برنامه ملی عملیاتی حفاظت و مدیریت پلنگ در ایران ابلاغ شد

به دنبال نیازسنجی های انجام شده از سه سال گذشته و اقدامات منسجمی که برای تهیه و تدوین برنامه ای جامع، همه سو نگر و مطابق وضعیت کنونی پلنگ در ایران طی ماه های گذشته صورت گرفت، برنامه ملی عملیاتی حفاظت از پلنگ ایرانی از سوی معصومه ابتکار، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست جهت اجرا به کلیه واحدهای مربوطه ابلاغ شد.

به گزارش ایانا به نقل از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست(پام)، این برنامه که دردوم اسفند ماه 94 ابلاغ شد، آمده است:

" پلنگ ایرانی، آخرین بازمانده از جنس پانترا در ایران است که دارای اهمیت ویژه ای در حفظ سلامت اکولوژیکی گستره وسیعی از زیستگاه های خشکی ایران است و این موضوع تقریبا کلیه استان های کشور را پوشش می دهد. در حالی که عمده جمعیت این زیرگونه در ایران باقی مانده است و شرایط آن در ایران می تواند اهمیت تعیین کننده ای در بقای این زیرگونه از پلنگهای آسیایی در خاورمیانه، جنوب و غرب آسیا داشته باشد، پلنگ ایرانی طی سال های اخیر با چالش های زیادی برای بقا مواجه شده است. تخریب زیستگاه، کاهش جمعیت گونه های طعمه؛ شکار، معدوم سازی و استفاده از طعمه مسموم از جمله مهمترین عوامل تهدید بقای این گونه در ایران هستند.

پلنگ در ایران به عنوان گونه ای چتری و کاریزماتیک با پراکنشی وسیع در سطح کشور به عنوان فرصتی مدیریتی برای ایران و سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان دستگاه متولی حفاظت از حیات وحش در کشور محسوب می شود که در سایه آن طیف وسیعی از زیستگاه ها و گونه های گیاهی و جانوری تحت حمایت بیش از پیش قرار می گیرند. این در حالیست که تا کنون هیچ گونه برنامه مدون و مشخصی برای مدیریت و حفاظت هدفمند و بلند مدت این گونه در ایران تدوین نشده است و هم اکنون، پلنگ نیز مانند اکثریت سایر گونه های جانوری ایران، تحت پوشش شرایط عمومی حفاظتی و مدیریتی حیات وحش در کشور قرار دارد.

با توجه به ارزش های اکولوژیکی و ویژگی های مدیریتی و حفاظتی یاد شده، همچنین در نظر گرفتن این موضوع که پلنگ ایرانی به عنوان گونه ای با ارزش های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی پیام آور مفاهیم ارزشمندی برای جامعه ایرانی است، تدوین برنامه ای گونه محور و منطبق با شرایط کنونی پلنگ در ایران، تنوع حاکم بر شرایط زیستی این گونه در کشور و همچنین سایر موضوعات اثر گذار بر برنامه های حفاظتی و مدیریتی، فرصت ها و تهدیدها و ظرفیت های موجود، ضروری می باشد.

بر این اساس، مجموعه پیش رو، به عنوان نخستین سند رسمی برنامه ملی عملیاتی حفاظت و مدیریت پلنگ در ایران مشتمل بر چشم انداز بلند مدت و کوتاه مدت، استراتژی های کلان و موضوعی، اهداف کلان و اختصاصی، اقدامات و فعالیت ها، واحد های پیگیری و مسئول، همکاران و مشارکت کنندگان در اجرای برنامه ها همراه با شاخص های ارزیابی و پایش و اقدامات نظارتی، تهیه و تدوین شده است و مصوب می گردد. "

