سرنوشت تلخ خانه شیر در انتظار صندوق

صنعت دامپروی در کشورهای توسعه‌ یافته به شکل یکپارچه و منسجم مدیریت می‌شود. در این کشورها دامداران علاوه‌بر تأمین علوفه مورد نیاز دام‌های خود، دارای کشتارگاه و واحدهای فرآوری نیز هستند و بازارهای داخلی و صادراتی را اداره می‌کنند. استفاده از مدیریت یکپارچه و به‌کارگیری تولیدکنندگان در امور اجرایی، مشکلات صنعت دامپروری این کشورهای را به حداقل رسانده است.

در ایران نیز در سال‌های گذشته متولیان صنعت دامپروری برای حل مشکلات این صنعت با پیشنهاد تشکیل خانه شیر خواستار اجرای مدیریت یکپارچه و منسجم در تولید شیر شدند. این پیشنهاد پس از چند بار طرح در صحن علنی مجلس، سرانجام در مجلس نهم و در فراکسیون صنایع غذایی با تاکید رئیس کمیسیون وقت به تصویب رسید، اما با وجود تصویب آن در مجلس، به ‌علت اختلافات وزارت جهاد کشاورزی با وزارت صنعت، معدن و تجارت اجرایی نشد.

با تشدید مشکلات دامداران در سال‌های اخیر، هیئت وزیران در جلسه مورخ 30/3/ 95 تصمیم گرفتند، وزارت جهاد کشاورزی برای مدیریت یکپارچه زنجیره تولید شیر خام با رویکرد تقویت بخش غیردولتی، صندوق حمایت از توسعه زنجیره صنعت شیر کشور را تشکیل دهد. در ادامه این تصمیم، روز دوشنبه 28/4/95 با ابلاغ معاون اول رئیس‌جمهور، جهادکشاورزی مکلف به تشکیل صندوق حمایت از توسعه زنجیره صنعت شیر شد.

بنا نیست دولت با تشکیل این صندوق دکان باز کند

علیرضا عزیزاللهی، مدیرعامل اتحادیه دامداران ایران، در گفت‌وگو با «سبزینه» تشکیل صندوق شیر را دیر هنگام، اما مثبت دانست و گفت: در تمام جهان سیاست‌گذاری و نظارت بر تولید شیر در قالب یک مجموعه واحد انجام شده و تمامی حلقه از ابتدای تولید نهاده تا خروج محصول نهایی مدیریت می‌شود. در ایران وجود پایگاه‌های مختلف در تولید موجب تعارض منافع تولیدکنندگان و مصالح صنایع لبنی شده است. برای رفع این مشکلات سال‌هاست که بحث تشکیل خانه شیر برای متعادل ساختن تولید، تنظیم قیمت و بازار و رفع این تعارضات مطرح شده است؛ اما با وجود تصویب تشکیل خانه شیر در مجلس به‌دلیل اختلافات موجود بین ارگان‌های مسئول هیچ‌گاه این طرح اجرایی نشد.
وی افزود: این صندوق می‌تواند از تأمین نهاده‌ها با قیمت مناسب تا توسعه صادرات را پوشش دهد؛ اما مهم‌ترین بخش از زنجیره تولید که پیش از این توجهی به آن نشده است و می‌توان با تشکیل این صندوق برای آن متولی تعیین کرد، فرهنگ‌سازی افزایش مصرف سرانه شیر و لبنیات در کشور است. تعیین متولی برای این مبحث بسیار پر اهمیت است؛ زیرا علاوه‌بر حل مشکلات دامداران موجب حفظ سلامت جامعه می‌شود.

