مدیریت مزرعه 100 تنی ماهی تنها با یک اپراتور/ در گروه دام و شیلات، ضریب مکانیزاسیون نداریم/ نباید به بهانه افزایش بیکاری، مکانیزاسیون را نادیده گرفت

* تاکنون سه دستگاه هیترجت، هواکش و فیدرمیکسر در دام و طیور در داخل کشور تست شده و برای آنها گواهی آزمون صادر می‌شود

* سازمان محیط زیست به گاوداران مهلت داده هرچه سریع‌تر واحدهای صنعتی خود را به سپراتور مجهز کنند و متقاضیان با مراجعه به سایت مرکز و انتخاب دستگاه مورد نظر، از تسهیلات 16 درصدی استفاده کنند

* در بخش شیلات نیز تنها دستگاه درام‌فیلتر (جداکننده ذرات فیزیکی معلق در آب) موفق به اخذ گواهی شده که البته در آینده نزدیک، سیستم هواده و همچنین اتوماسیون صنعتی مرغداری نیز در این گروه قرار خواهد گرفت

* غذادهی در تمام مزارع میگوی ایران به‌صورت دستی انجام شده و کارگر غذا را به‌صورت ناگهانی در یک گوشه استخر، می‌ریزد؛ بنابراین دپوی غذا تنها در یک قسمت آب ایجاد شده و ممکن است به برخی میگوها غذا نرسد

خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) - وحید زندی‌فخر:

"مؤثرترین حلقه در کاهش هزینه‌های تولید، مکانیزاسیون (کاربرد فناوری مناسب در فرایند تولید) است. از میان تکنولوژی‌های مدرن کشاورزی در کشورهای در حال توسعه، مکانیزاسیون بیشترین نقش را در پیشرفت کشاورزی داشته است. امروز با توجه به نیاز شدید به غذا، ماشین‌آلات مختلف کشاورزی از نهاده‌های ضروری در کشاورزی هستند و بدون آنها تولید باکیفیت و کمیت بالا امکان‌پذیر نیست. باید توجه داشت که تأثیر این نهاده بسیار گسترده‌تر از نهاده‌هایی مانند بذور اصلاح‌شده، کود و آبیاری بوده و این موارد به‌تنهایی باعث افزایش عملکرد نمی‌شوند." این جملاتی بود که هنگام ورود به مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی به چشمم خورد. از حق که نگذریم، موضوع مکانیزاسیون، یکی از مواردی است که می‌تواند عاملی مهم در تعدیل مشکلات و مسائل روزانه تولیدکنندگان باشد، اما شرح وقایع و تاریخ وزارتخانه از دوره‌های قبل تاکنون، نشان می‌دهد که مکانیزه کردن باغ‌ها و مزارع، بیش از واحدهای تولیدی دام، طیور و آبزیان مورد توجه بوده و سیاست‌پیشه‌گان این عرصه، کمتر به مدرن کردن دامداری‌ها، سالن‌ها و استخرهای پرورشی نظر انداخته‌اند. به همین منظور، خبرگزاری ایانا با مقصود دهقان‌زاده، رئیس گروه مکانیزاسیون دام و شیلات مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی گفت‌وگویی انجام داد که در ادامه می‌خوانید.

**************

وضعیت مکانیزاسیون در کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ این مرکز از کجا به کجا رسیده است؟

