Iranian Agriculture News Agency

آب ، چالشی در درون بحران

کارشناسان می گویند ایرانی ها در جهان جزو پرمصرف ترین ها در زمینه آب هستند ، در حالی که سرانه مصرف در جهان به طور متوسط 40 تا 45 درصد است در ایران 85 درصد منابع آبی کشور مصرف شده است.در استان اردبیل نیز وضعیت همچنان رو به بحران پیش می رود هر چند که اقدام های پیشگیرانه زیادی از سوی مسئولان در حال انجام است.

ایرنا- آب و بحران مربوط به آن از مدت ها پیش در بسیاری از مناطق ایران از مرز بحران نیز عبور کرده است و در برخی از مناطق از جمله استان اردبیل اولین گام ها برای ورود به این مرز شروع شده است.

کارشناسان می گویند ایرانی ها در جهان جزو پرمصرف ترین ها در زمینه آب هستند ، در حالی که سرانه مصرف در جهان به طور متوسط 40 تا 45 درصد است در ایران 85 درصد منابع آبی کشور مصرف شده است.
در استان اردبیل نیز وضعیت همچنان رو به بحران پیش می رود هر چند که اقدام های پیشگیرانه زیادی از سوی مسئولان در حال انجام است.
به گفته برخی از مسئولان ، شهروندان استان اردبیل بیش از دو برابر بیشتر از استاندارد جهانی آب مصرف می کنند و این روند باعث شده است که ذخایر آبی استان همچنان حرکتی منفی داشته باشد.
مصرف سرانه آب در اردبیل 250 لیتر است در حالیکه در کشورهایی که از بابت محیط زیست و کمبود آب نگرانی ندارند میزان صرف سرانه آب، بسیار پایین تر از این رقم است.
این مصرف بی رویه و استفاده های بی رویه در سال های قبل باعث شده است که به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان اردبیل، سفره های زیرزمینی آب استان با 600 میلیون مترمکعب کمبود مواجه باشد و میانگین افت سطح سفره های زیرزمینی 11 متر می باشد.
به گفته داوود نجفیان 65 درصد نیاز آبی از منابع زیرزمینی تامین می شود و تداوم این روند باعث شده است که دولت با تدوین برنامه 20 ساله، تامین کسری آب منابع زیرزمینی را در دستور کار قرار دهد.
وضعیت چاه ها و سفره های زیرزمینی استان نگران کننده است. مصرف بی رویه، ذخایر زیر زمینی را نابود کرده و خطر فرو ریخت زمین در بسیاری از مناطق از جمله دشت اردبیل وجود دارد. چهار هزار و 527 حلقه چاه در گذشته شیره جان زمین را کشیده اند.

** خشکسالی و نگرانی از تغذیه منابع آبی
مشکل خشکسالی و کمبود بارندگی ها در سال های گذشته شدت کاهش منابع آب را افزوده است ، با اینکه در سال 94 و اوایل سال 95 در نگاه ظاهری بارش های خوبی در استان اردبیل صورت گفت اما کارشناسان هواشناسی در این زمینه آمارهای دیگری اعلام می کنند.
مدیرکل هواشناسی اردبیل از کاهش متوسط بارش ها در سال زراعی جاری نسبت به پارسال به میزان چهار درصد خبر داد.
علی دولتی مهر گفت: متوسط بارش استان در سال زراعی جاری 333.4میلیمتر می باشد که نسبت به سال قبل که 341.5میلیمتر بوده حدود 4 درصد کاهش دارد.
تداوم اینگونه بارش ها و نیز پراکنش نامناسب آن موجب می شود که همچنان مشکل آب در استان تداوم داشته باشد و خطر تشدید خشکسالی همیشه بیخ گوش منظقه خودنمایی کند.

