بنیاد کوثر راه‌اندازی می‌شود/ خاطرات دوستداران دکتر آهنگ‌کوثر کتاب می‌شود

خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)؛ احسان سمیع‌زاده:

سیدآهنگ‌کوثر متولد چهارم خردادماه 1315 است، وی از پدر و مادری اهل اردکان استان فارس و در شیراز متولد شد. او متأهل و دارای سه فرزند است. کوثر مدرک کارشناسی خود را در سال 1345، کارشناسی‌ارشد را 1347 و دکتری را در سال 1355 کسب کرد.

وی جوایز فراوانی را در دوره فعالیت‌های پربار علمی و پژوهشی خود دریافت کرده است که ازجمله آنها می‌توان به مدال درجه سه پژوهش دولت جههوری اسلامی ایران از رئیس جمهور وقت در سال 1375، رتبه دوم تحقیقات کاربردی در دهمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی در سال 1375، مدال طلا و جایزه نقدی سازمان جهانی مالکیت معنوی ( Wipo ) در سال1997، مقاله برگزیده آبخیزداری 70 - 1369، شورای پژوهش‌های علمی کشور، ریاست جمهوری، 1372، جایزه ویژه داوران محیط زیست ایران، طرح برتر سازگار با محیط زیست در سال 1379، نشان انجمن علمی خاک ایران در سال 2007، جایزه بین‌المللی اسکان بشر سازمان ملل متحد و شهرداری دبی برای بهترین کار‌ها به‌منظور بهبود بخشیدن محیط زیست در سال 2004، جایزه بین‌المللی آب برای رودخانه‌های بزرگ ساخت دست بشر در سال 2005 میلادی، اشاره کرد.

دکتر سیدآهنگ‌کوثر تحصیلکرده در زمینه علوم خاک، فیزیک خاک و آبیاری و آبشناسی جنگل است. وی که دکترای خود را از دانشگاه ایالتی اورگن امریکا در روابط آب و خاک و گیاه گرفته است، راه‌حل نجات ایران را از خشکسالی تغییر نگرش در مدیریت آب و استفاده بیشتر از آبخوانداری می‌داند.

وی تعریف خود از آبخوانداری و تفاوت آن با آبخیزداری را این‌گونه بیان می‌کند: آبخیزداری یعنی مدیریت پایدار آبخیز، که فقط آب نیست و شامل کل منابع طبیعی می‌شود. آبخوانداری یعنی آبخیزداری زیر و روی زمینی. یعنی ما فقط برای نگهداری آب به روی زمین تکیه نمی‌کنیم و از زیر زمین هم کمک می‌گیریم. مقداری از آبی که از آبخیز خارج می‌شود و در مخروطه‌های افکنه و دشت‌ها جاری می‌شود، به زیر زمین می‌رود. به جمع‌آوری و مدیریت آن در زیر زمین آبخوانداری می‌گویند.

سیدآهنگ‌کوثر پدر آبخوان داری لقب گرفته است، وی در چهارم خردادماه 1395 وارد 80 سالگی شد و به همین مناسبت، روز چهارشنبه بزرگداشتی از طرف دوستداران او در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، برگزار شد.

در مراسم بزرگداشت کوثر، محمد درویش مدیرکل مشارکت‌های مردمی سازمان محیط زیست کشور، امان‌پور مشاور وزیر نفت، ولوی مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس، قاسمی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان، محمد حق‌نگر عضو شورای شهر شیراز و اعضای تشکل‌های محیط زیستی استان فارس حضور داشتند.

سخنرانان این مراسم ضمن ابراز علاقه و ارادت به مقام علمی و اخلاقی کوثر، از وی تقدیر و ادامه دادن راه وی را خواستار شدند.

ولوی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان فارس گفت: دکتر کوثر تمام شدنی نیست، چون نگرشی را آغاز کرد که این نگرش همیشگی خواهد بود و همچون سایر دانشمندان مثل ابوعلی سینا، زکریای رازی، ارسطو، ملاصدرا ماندگار است.