کارگروه ویژه مکانیزاسیون کشاورزی در سال 82 خورشیدی و در زمان دوره قبلی صدارت مهندس حجتی پایه‌ریزی شد که دبیر این کارگروه، رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون بود. در آن هنگام، فعالیت‌های قابل توجهی برای پیشرفت این بخش از کشاورزی که به حق یکی از شاخه‌های اصلی و مؤثر در ارتقای بهره‌وری است، صورت گرفت، اما در همان زمان نیز، گروه دام و شیلات نسبت به زراعت و باغبانی، کمتر مورد توجه بود و آنچنان که باید و شاید نتوانست راه به جایی ببرد. سپس در وقفه هشت ساله دو دولت قبلی، جایگاه مکانیزاسیون به‌طور کلی، فراموش شد و گویا چنین بخشی در وزارتخانه وجود ندارد، اما از آغاز دولت یازدهم و حضور دوباره مهندس حجتی در بخش کشاورزی، احیای مجدد مکانیزاسیون در وزارتخانه رقم خورد. در مجموع، افزایش تولید در سه مقوله اتفاق می‌افتد؛ اصلاح‌نژاد و ژنتیک، خوراک مناسب برای دام و ارتقای بهره‌وری. جایگاه مکانیزاسیون در افزایش تولید، به سومین بخش یعنی ارتقای بهره‌وری مربوط می‌شود. نکته اینجاست که ما در تامین منابع مختلف ازجمله آب و خاک برای دسترسی به خوراک بیشتر در مضیقه هستیم. همچنین محدودیت‌های زمانی و ابزاری برای ارتقای ژنتیک و اصلاح‌نژاد اجازه پیشرفت سریع در این زمینه را نمی‌دهد؛ بنابراین نزدیک‌ترین مسیر برای رسیدن به هدف، ارتقای بهره‌وری است آن هم با استفاده از مکانیزاسیون. هم‌اکنون نیروهای انسانی به‌دلیل سختی کار و سود نسبتاً پایین، هر روز از کشاورزی دورتر و دورتر می‌شوند. به همین دلیل مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی وزارتخانه، از هیچ تلاشی برای ورود جدیدترین ماشین‌ها و ابزارها به بخش دریغ نمی‌کند که ازجمله یکی از اولویت‌های آن گروه دام و شیلات است. متأسفانه در پرورش دام، واحدهای سنتی فراوانی وجود دارد که هنوز باید رشد کند. البته این موضوع در زیرمجموعه طیور امیدوارکننده‌تر است. به‌طوری که بخش خصوصی در این قسمت از دولتی جلوتر است.

دلیل این اختلاف چیست؟ یعنی چرا باید پرورش‌دهندگان طیور در کشور، از دامداری‌ها و مزارع پرورش ماهی پیشی بگیرند، در حالی که به‌عنوان مثال، بیشتر پرورش‌دهندگان دام سنگین حتی از قدیمی‌ترین ماشین‌های مکانیزه محروم هستند؟

شاید یکی از دلایل آن کوچک بودن واحدهای طیور و سودآوری بیشتر و سریع‌تر آنها باشد که توانستند خلاءها و ابزارهای جدید را زودتر شناسایی کنند. اتفاقاً ورود چنین دستگاه‌هایی، سرعت پیشرفت و ارتقای این صنعت را شتاب داد و این موضوع کم‌کم به تمام بخش تسری پیدا کرد. اما در دام سنگین به خاطر بالا بودن هزینه‌ها، بهره‌برداران سرعت کمتری در استفاده از ماشین‌آلات به‌روز دارند. بنابراین نیاز به حمایت از بخش دام، به شدت احساس می‌شود. در بخش شیلات هم تقریباً همین مشکلات به چشم می‌خورد و فعالان همیشه به ژنتیک و خوراک توجه کرده‌اند. این در حالی است که مثلاً در کشور کانادا یک مجموعه 100 تنی پرورش ماهی، تنها توسط یک اپراتور مدیریت می‌شود، اما در ایران هنوز مزارع دو تا پنج تنی حداقل دارای سه کارگر هستند.

اینکه واحدهای تولیدی به آخرین و مدرن‌ترین ابزارها و ماشین‌آلات دنیا مجهز شوند، امری بسیار پسندیده و مطلوب است، اما آیا چنین اتفاقی اشتغال را به خطر نمی‌اندازد؟ زیرا با ورود هر دستگاه جدیدی، حداقل دو یا سه کارگر، شغل خود را از دست می‌دهند.