**کشاورزی سنتی بلای جان ذخایر آبی
کشاورزی سنتی با تولید محصولات آب بری تبدیل آن بعنوان مهمترین منبه درآمدی زارعان اردبیلی باعث شده است که در سال های گذشته به صورت افراطی و بیش از اندازه از منابع آبی استان استفاده گردد بویژه اینکه هر سال بر میزان زیر کشت این محصولات افزوده شده و اراضی بیشتری به کشت انها احتصاص یافته است.
استاندار اردبیل با اشاره به اینکه 93 درصد منابع آب استان در بخش کشاورزی مصرف می شود بر ضرورت تغییر روش های آبیاری و اصلاح شیوه های نامناسب آن تاکید می کند.
مجید خدابخش با بیان اینکه با تغییر الگوی کشت و صرفه جویی می توان از مصرف بی رویه آب جلوگیری کرد، می گوید : انسداد چاه های غیر مجاز از اولویت های جدی و مورد پیگیری دولت است اما در کنار آن باید اصلاح الگوهای مصرف و تغییر الگوی کشت از سنتی به مدرن، تغییر گونه های کشت و گیاهی در اراضی زراعی و فضاهای سبز شهری مورد توجه جدی قرار گیرد .
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان اردبیل می گوید که برای کشت سیب زمینی در اردبیل بعنوان تولید اصلی منطقه سالانه 120 میلیون مترمکعب آب مصرف می شود در حالیکه توسعه کشت آن توجیه اقتصادی ندارد و باید با حفظ بخش هایی از آن نسبت به اصلاح الگوی کشت و تعریف گونه های کم مصرف اقدام شود.
وی افزود: اگر آب لازم برای کشت سیب زمینی از نقطه ای دیگر به مزرعه انتقال داده شود برای انتقال هر مترمکعب آن باید 25 هزار ریال هزینه شود و با احتساب میزان آب مصرفی کشت سیب زمینی در اردبیل می توان دریافت که استفاده از منابع عظیم آب برای کشت آن توجیه اقتصادی ندارد.

** آبیاری سنتی هدر دهنده منابع آبی استان
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان اردبیل گفت: متوسط راندمان آبیاری کشاورزی در کشور 30 درصد و در استان اردبیل 42 درصد است و باید با شیوه های آبیاری جدید، اصلاح الگوی کشت، ترویج کشت رقم های کم مصرف و استفاده از اصول دانش بنیان در کشاورزی به تقویت منابع آب اقدام کنیم.
جواد زنجانی فرماندار اردبیل نیز می گوید که نیاز است سازمان جهاد کشاورزی طرح آبیاری نوین را در زمین های زراعی گسترش دهد تا بتوانیم در مدیریت مصرف آب اهتمام ویژه ای داشته باشیم.
وی گفت: اگر ما می خواهیم سطح اراضی دیم را به آبی تبدیل کنیم باید منطقی تر و به شکل واقعی منابع آب مورد نیاز را نیز در نظر بگیریم تا شاخص های توسعه یافتگی به نتیجه برسد.
به گفته وی، سیاست دولت ارتقاء و توسعه شیوه های نوین آبیاری با توجه به کمبود منابع آب است که در این زمینه باید فعالیت های مثبت و سازنده به انجام برسد.

**چاههای غیر مجاز عامل اصلی کاهش ذخایر زیرزمینی
حفر و استفاده بی رویه چاه های آب در سنوات گذشته همترین عامل در کاهش ذخایر آبی استان اردبیل بوده است ، با وجود ممنوعیت حفر چاه هنوز مسئولان استان از وجود شمار زیادی چاه غیر مجاز خبر می دهند.
مدیرعامل امور آب استان اردبیل از وجود 534 چاه غیرمجاز در مناطق مختلف استان اردبیل خبر می دهد .
به گفته نجفیان گفت: به منظور تعادل بخشی به منابع و مصارف آب سفره های زیرزمینی استان در سال گذشته 176 حلقه چاه غیرمجاز برداشت آب مسدود شده است.
وی افزود: بر اساس اقدام های انجام یافته از برداشت 3.5 میلیون متر مکعب آب زیرزمینی در اردبیل جلوگیری شده است.