قاسمی رئیس سازمان جهادکشاورزی فارس ضمن تجلیل از زحمات 48 ساله کوثر اظهار داشت: همیشه جوامع بشری مرهون کسانی بوده‌اند که با نگاهی متفاوت، خلاقانه و مبتکرانه به مسائل می‌نگریستند و این همان نقطه شکل‌گیری علم است و این استاد فرهیخته و ساده زیست ضمن دارا بودن این نگاه هوشمندانه با الهام از مشکلات؛ استمرار و صبر و استقامت توانست با کمترین امکانات و هزینه با طرحی نو بر نقمت سیلاب فائق آید و آن را تبدیل به نعمت آبخوانداری کند.

وی با بیان این مطلب که سال جاری به‌عنوان اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل نام گرفته، افزود: طرح‌های ما باید همچون روش دکتر کوثر متناسب با این شعار باشد؛ یعنی در عین سادگی و کم‌هزینه بودن دارای فعالیتی درون‌زا و دانش‌بنیان باشد، که در همین زمینه اقدامات دکتر کوثر نیز مصداق عینی و نمونه عملی طرح اقتصاد مقاومتی است و باید از آن الگو گرفت.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی فارس با تأکید بر اینکه افرادی مانند کوثر باید در جامعه روزبه‌روز بیشتر شوند، پیشنهاد کرد: به‌منظور تجلیل از خدمات ارزنده دکتر کوثر و حمایت از افرادی که در کشور اقدامات قابل توجه و مؤثری در زمینه آبخوانداری و آبخیزداری را انجام می‌دهند، هر سال همزمان با زادروز ایشان طی مراسمی به بهترین طرح‌های ارائه‌شده درباره آبخوانداری و آبخیزداری کشور جایزه بزرگ کوثر اعطا شود.

محمد درویش، مدیرکل مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست کشور گفت: اواخر زمستان سال 1370 بود که من در محل کارم در مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع نشسته بودم که به یک‌باره درب اتاق باز شد و آهنگ‌کوثر وارد اتاق شد، برای نخستین‌بار بود که آهنگ‌کوثر را می‌دیدم و با لهجه خاص خودش گفت: "درویش کیه؟! من جا خوردم و گفتم منم!، بعد جلو آمد و پیشانیم را بوسید و گفت: مطلع شدم که پایان‌نامه خیلی خوبی را کار کرده‌ای."

وی همچنین افزود: "هیچ وقت نوع برخوردش را فراموش نمی‌کنم، به من گفت: اینجا نمان و به گره‌بایگان بیا، من هم یک ماه بعد یعنی در اردیبهشت‌ماه سال 1371 پایان‌نامه‌ام را برداشتم و به منطقه گره‌بایگان در استان فارس رفتم و آنجا بخش‌هایی از پایان‌نامه‌ام را برایش خواندم."

درویش خاطرنشان کرد: طرز سلوک کوثر خیلی مؤثر بود تا من مسیر زندگیم را پیدا کنم، این بزرگان شاید خود متوجه نباشند که می‌توانند چه تأثیری در آدم‌های پیرامون خود بگذارند.

وی ادامه داد: کوثر همواره با عدد و رقم گوشزد کرده که ما با حدود یک‌صدم هزینه‌ای که می‌کوشیم آب را در روی زمین به مدد ساخت جرثومه‌های سیمان‌اندود پهن پیکر و گران قیمتی به نام "سد" ذخیره کنیم؛ می‌توانیم این کار را به کمک آبخوانداری در زیر زمین انجام داده و هدررفت کمتری را هم سبب شویم.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی فارس در ادامه این مراسم از حضور همه در این جشن تشکر کرد و ابراز خوشحالی کرد که مراسم نکوداشتی که در نبود بزرگان و فرهیختگان برگزار می‌کنیم را بر هم می‌زنیم و بجای آن در مراسمی در زمان حیاتشان شرکت و لبخندی را به خودشان تقدیم می‌کنیم.

