گزارش ایانا از همدان درباره نظام عرضه و تقاضای محصولات کشاورزی در استان
زمین کشاورزی؛ پایگاه مدیریت عرضه و تقاضا
چرخه تولید تا مصرف انواع مختلف محصولات کشاورزی روند طبیعی خود را طی میکند، مگر زمانی که چرخه عرضه و تقاضا دچار اختلال شود. عموماً مشکل نیز از آنجا آغاز میشود که عرضه نسبت به تقاضا پیشی گرفته یا از آن عقب بماند. بسیاری از محصولات کشاورزی از گوجهفرنگی گرفته تا سیبزمینی و پیاز و حتی مرغ که راه به تیتر اخبار پیدا کرده، در برنامه عرضه دچار مشکل شدهاند... در گزارش پیش رو میخوانید دیدگاههای جمعی از تولیدکنندگان در استان همدان را پیرامون معضل تنظیم عرضه و تقاضا:
* مدیریت عرضه و تقاضای محصولات کشاورزی از زمینهای کشاورزی آغاز شود
* استان همدان با تولید سالانه یک میلیون تن سیبزمینی بهعنوان قطب تولید محصول سیبزمینی بهشمار میرود
* اگر برای مازاد عرضه محصولات بازار ارائه به نیازمندان پیشبینی میشد، دیگر نه خبری از زیان کشاورزان بود و نه خرید تضمینی
* استفاده از قدرت قهری و با اجبار هر چند ممکن است در کوتاهمدت اثربخش باشد، اما در طولانیمدت پایدار نخواهد بود
خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) - همدان - فاطمه امیری:
چرخه تولید تا مصرف انواع مختلف محصولات کشاورزی روند طبیعی خود را طی میکند، مگر زمانی که چرخه عرضه و تقاضا دچار اختلال شود. عموماً مشکل نیز از آنجا آغاز میشود که عرضه نسبت به تقاضا پیشی گرفته یا از آن عقب بماند. بسیاری از محصولات کشاورزی از گوجهفرنگی گرفته تا سیبزمینی و پیاز و حتی مرغ که راه به تیتر اخبار پیدا کرده، در برنامه عرضه دچار مشکل شدهاند.
تناوب چند مدت ارزانی محصولات کشاورزی و درماندگی کشاورزان و سپس گرانی بیسابقه و اعتراض مصرفکنندگان اغلب تکراری شده است، اما باید دید راه برونرفت از این بحران برای تمامی محصولات کشاورزی کدام است؟ طبیعی است کشاورزان بهدنبال منفعت خود باشند و دولت نیز برای بهرهگیری از امنیت غذایی که ارمغان دسترنج کشاورزان است، باید از این قشر حمایت کند؛ اما از طرف دیگر مصرفکنندگان نیز حق دارند بابت محصول کشاورزی که خریداری میکنند، بهای منطقی پرداخت کنند.
این روزها در بازار محصولات کشاورزی، سیبزمینی ارزان البته از دید تولیدکننده در صدر اخبار قرار گرفته است. تأملی در میزان تولید و همچنین قیمت سیبزمینی در چهار سال اخیر امکان پیشبینی قیمتها را آشکار میکند، بهطوریکه برخی از کشاورزان خبره میتوانند قیمت محصولات کشاورزی مهم را تا چند سال آینده با توجه به میزان تولید پیشبینی کنند؛ در اصل از دید این کشاورزان، ارتباط تولید مازاد یا گرانی محصولات کشاورزان تابع یک رابطه روشن است. برای کشت انواع محصولات کشاورزی در اصل برنامهریزی دقیقی وجود ندارد، همچنین باید گفت ابزارهای مشخصی برای برنامهریزی در چرخه عرضه و تقاضا محصولات کشاورزی وجود ندارد.