** چه باید کرد
بحران آب همچنان در کشور به سمت تشدید حرکت می کند و در استان اردبیل نیز این مشکل نه به مثل دیگر مناطق کم آب همچنان بحرانی است و ضروری است که رداین زمینه اقدام های اساسی صورت گیرد .
به گفته کارشناسان ، مهمترین اقدانم در زمینه مدیریت منابع آبی در کشور و استان فرهنگ سازی مصرف درست و بهینه آب می باشد.
نجفیان مدیرعامل امور اب اردبیل معتقد است که راهکار مدیریت صحیح منابع آب ترویج فرهنگ مصرف درست آن است و رسانه ها در این حوزه رسالت مهمی دارند.
وی بیان کرد: و باید جدا از هر سلیقه ای برای خروج از بحران آب اقدام کرد و نتیجه صرف هزینه برای تبیین و اصلاح مصرف آب از اقدام های فیزیکی و عمرانی بهترو مفید تر است.
مقابله با برداشت از منابع زیر زمینی نیز ابزار دیگری است که در این زمینه باید به جدیت از سوی مسئولان پیگیری شود هر چند که این اقدام در حال انجام است.
به گفته نجفیان ، در این زمینه برداشت آب در بسیاری از دشت ها از جمله دشت اردبیل ممنوع اعلام شده است و مهمترین هدف ما مقابله با هرگونه برداشت آب های زیرزمینی است.
وی افزود: در این زمینه تمام تمهیدات و اقدامات لازم تدارک دیده شده است. و از اضافه برداشت آب در چاه های دیگر جلوگیری به عمل آمد و در چاه ها کنتورهوشمند نصب شده است.
وی گفت: با برنامه ریزی های انجام شده و با همکاری مسئولان قضایی تمام چاه های غیرمجاز تا پایان سال جاری در اردبیل مسدود می شود که خوشبختانه اهتمام ویژه ای برای این امر از سوی دستگاه های اجرایی مربوطه وجود دارد.
تغییر شیوه ها و محصولات زراعی و نیز آبیاری نیز از عواملی مهمی هستند که می تواند در بهینه سازی مصرف آب در استان نقش اساسی داشته باشد.
فرماندار اردبیل معتقد است که باید بتدریج کشت محصولات با آب بری کم همچون کلزا، زعفران، جو، پسته جایگزین محصولات آب بری همچون سیب زمینی شود.
جواد زنجانی گفت : نیاز است جهاد کشاورزی با ارائه آموزش های نوین کشاورزان را در جریان درآمد نحوه تولید این محصولات قرار دهد و آنها را به کشت این محصولات ترغیب کند .
همچنین تغییر فصل کشت نیز از بهار به پاییز که موجب کاهش مصرف آب در اراضی کشاورزی می شود راهکاری است که از چندی پیش اجرای ان شروع شده و باید همچنان تداوم داشته باشد.
تولید و اصلاح بذر محصولات آب بر نیز می تواند در کوتاه مدت و تا تغیییر ذائقه کشاورزان در زمینه مدیریت مصرف آب تاثیر گذار باشد.
فرماندار اردبیل بیان کرد: برای کاهش مصرف آب در کشت سیب زمینی در اردبیل 11 نوع بذر سیب زمینی تولید شده و با ارایه آموزش های لازم و نیز کشت سیب زمینی پاییزه آبیاری محصول سیب زمینی دو نوبت کاهش می یابد و کشاورزان باید به گسترش و ترویج کشت پاییزه این محصول توجه کنند.
صرفه جویی در مصرف آب اشامیدنی و تلاش برای مدیریت این مصرف و نیز جدا سازی استفاده اشامیدنی از آب و دیگر مصارف آب شیرین نیز عاملی است که می تواند به کنترل بحران آب در منطقه کمک کند.
این فرهنگ بتدریج باید در بین مردم همگانی شود که آب آشامیدنی صرفا برای استفاده نوشیدنی است و برای امور دیگری از جمله شست و شو ، آبیاری فضای سبزو گیاهان و .. باید از منابع اب دیگری استفاده کرد .
بازیافت آب نیز از جمله اموری است که مسئولان باید به آن توجه داشته باشند و زمینه بازگشت حجم زیادی از آب دفع شده از طریق فاضلاب ها را فراهم سازند.
انتهای پیام

دیدگاه تان را بنویسید