روزی نمادین که جوابگوی حل معضل جهانی نیست...!

خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) - حمیده قاسمی:

همه ما بیشتر روزها و گاهی هر روز از سوپرمارکت، میوه‌فروشی و هر فروشگاه دیگری خرید می‌کنیم و هربار فروشنده اقلام خریداری‌شده ما را دسته‌بندی می‌کند و در چند نایلون رایگان می‌گذارد. خوراکی‌های خشک در یک نایلون، شوینده‌ها در نایلونی دیگر، مواد منجمد و... هرکدام در نایلون‌هایی جداگانه. آن وقت همه را به ما می‌دهد و هر دو از این جریان خوشحال و راضی هستیم، در حالی که با همین حرکت ساده و روتین، هر روزه سهمی در آفرینش یک معضل جهانی و زیست محیطی برای تنها مکان اسکان خود یعنی کره زمین خواهیم داشت.

نایلونی که به برکت وجود نفت و پتروشیمی در کشور ما به‌راحتی تولید می‌شود و به قیمتی ارزان و به قول بازاری‌ها "فله و کیلویی" فروخته می‌شود.

بر اساس آمارهای اعلام‌شده سالانه بیش از 177 هزار تن پلاستیک در ایران تولید می‌شود. اگر هر خانواده ایرانی روزانه سه کیسه پلاستیکی استفاده کند، با احتساب داشتن حدود 20 میلیون خانوار در ایران، روزانه 60 میلیون، ماهانه یک میلیارد و 800 میلیون و سالانه بیش از 20 میلیارد کیسه پلاستیکی در کشور مصرف می‌شود.

علاوه بر آن استفاده از ظروف یک بار مصرف و بسته‌بندی پلاستیکی نیز بخش زیادی از زباله تولید شده را شامل می‌شود.

همچنین بر اساس آمارها روزانه 3.5 میلیون تن زباله در دنیا تولید می‌شود که سهم ایران در این میان 40 هزار تن در روز یعنی 1.15 درصد زباله دنیا است.

ایران اکنون در بین 10 کشور دنیا از لحاظ مصرف پلاستیک قرار دارد، در این رتبه و آمارهای گفته شده سه نکته تأمل‌برانگیز وجود دارد.

نخست اینکه منابع نفتی حتی با وجود فراوانی در کشور ما تمام‌شدنی و رو به افول است و دست و دلبازی در مصرف برداشت و مصرف آن ما را زودتر به زمان اتمام این ذخایر تجدیدناپذیر سوق می‌دهد.

نکته دوم اینکه با رواج شهرنشینی، گرایش به سمت استفاده از مواد و غذاهای آماده و گاهی گرم فزونی و استفاده از ظروف پلاستیکی و نایلونی نیز به تبع آن افزایش یافته است، اما واقعیت این است که ظروف پلاستیکی به‌علت اینکه از مشتقات مواد نفتی هستند، ساختار مولکولی آنها به‌گونه‌ای است که در دمای پایین حتی زیر 30 درجه نیز می‌توانند وارد مواد غذایی شوند. سرو غذای گرم در ظروف یک‌بار مصرف پلاستیکی نیز به واکنش‌پذیرتر شدن آن کمک می‌کند و خطر افزایش میزان ورود مولکول‌های مواد نفتی به غذا را بالا می‌برد. در طولانی‌مدت این مواد شیمیایی باعث کاهش مقاومت بدن در برابر انواع میکروب‌ها و بروز بیماری‌ها می‌شود و استفاده مستمر شیوع سرطان را نیز به همراه خواهد داشت. این امر آنقدر جدی است که اگر برای آن فکری نشود، در آینده شاهد شرایط بغرنجی در سلامت و بهداشت جامعه خواهیم بود.

