلات هم‌سطح استانداردها در اروپاست اما روس‌ها این را نمی‌پذیرند و به جزییات بسیار اهمیت می‌دهند. بنابراین بخشی از محدودیت‌ها از ناحیه طرف مقابل است.»
او بیان اینکه دولت نسبت به توسعه صادرات مصمم است، گفت: «صادرات خوراک دام نباید بر روی برخی امکانات پنهان صورت گیرد؛ از جمله مابه‌التفاوت ارز بازار و ارز دولتی. این که کالایی را با ارز دولتی وارد کنیم و بخواهیم با ارز آزاد صادرات کنیم، صادرات پایداری شکل نخواهد گرفت.» حجتی در مورد تامین کانتینرهای یخچال‌دار نیز قول همکاری داد.
جلوی امضای طلایی را گرفته ایم
وزیر جهاد کشاورزی افزود: «سیاست دولت یازدهم این است که مانع صادرات نشود و این دولت به طور جدی مخالف ایجاد عوارض بر صادرات است.» حجتی گفت: «باید ساختاری ایجاد کنیم که ممانعت از صادرات را حرام بدانیم.»
وی در بخش دیگری از سخنانش، به موضوع خرید تضمینی محصولات کشاورزی اشاره کرد و گفت: «در این مورد به دنبال تغییر رویه از حالت سنتی به روش‌های مدرن هستیم و در همین زمینه نیز در حال حاضر محصولاتی مانند جو و ذرت از طریق بورس معامله می‌شود.» وی همچنین گفت: «در سیاستگذاری‌ها به دنبال آن هستیم که دیگر امضای طلایی وجود نداشته باشد.» وزیر جهاد کشاورزی در بخش دیگری از سخنانش، به واردات برنج به کشور اشاره کرد و گفت: «در حالی نیاز داخل کشور به برنج در حدود 800 هزار تن در سال است که بر اساس آخرین بررسی‌ها، تاکنون واردات یک میلیون و 400 هزار تن برنج ثبت سفارش شده است.»
سفر هیات تجاری اتاق تهران به روسیه
در پایان این نشست، مهدی جهانگیری، نایب‌رییس اتاق تهران به جمع‌بندی مباحث مطرح شده در این گردهمایی پرداخت و گفت: «در هماهنگی با اتاق بازرگانی و صنعت روسیه، مقدمات سفر هیاتی از اتاق تهران به این کشور در آینده‌ای نزدیک فراهم خواهد شد.» وی همچنین از مذاکرات اتاق تهران با سفارت روسیه برای تسهیل در صدور روادید برای تجار و بازرگانان ایرانی خبر داد و در عین حال افزود: «سفرای ایران در کشورهای جمهوری آذربایجان و ارمنستان اعلام آمادگی کرده‌اند که برای صادرات محصولات ایرانی به بازار روسیه، پیشنهادها و راهکارهای مناسبی را در اختیار صادرکنندگان قرار دهند.»
دیدگاه تان را بنویسید