علی تیموری، مدیر کل حفاظت و مدیریت شکار و صید دراین باره گفت: " مقدمات لازم برای تهیه و تدوین برنامه ملی عملیاتی حفاظت و مدیریت پلنگ در ایران از سه سال گذشته ، با انجام برنامه های نیازسنجی و تحقیقاتی آغاز شد. طی بهمن ماه 1393، کارگاه برنامه ریزی مشارکتی در استان سیستان و بلوچستان با حضور رابطین گربه سانان ادارات کل حفاظت محیط زیست و برخی نمایندگان دفاتر ستادی برگزار شد که طی آن، چارچوب اولیه ای برای برنامه حاضر بر اساس نیازسنجیهای صورت گرفته، ضرورت ها و اولویت های حفاظتی و تحقیقاتی، همچنین فرصت ها و تهدیدها و ظرفیت های موجود، به دو صورت ملی و منطقه ای (5 منطقه) تدوین شد. متعاقبا، جلسات تحلیل ذینفعان و برنامه ریزی مشارکتی با واحد های مرتبط ستادی و برخی ذی اثران خارجی طی بهار و تابستان 1394، انجام شده و کلیه بخشهای برنامه طی پاییز و زمستان 1394، به تایید دفاتر تخصصی و ستادی مرتبط رسید.

وی افزود: طرح ساختاری طراحی شده برای اجرای این برنامه، به صورت ماتریسی بوده و مدیریت آن به صورت کمیته ای مشتمل بر مدیر پروژه ملی و کمیته راهبردی - نظارتی می باشد. کمیته فنی، هماهنگ کنندگان منطقه ای و هماهنگ کننده دفاتر ستادی، به ترتیب از دیگر بخشهای موثر در تصمیم گیری موضوعات خاص و امور اجرایی می باشند.

به گفته تیموری، موضوعات تحت پوشش این برنامه شامل آموزش و توانمندسازی، روابط عمومی و امور رسانه، زیستگاه ها و مناطق آزاد و چهارگانه، پارک طبیعت پردیسان، دامپزشکی، بیماریها و امداد و نجات؛ فضای حفاظت فیزیکی، امور بین الملل و زیستگاه های فرامرزی، طرح بیمه ای پلنگ ایرانی، ذخایر ژنتیکی، تحقیقات، پایش و ارزیابی و شبکه ملی پلنگ ایرانی و با محوریت پلنگ و موضوعات مرتبط با گونه های طعمه آن است.

مدیر کل حفاظت و مدیریت شکار و صید افزود؛ همانگونه که طراحی این برنامه به صورت مشارکتی و با لحاظ نمودن حداکثری ظرفیت های اجرایی و تخصصی داخلی و ظرفیت های بومی و اقدامات انجام شده پیشین صورت گرفته است، امید است با مشارکت و همیاری و تلاش طیف وسیع ذی اثران شناسایی شده و واحد های مسئول و همکار تعیین شده، این برنامه بتواند گامی موثر در جهت حفظ و حراست از این گونه ارزشمند باشد. "

آرزو صانعی، مجری تهیه و تنظیم برنامه ملی عملیاتی حفاظت و مدیریت پلنگ در ایران نیز دراین خصوص اظهار داشت: " این برنامه که برای نخستین بار در ایران تهیه و تنظیم شده است، حاصل تلاش و همکاری مجموعه ای از افراد صاحب نظر، متخصص، مجرب، علاقمند و دلسوز است که بقای پلنگ در طبیعت ایران، دغدغه زندگیشان است. صمیمانه از کلیه مشارکت کنندگان در مراحل نیازسنجی و تحقیقات، بالاخص زحمات بی دریغ رابطین گربه سانان کلیه استان های کشور؛ همچنین همکاران در اجرای کارگاه های آموزشی مهارتی منطقه ای پلنگ ایرانی (دوره اول و دوم)، به ویژه ادارات کل حفاظت محیط زیست استان های میزبان؛ نمایندگان دفاتر ستادی شرکت کننده در جلسات برنامه ریزی و تایید نهایی سند، کلیه گروه های اجرایی موسسه تخصصی مطالعات پلنگ آسیایی و اعضا پورتال تخصصی پلنگ ایرانی، محیط بانان، افراد محلی، کارشناسان و متخصصین مشارکت کننده، سپاسگزارم.