نکته سوم که با آن بیشتر مواجهیم و برای ما ملموس‌تر نیز جلوه می‌کند، هضم نشدن این مواد پس از مصرف در چرخه زیست‌محیطی و ایجاد آلودگی‌ها و تبعات ناشی از آن است. چرا که ماندگاری پلاستیک در طبیعت بین 300 تا 500 سال است که طی این مدت تأثیرات جبران‌ناپذیری را نیز بر طبیعت وارد می‌کند.

پیمان فقیه‌نوبری، کارشناس محیط زیست در این باره به خبرنگار ایانا می‌گوید: نه گفتن به استفاده از پلاستیک و ظروف یک‌بار مصرف، نیازمند یک حرکت اجرایی اساسی است که باید با برنامه‌ریزی و عزم جدی دولت از دستگاه‌های اجرایی دولتی شروع شود.

وی نقش روابط عمومی‌ها در این راستا نقشی کلیدی معرفی می‌کند و می‌افزاید: استفاده از ظرف غذا و نه گفتن به ظروف یک‌بار مصرف می‌تواند با برنامه‌ریزی اجرایی و فرهنگ‌سازی همزمان در بیش از چهارهزار سازمان و شرکت دولتی آغاز شود.

این کارشناس محیط زیست خاطرنشان می‌کند: هرچند که ظروف فومی مانند ظروف پلاستیکی امکان سمی کردن غذای داغ را ندارند، اما به‌دلیل نداشتن ارزشی برای بازیافت و رها شدن در چرخه طبیعت، بهتر است این ظروف نیز مورد استفاده قرار نگیرند.

فقیه‌نوبری ادامه می‌دهد: ظروف یک‌بار مصرف با پایه گیاهی چند سالی است وارد بازار شده است. آنچه که در ایران به‌عنوان ظروف یک‌بار مصرف گیاهی تولید می‌شود دارای 30 تا 40 درصد مواد نشاسته‌ای گیاهی است که همراه با ترکیبات دیگر ساخته می‌شود. این ظروف تخریب‌پذیر بوده و در زمان کوتاه‌تری نسبت به ظروف پلاستیکی در محیط زیست تجزیه می‌شوند.

وی تصریح می‌کند: در آمریکا و اروپا ظروفی تولید و عرضه می‌شود که از نشاسته گیاهی و قابل خوردن است.

فقیه‌نوبری مزایای مصرف این ظروف را سازگاری با محیط زیست، عاری بودن از هرگونه اثرات مضر تماس ظروف پلاستیکی با غذای داغ - اسیدی و چرب، قابل تجزیه بودن در خاک، مصرف انرژی کمتر در فرایند تولید و تهیه شده از منابع اولیه تجدید بیان می‌کند.

اما درباره دلایل مختلف بالاتر بودن قیمت این ظروف نسبت به ظروف پلاستیکی یادآور می‌شود: قیمت بالای ظروف یک‌بار مصرف بر پایه گیاهی نسبت به ظروف پلاستیکی، کافی نبودن تعداد کارخانه‌های تولید ظروف گیاهی و نداشتن عزم جدی برای گفتن نه به استفاده از مواد تجزیه‌ناپذیر و مخرب محیط زیست و تخصیص منابع حمایتی به تولید این ظروف، از مهم‌ترین دلایل قیمت بالای آن است.

اکنون شاید وقت آن رسیده باشد که به جای گفتن یک "نه" نمادین تنها در یک روز خاص، با تأمل بیشتر در زیبایی‌های زیستی و حیاتی که به واسطه خودخواهی هریک از ما در استفاده از نایلون و ظروف پلاستیکی تجدیدناپذیر نابود می‌شود و تأثیری که در نهایت بر زندگی ما و فرزندان و آیندگانمان می‌گذارد، آن را با خطرات جدی روبه‌رو می‌سازد به فکر یک تصمیم و برنامه‌ای همه روزه در کاهش اثرات مخرب این مواد با نه گفتن به پلاستیک بیافتیم و آن را نه نمادین، بلکه به‌طور جدی و مستمر اجرا و دنبال می‌کنیم./

O-950421-03