تبیین مزایا و محاسن استفاده از خاک‌ورزی حفاظتی در زراعت گندم و ذرت

نتایج مطالعات سه ساله نشان داد که استفاده از روش خاک‌ورزی حفاظتی در تناوب گندم - ذرت در منطقه شمال خوزستان، علاوه بر آنکه امکان‌پذیر است، مزایای قابل توجهی را نیز به دنبال دارد، به‌طوری‌که متوسط مصرف آب آبیاری در طول دوران زراعت دو محصول گندم و ذرت در یک دوره سه ساله نسبت به خاک‌ورزی مرسوم 11.5 درصد کاهش داشته و مقدار بهره‌وری آب آبیاری نیز به میزان 12.2 درصد افزایش یافته است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)، محمد خرمیان، عضو هیأت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی صفی‌آباد دزفول، با هدف صرفه‌جویی در مصرف آب آبیاری و افزایش بهره‌وری آب آبیاری در حوزه زراعت محصولات استراتژیک گندم و ذرت، پروژه تحقیقاتی "بررسی هیدرولیک آبیاری سطحی و بهره‌وری آب آبیاری در تناوب گندم - ذرت در روش خاک‌ورزی مرسوم و بی‌خاک‌ورزی" را در یک تناوب سه ساله به مورد اجرا گذارد.

بدون تردید یکی از مستعدترین مناطق کشاورزی ایران، اراضی پهناور شمال استان خوزستان است که خاک غالب اراضی آن دارای مواد آلی کمتر از شش‌دهم درصد بوده و همچنین بافت نسبتاً سنگینی دارند.

شیوه تناوب غالب این منطقه، گندم - ذرت بوده و برای تهیه بستر مناسب برای بذر (به‌ویژه ذرت تابستانه) علاوه بر سوختن بقایا و اعمال یک نوبت آبیاری برای تهیه زمین (آبیاری اولیه یا اصطلاحاً آبیاری ماخار)، ادوات مختلفی از زمان تهیه زمین تا کاشت در مزرعه تردد کرده که در مجموع موجبات اتلاف وقت و انرژی را در پی خواهد داشت. ضمن آنکه در دوره رشد گیاه، مقدار قابل توجهی از آب آبیاری به‌صورت رواناب و تبخیر از سطح خاک از دسترس گیاه خارج می‌شود.

از این رو ایده استفاده از سامانه کشاورزی حفاظتی در چارچوب تناوب رایج منطقه در قالب یک طرح تحقیقاتی مورد مطالعه و پژوهش قرار گرفت.

نتایج مطالعات سه ساله نشان داد که استفاده از روش خاک‌ورزی حفاظتی در تناوب گندم - ذرت در منطقه شمال خوزستان، علاوه بر آنکه امکان‌پذیر است، مزایای قابل توجهی را نیز به‌دنبال دارد، به‌طوری‌که متوسط مصرف آب آبیاری در طول دوران زراعت دو محصول گندم و ذرت در یک دوره سه ساله نسبت به خاک‌ورزی مرسوم 11.5 درصد کاهش داشته و مقدار بهره‌وری آب آبیاری نیز به میزان 12.2 درصد افزایش یافته است.

همچنین افزایش درصد مواد آلی خاک از هشت‌دهم درصد در سال نخست به یک درصد در سال سوم و بهبود نسبی در برخی شاخص‌های آبیاری جویچه‌ای و خصوصیات فیزیکی خاک (ازجمله جرم مخصوص ظاهری، شاخص نفوذ و سرعت نفوذ آب در خاک) از دیگر مزایا و محاسن اجرای این طرح تحقیقاتی بوده است../

A-950420-01