حال در استان همدان بیش از هر استان دیگری بازار محصول سیبزمینی مورد توجه قرار دارد؛ چرا که استان همدان با تولید سالانه یک میلیون تن سیبزمینی بهعنوان قطب تولید محصول سیبزمینی بهشمار میرود. اگر یک سال محصول سیبزمینی کشاورزان با قیمت بسیار خوبی در بازار عرضه شود، در سال زراعی بعد، سایر کشاورزان و حتی افرادی که در زمینه کشت سیبزمینی تجربه ندارند، وارد این عرصه شده و به کشت سیبزمینی اقدام میکنند. بنابراین میتوان پیشبینی کرد در این سال بازار با مازاد عرضه روبهرو شده و قیمت در بازار به پایینترین حد خود میرسد.
با توجه به پایین آمدن قیمت محصول کشاورزی سیبزمینی یا هر محصول کشاورزی دیگر ازجمله پیاز یا گوجهفرنگی یا مرغ؛ دولت طبق قانون مصوب مجلس شورای اسلامی میتواند خرید تضمینی انجام دهد؛ به عبارت دیگر بر اساس این قانون، اگر قیمت محصول کشاورزی به پایینتر از قیمت تمام شده برسد، دولت در راستای حمایت از کشاورزان اقدام به خرید تضمینی میکند. تدبیری که در اصل نوشدارو پس از مرگ سهراب است!
کارشناسان معتقدند حمایت از کشاورزان و مصرفکنندگان محصولات کشاورزی باید پیش از کشت صورت گیرد و خرید تضمینی تنها منابع بیتالمال را ضایع میکند. البته این امر در مورد محصولات استراتژیک ازجمله گندم صدق نمیکند.
زمانی که محصولی مانند سیبزمینی به مرحله خرید تضمینی میرسد، در اصل کشاورزان زیان دیدهاند و دولت نیز نمیتواند با محصول خریداری شده صادرات انجام دهد یا اینکه آن را فرآوری کند. این محصول به نوعی مازاد عرضه است و برای آن تقاضایی وجود نداشته که از بازار جمعآوری شده است.
برخی منتقدان در برابر امحای محصولات کشاورزی که بهصورت تضمینی خریداری شدهاند، اذعان دارند دولت باید آن را صادر کند یا به خانوادههای نیازمند دهد؛ اما کارشناسان بخش کشاورزی در پاسخ میگویند اگر برای مازاد عرضه محصولات بازارهای این چنینی پیشبینی میشد، دیگر نه خبری از زیان کشاورزان بود و نه خرید تضمینی.
برنامهریزی برای محصولات کشاورزی مانند سیبزمینی باید از قبل از کشت صورت گیرد و برنامه کشت آن در استانها اعمال شود با عنایت به بحران آب در ایران و کشت بیرویه محصول سیبزمینی نباید منتظر کنترل خود به خود کشت سیبزمینی بهدنبال خشکسالی بود، زیرا در این مورد نیز بهطور قطع ایران واردکننده سیبزمینی خواهد بود و باید انتظار گرانی این محصول در بازار را داشت.
ابزارهایی برای کنترل کشت محصول سیبزمینی باید اتخاذ شود و چرخه تولید این محصول و چند محصول مهم دیگر در یک برنامهریزی میان مدت مدنظر قرار گیرد تا ثبات نسبی خود را بازیابد و به نوعی نظاممند و قابل کنترل شود.
در حال حاضر یکی از سیاستهای وزارت جهاد کشاورزی برنامه کشت محصول سیبزمینی است، اما مشکل اینجاست که ابزاری برای اجرای برنامه کشت وجود ندارد و اگر بهدنبال یک سال پردرآمد برای سیبزمینیکاران، حتی افرادی که شغل آنها کشاورزی نیست، اقدام به کشت کنند، جهاد کشاورزی نمیتواند با آنها به نوعی برخورد کند.
راهکاری که برای کنترل این وضعیت مطلوب بهنظر میرسد هماهنگی کشوری بین استانهایی است که اقدام به کشت محصول سیبزمینی میکنند و همچنین هماهنگی بین وزارتخانههای مرتبط ازجمله وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو ضروری است.