درویش تصریح کرد: کوثر هست، و کوثرهای دیگری که کوثر تربیت کرده، هستند و به منش علمی کوثر خدمت می‌کنند.

وی با بیان اینکه ما باید بتوانیم آسیب‌شناسی کنیم که با وجود اینکه 100 میلیون دلار پس از گذشت این سال‌ها برای آبخوانداری تخصیص داده شده، چرا آبخوانداری پیشرفتی نداشته، یادآور شد: ما یک جایی راه را اشتباه رفته‌ایم.

درویش تأکید کرد: من فکر می کنم بجای اینکه ما همه هم و غم خود را برای یک نهاد دولتی پژوهشی به نام مرکز حفاظت خاک و آبخیزداری صرف می کردیم تا حامی و اجرا کننده این طرح بشود، باید به میان مردم و جامعه محلی می رفتیم و آنها را واقعا شریک قدرت می کردیم و طرح کوثر را برایشان شرح می دادیم و می خواستیم که حامی و سفیر آبخوانداری باشند.

وی در پایان اظهار دشات: تا زمانی که طرح‌های حوزه محیط زیست و منابع طبیعی، با مردم و برای مردم فکر نشود، نمی‌تواند گسترش پیدا کند و موفق و مؤثر واقع شود.

در ادامه این مراسم پیام زند رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و منابع طبیعی کشور، توسط افضل‌نیا معاون پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس قرائت شد که در قسمتی از این پیام اظهار شده بود "مسئولیت سنگین بخش کشاورزی بر عهده افراد فرهیخته‌ای همچون دکتر کوثر بوده که امروز به مناسبت سالروز تولد این دانشمند گرانقدر گرد شمع وجود آن جمع شده‌ایم تا به پاس پنج دهه تلاش خالصانه وی در عرصه آبخوان داری و آبخیزداری کشور صمیمانه تقدیر کنیم."

محمد حق‌نگر عضو شورای شهر شیراز نیز به‌عنوان سخنران، در ادامه این مراسم از مشکلات به‌وجودآمده برای آهنگ‌کوثر توسط شورای شهر ابراز پشیمانی کرد و گفت: قبول دارم که حق با دکتر کوثر بوده و نباید آن همه فشار برای ساخت سد تنگ سرخ در بالادست این شهر، اعمال می‌شد.

در این مراسم از سوی قاسمی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس، پیشنهاد شد تا بنیاد کوثر راه‌اندازی و جایزه‌ای تحت عنوان جایزه کوثر هر سال به افرادی که اقدامی مؤثر در زمینه آبخوانداری انجام می‌دهند تعلق گیرد، همچنین از سوی برگزارکنندگان این نکوداشت پیشنهاد شد هر کسی که خاطره ای با دکتر کوثر دارد، آن را به رشته تحریر درآورده تا جمع‌آوری و در قالب کتابی چاپ و منتشر شود.

آهنگ‌کوثر نیز سخنان خود را در پایان مراسم نکوداشتش، این‌گونه آغاز کرد: به نام فرو ریزنده باران‌ها، روان‌کننده تندآب‌ها و آفریدگار آبرفت‌های درشت‌دانه.

وی همچنین افزود: اگر می دانستم که چنین دوستان پرشمار و عزیزی دارم، زودتر ۸۰ ساله می‌شدم!

آهنگ‌کوثر با ذکر خاطره‌ای، امروز را به حساب مجلس ختمی برای خود خواند، و ضمن تشکر از برگزارکنندگان این مجلس خاطرنشان کرد: گرچه بزرگوارانی که این نشست را برگزار کرده‌اند، آن را بزرگداشت کوثر نام نهاده‌اند، اما به‌راستی بزرگداشت دانشی است که همگان را سودمند می‌کند.

وی تصریح کرد: مصلحت‌اندیشی، که بر بنیاد بوم‌شناسی نباشد زیان‌بار است.

در پایان این مراسم همه حضار با دکتر آهنگ‌کوثر عکسی دسته جمعی گرفتند./

C-950308-01