ما نباید به‌دلیل افزایش بیکاری، مقوله مکانیزاسیون و ورود تجهیزات نوین را کنار بگذاریم. این ابداً با منطق علمی جور نیست. هرچند وزارتخانه نیز راهکارها و پاسخ‌های متنوعی برای جایگزینی اشتغال دارد و تا آنجا که بتواند در کاهش بیکاری تلاش می‌کند. به هر ترتیب، ما باید اشتغال را در سطح کلان ببینیم و به بهانه به خطر نیفتادن اشتغال، تجهیزات نوین را نادیده نگیریم؛ زیرا تأمین امنیت غذایی به عهده وزارت جهاد کشاورزی است و این نهاد نیز بدون مکانیزه کردن تولید، نمی‌تواند جوابگوی نیاز غذایی مردم باشد، اما گذشته از همه این مسائل، به جرأت می‌توان ادعا کرد مزایای دستگاه‌های مکانیکی نوین، بسیار بیشتر از آن است که کسی بخواهد آنها را به‌دلیل از بین بردن تعدادی مشاغل سخت و طاقت‌فرسا نادیده بگیرد. به‌عنوان مثال، دستگاه سپراتور که بی‌نهایت کارآمد و مؤثر است و همچنین مناسب برای محیط زیست. از آنجا که معمولاً یکی از مشکلات اساسی گاوداری‌ها معضل جمع‌آوری فضولات است، سپراتور با جمع‌آوری و خشک کردن فضولات و کاهش بار میکروبی آن، ماده‌ای به نام کود تولید می‌کند که می‌توان در کوددهی فضای سبز یا بستر زیرین دام‌ها از آن استفاده کرد. از طرفی آب تولید شده هم بعد از تصفیه برای آبیاری مناسب خواهد بود. یا دیگ پخت ضایعات که لاشه‌های تلف‌شده در مرغداری‌ها را درون آن می‌پزند و در آخر کار، پودر خالص و عاری از میکروبی به دست می‌آید که در خوراک دام قابل استفاده است. این در حالی است که پیش از اختراع این دستگاه، لاشه‌ها را می‌سوزاندند و امکان انتشار آلودگی به بخش‌های دیگر وجود داشت. به هر حال، اکنون واحدهایی در ایران وجود دارند که از دستگاه‌های گفته شده بهره می‌برند. در بخش شیلات نیز دستگاهی به نام " مولد اکسیژن " به بازار عرضه شده که اکسیژن خالص را به داخل آب هدایت می‌کند؛ بنابراین می‌توان با وجود مولد اکسیژن، تراکم را تا چندین برابر افزایش داد. در صورتی که قبل از آن، بهره‌برداران از "هواده" استفاده می‌کردند که در میزان تولید محدودیت ایجاد کرده بود. ناگفته نماند که بسیاری از آنها تا چند سال قبل، وارداتی بودند، اما در حال حاضر نمونه‌های ایرانی نیز در بازار یافت می‌شود که در بیشتر موارد قابل رقابت با نوع خارجی است.

میزان استقبال بهره‌برداران از این سه دستگاهی که نام بردید، چگونه بوده است؟

دیگ پخت در بخش طیور کاملاً شناخته شده و بیشتر تولیدکنندگان یا از آن استفاده می‌کنند یا تمایل زیادی به خرید آن دارند، اما سپراتور به واسطه قیمت بالایی که دارد (حدود 200 میلیون تومان) هنوز احتیاج به تبلیغ و ترویج در آن احساس می‌شود. این مسئله‌ای است که اتفاقاً سازمان محیط زیست هم روی آن انگشت گذاشته و به گاوداران مهلت داده که هرچه سریع‌تر واحدهای صنعتی خود را به سپراتور مجهز کنند. البته متقاضیان می‌توانند با مراجعه به سایت مرکز و انتخاب دستگاه مورد نظر، از تسهیلات 16 درصدی استفاده کنند. در مورد مولد اکسیژن باید گفت که استقبال به نسبت قابل توجه بوده و سال گذشته مقدار زیادی از آن توسط بهره‌برداران خریداری شده است.

کمی از خطوط اعتباری برای ما توضیح دهید.

مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی، برای ورود دستگاه‌های جدید و مدرن از چهار خط اعتباری استفاده می‌کند. خط یک با مبلغ 750 میلیارد تومان، خط دو 800 میلیارد تومان، خط سه یک‌هزار میلیارد تومان و خط چهار، یک‌هزار و 200 میلیارد تومان اعتبار، آماده ارائه تسهیلات به متقاضیان است. سال گذشته اعتباری که به بخش دام و شیلات تخصیص داده شد، چهار درصد کل این مقدار بود؛ یعنی حدود 37 میلیارد تومان. اکنون نیز این بخش مشمول افزایش سهمیه به 10 درصد اعتبار از خط چهار شده است. به عبارتی حدود 120 میلیارد تومان برای جذب به بخش دام و شیلات تخصیص یافته. البته قسمتی از آن به یارانه تبدیل شده و به دستگاه‌های نوین در این بخش تا سقف 30 درصد تعلق می‌گیرد. اینها همه امتیازاتی است که برای بهره‌برداران در نظر گرفته شده است. در بخش دام و شیلات از سال 94 تاکنون حدود 42 میلیارد تومان از خط سه و چهار جذب صورت گرفته که تا 95 درصد خرید دستگاه‌ها از شرکت‌های داخلی بود. از سویی دیگر، مرکز توسعه مکانیزاسیون، شرکت‌هایی را در سایت خود معرفی می‌کند که علاوه بر کیفیت بالای محصولات، توانمندی آموزش به بهره‌داران و خدمات پس از فروش را داشته باشند. وقتی محصولی از یک شرکت، موفق به کسب گواهی آزمون شد، می‌تواند از تسهیلات مرکز به‌عنوان سرمایه در گردش خود استفاده کند. مبلغ مورد نظر برای این منظور، بر اساس طرح توسعه‌ای شرکت و همچنین نیاز بخش به محصولات آن، تعیین شده و با بازپرداخت دو ساله ارائه می‌شود که سود آن نیز زیر 10 درصد است. این هم ابزار وزارتخانه برای حمایت از شرکت‌های تولیدی است.