مدیرعامل اتحادیه دامداران ایران با اشاره به مشکلات نقدینگی دامداران و لزوم تأمین تسهیلات کم‌بهره توسط این صندوق گفت: از کمک‌های مهم دیگر این صندوق به دامداران تأمین نقدینگی با تسهیلات کم‌بهره و بیمه محصولات است. ایران یکی از معدود کشورهایی است که بهره‌های بانکی آن در بخش تولید بسیار بالاست. در ایران بهره‌های بانکی تولید 23 تا 25 درصد است، تحمیل این میزان بهره بانکی به تولید در صورتی معنا خواهد داشت که سود حاصل از تولید 35 تا 40 درصد باشد. درحالی که در ایران هیچ بنگاه تولیدی عملا به این میزان از سود دست پیدا نمی‌کند، مگر این‌که فعالیت‌های دلالانه نیز انجام دهد.

عزیراللهی با تأکید بر لزوم حضور تشکل‌های غیردولتی در امور اجرایی صندوق شیر، بیان داشت: بنا نیست دولت با تشکیل این صندوق دکان باز کند و بار مالی جدیدی برای خود ایجاد کند. به دلیل قدرت صندوق شیر حضور دولت لازم است؛ اما سکان اداره امور باید در دست تشکل‌ها باشد. برای مؤثر بودن این صندوق در حل مشکلات دامداران باید ارکان صندوق را بخش غیر دولتی تشکیل دهد و امور اجرایی آن به دامداران واگذار شود.

نگذارید سرنوشت صندوق شیر همچون خانه شیر شود

همچنین سیداحمد مقدسی، رئیس انجمن صنفی گاوداران ایران، در گفت‌وگو با «سبزینه» با بیان این‌که پیش از این پیشنهادهای لازم برای عملکرد مناسب صندوق شیر به مدیریت برنامه‌ریزی و جهاد کشاورزی ارائه شده است، گفت: در این پیشنهاد از دولت خواسته شده تا با تشکیل کارگروه تخصصی، تمام مشکلات تولید شیر را از مزرعه تا سفره ببیند. این کارگروه موظف است قیمت تمام شده نهاده‌های داخلی و وارداتی، هزینه تولید شیر و همچنین تولید فرآوری صنایع لبنی را با توجه به هزینه‌های سربار و سود متعارف و قانونی برآورده کند تا امکان حفظ و بقای تولید فراهم شود.

وی افزود: دولت باید نقص هر یک از این بخش‌های دخیل در تولید شیر را بشناسد و برای رفع آن برنامه‌ریزی کند؛ اگر به هر دلیلی یک بخش از فرآیند تولید دچار مشکل شود تمام زنجیره صدمه می‌بیند و در نهایت تمام صنعت زیان می‌بیند.

مقدسی تأکید کرد: براساس قانون انتزاع مسئولیت تنظیم بازار کشاورزی به وزارت جهاد کشاورزی سپرده شده است و دیگر ارگان‌ها مؤظف به همکاری با این وزارتخانه هستند؛ اما اگر درباره صندوق شیر نیز ارگان‌های دیگر همکاری لازم را انجام ندهند و از قانون سرپیچی کنند صندوق شیر نیز مانند خانه شیر در اجرا متوقف خواهد شد.

وی تصریح کرد: دولت به‌دلیل کنترل تورم اجازه افزایش قیمت را به تولید‌کنندگان نمی‌دهد و با این اقدام خود موجب ایجاد رکود در تولید شده است، رکودی که تولید‌کنندگان تاوان آن را می‌دهند. دولت اگر بخواهد به کنترل قیمت ادامه دهد باید بهای زیان تولیدکنندگان را با پرداخت پول نفت به آن‌ها بدهد؛ زیرا ادامه اداره اقتصاد کشور به این شکل نتیجه خوبی را برای تولید کشور به همراه نخواهد داشت.

رئیس انجمن صنفی گاوداران ایران در پایان با مخاطب قرار دادن مسئولان تاکید کرد: لطفا این‌بار نگذارید صندوق شیر سرنوشت خانه شیر را پیدا کند و هرچه زودتر با تشکیل آن به داد دامداران برسید.