یک کارشناس بخش کشاورزی در این باره در گفتگو با خبرنگار ایانا میگوید: اعلام سهمیهبندی از سوی وزارت جهاد کشاورزی برای تولید محصولات کشاورزی بهویژه محصولات آببر مانند سیبزمینی میتواند در راستای کنترل سطح زیر کشت مؤثر باشد، اما این وزارتخانه باید از ابزاری برای رعایت سهمیه نیز برخوردار باشد.
انصاری میافزاید: در وضعیت فعلی کشاورزان دنبالهرو سیاستهای اتخاذشده در وزارتخانه نیستند؛ زیرا ابزاری برای نظارت بر کشت محصولات کشاورزی وجود ندارد، به عبارت دیگر کشت محصولات کشاورزی سلیقهای شده است.
وی با اشاره به تولید سالانه حدود یک میلیون تن محصول سیبزمینی در استان همدان خاطرنشان میکند: این امر به نوعی توفیق اجباری برای این استان محسوب میشود، اما باید وزارتخانه تدابیری برای بهرهگیری از این امتیاز استان همدان بیاندیشد.
انصاری ادامه میدهد: پیش از این در یک دوره زمانی استان همدان تنها تولیدکننده سیبزمینی در سطح کشور بود که سبب تعادل در قیمت آن میشد، اما در سالهای اخیر استانهای همسایه همدان نیز اقدام به تولید سیبزمینی کردهاند که باعث پایین آمدن قیمت محصول سیبزمینی در زمان برداشت سیبزمینی همدان میشود و اثرات آن سبب زیان کشاورزان میشود.
این در حالی است که برخی دیگر از کارشناسان معتقدند نباید بهدنبال اجبار در کشت محصولات کشاورزی ازجمله سیبزمینی باشیم، بلکه با قانع کردن کشاورزان از راه آموزش صحیح و کارآمد میتوان به مدیریت کشت محصولات کشاورزی پرداخت.
یک کارشناس توسعه روستایی نیز در این زمینه با بیان اینکه باید کار از کشاورزان آغاز شود، میگوید: ابتدا باید کشاورزان با آب و خاک آشنایی کامل پیدا کرده و خطر را درک کنند.
حمید شفیعی تصریح میکند: زمانی که کشاورز خود مشکلات را از نزدیک درک میکند برای مثال مقایسه میزان استفاده از آب در تولید یک کیلوگرم سیبزمینی را با محصول کمآببر و ارزش اقتصادی بیشتر را انجام میدهد، خود برای کشت جایگزین و رعایت الگوی کشت داوطلب میشود.
وی یادآور میشود: استفاده از قدرت قهری و با اجبار هر چند ممکن است در کوتاهمدت اثربخش باشد، اما در طولانیمدت پایدار نخواهد بود.
شفیعی تأکید میکند: کشاورزان با استفاده از آموزش در مسیر توسعه بخش کشاورزی همراه خواهند شد و بهطور قطع این امر اثرات ماندگارتری در بخش خواهد داشت.
به گفته مسئولان سازمان جهاد کشاورزی استان همدان از بهمنماه سال گذشته تا آذرماه امسال 170 هزار تن سیبزمینی از همدان صادر شده که کیلویی 150 تومان نیز یارانه دریافت کرده است. با این حال فعالان بازار محصول سیبزمینی از کاهش قیمت این محصول خبر میدهند که زیان جدی را متوجه تولیدکنندگان کرده است. این امر حاکی از آن است که سیاستگذاران باید بهدنبال راهکاری برای مدیریت چرخه تولید تا عرضه محصولات کشاورزی باشند تا این چرخه هر سال تکرار نشود و این امر باید از اراضی کشاورزی آغاز شود./
H-941212-01
دیدگاه تان را بنویسید