گواهی آزمون شامل چه نوع دستگاه‌هایی می‌شود؟

کارگروه‌های مختلفی برای ارزیابی مکانیزاسیون در بخش‌های کشاورزی، دامپروری و شیلات تشکیل شده است. در این کارگروه‌ها موارد مورد نیاز دیده شده و آیین‌نامه‌ها مطابق با خلاءهای موجود در بخش نوشته می‌شود. سپس دستورالعمل‌ها به کارگروه استانی ابلاغ شده و آنها نیز با توجه به اختیاراتی که دارند، به بهره‌برداران و فعالان، مشاوره خدمات و جذب را ارائه می‌دهند. پس از آن کشاورزان می‌توانند به سایت مرکز مراجعه و با مشاهده فهرست دستگاه‌ها محصول مورد نظر خود را انتخاب و از تسهیلات مرکز برای خرید استفاده کنند. 45 نوع محصول اولویت‌دار دام، طیور و شیلات در لیست مورد حمایت کارگروه ملی قرار گرفته است. در حال حاضر، با توجه به غربال‌گری‌های انجام گرفته، 170 شرکت انتخاب شده‌اند. هرچند که تجهیزات ما در واحدهای تولیدی از استاندارد خاصی تبعیت نمی‌کنند، اما مرکز توسعه مکانیزاسیون برای استانداردسازی انواع دستگاه‌ها پیش‌قدم شده و تاکنون سه دستگاه هیترجت، هواکش و فیدرمیکسر در دام و طیور در داخل کشور تست شده و برای آنها گواهی آزمون صادر می‌شود. یعنی هر سازنده‌ای که بخواهد از این سه دستگاه وارد سایت کند باید آزمون استاندارد مربوطه را انجام داده و گواهی بگیرد که مدت دوره آن یک سال است. در بخش شیلات نیز تنها دستگاه درام‌فیلتر (جداکننده ذرات فیزیکی معلق در آب) موفق به اخذ گواهی شده که البته در آینده نزدیک، سیستم هواده و همچنین اتوماسیون صنعتی مرغداری نیز در این گروه قرار خواهد گرفت. اتفاقا شرکت‌هایی که موفق به دریافت گواهی آزمون می‌شوند می‌توانند از تسهیلات مرکز برای تامین سرمایه در گردش خود استفاده کنند.

شرکت‌ها در کدام بخش دام، طیور و شیلات پیشرفت بیشتری داشته‌اند؟

تقریباً در هر سه بخش، شرکت‌های موفق بسیاری وجود دارد، اما این موضوع درباره طیور محسوس‌تر است. به عبارتی شرکت‌هایی که وسایل و ابزار مورد نیاز پرورش‌دهندگان مرغ را تولید می‌کنند، پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای داشته‌اند. البته بخش دام نیز دست کمی از طیور ندارد و سرمایه‌گذاران، برای تولید ماشین‌آلات دامی استقبال خوبی کرده‌اند، اما این موضوع درباره شیلات، آنچنان چنگی به دل نمی‌زند و ما به واردات نمونه‌های خارجی نیاز بیشتری داریم؛ بنابراین ورود سرمایه‌گذاران به تولید دستگاه‌های نوین شیلاتی، امری است که به شدت می‌تواند بهره‌وری در این بخش را تحت تأثیر قرار دهد. به هر حال، تا قبل از سال 92 معمولاً شرکت‌ها به‌صورت خودجوش کار می‌کردند و حتی محصولات زیرزمینی نیز تولید می‌شد، اما از سال 92 به بعد، نوع نگاه‌ها به مکانیزاسیون تغییر کرد و مرکز توسعه مکانیزاسیون، تقریباً تمام شرکت‌ها را مجاب کرد که در مسیر وزارت صنعت قرار گرفته و مجوز صنعتی بگیرند.

بحران آب در کشور، امری است که تقریباً تمام مسئولان و مردم آن را پذیرفته‌اند؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد که دستگاه‌های جدید باید در این برهه از زمان به کمک بهینه‌سازی مصرف آب آمده و تولید را به ازای هر واحد آب، افزایش دهند. آیا چنین نمونه‌ای در بازار سراغ دارید؟

متأسفانه بیشتر بهره‌برداران هنوز به شکل سنتی کار می‌کنند، این در حالی است که محدودیت‌های آبی هر استان، روزبه‌روز بیشتر می‌شود و مجوزهای شیلاتی در این زمینه در تنگنا قرار می‌گیرد. اکنون حتی در برخی استان‌ها ارائه مجوز، با توقف روبه‌رو شده؛ اما برخی مزارع آب را دور می‌ریزند و هنوز به‌طور جدی به فکر برگشت آب نیفتاده‌اند. طرح‌های مداربسته در پرورش آبزیان، از جمله طرح‌هایی است که می‌تواند به‌شدت در مصرف آب صرفه‌جویی کند. در سیستم‌های سنتی، به ازای هر 500 لیتر آب، یک تن محصول برداشت می‌شود. مزارع نیمه متراکم، به ازای هر 100 لیتر آب، یک تن تولید دارند و سیستم‌های مداربسته پیشرفته به ازای 10 لیتر آب، 100 تن محصول می‌دهند. یعنی کل تجهیزات با یک دبی آب 10 لیتر در ثانیه 100 تن تولید را به بازار عرضه می‌کند. در دام سنگین، میزان مصرف آب آنچنان در مرکز توجه نیست و در این بخش، خوراک در اولویت قرار می‌گیرد. فیدرمیکسرهایی که با ظرفیت‌های مختلف ساخته شده، از انواع دستگاه‌هایی است که می‌تواند 10 تا 20 درصد میزان تولید شیر را افزایش دهد.

ضریب مکانیزاسیون در بخش زراعت و باغبانی تاحدودی معین است و اعداد مشخصی دارد. آیا چنین تخمینی برای دام و شیلات وجود دارد؟

متأسفانه شاخص مکانیزاسیون در این گروه نداریم، اما کارگروه‌ها به شدت در حال پیگیری هستند تا این شاخص را تدوین کنند. به هر حال، نیازمند وقت بیشتری هستیم تا یک کار علمی، معتبر و ملی ارائه دهیم. با توجه به برگزاری جلسات و پیش‌بینی‌هایی که در این خصوص انجام شده، به‌نظر می‌رسد تعیین شاخص تا پایان سال انجام شده و نتیجه آن به رسانه‌ها اعلام شود؛ به‌ویژه بخش شیلات که تا 70 درصد پیشرفت داشته است. اکنون ما از رتبه خود در دام و شیلات خبر نداریم و نمی‌دانیم باید به چه عددی برسیم. بنابراین دستیابی به چنین ضریبی بسیار ضروری و لازم است تا به‌عنوان یک خط‌کش در میزان مکانیزاسیون دام و شیلات از آن استفاده کنیم. به هر ترتیب، باید از نخبگان این صنعت نیز کمک گرفت تا در شناسایی چالش‌ها و حل آنها به وزارتخانه یاری برسانند. اتفاقاً مرکز توسعه مکانیزاسیون نیز از این پشنهادات استقبال می‌کند.

به‌نظر شما توسعه مکانیزاسیون در واحدهای تولیدی، چند درصد در کاهش هزینه‌ها مؤثر است؟

برای نمونه تنها استفاده از فیدرمیکسرها در واحدهای گاوداری، همان‌طور که گفته شد 10 تا 20 درصد در تولید شیر تأثیر مثبت دارد. یا یک نمونه هواده، میزان محصول را در آبزیان دو برابر می‌کند. به‌طور کلی، طرح جامع 12 ساله در تمام بخش‌ها دیده شده و پیش‌بینی می‌شود بعد از اجرای آن، بین 35 تا 55 درصد در کل محصولات کشاورزی کاهش هزینه اتفاق بیفتد و به تناسب آن سود کشاورزان نیز افزایش یابد.

سالن‌های شیردوشی، به نوعی قلب تپنده گاوداری‌ها هستند. فکر می‌کنید شیردوشی‌های داخل کشور، از نظر مکانیزه بودن در چه وضعیتی قرار دارند؟

آمار دقیقی در این زمینه در اختیار نداریم. از 14 هزار واحد دام صنعتی و نیمه‌صنعتی که در کشور وجود دارد، 11 هزار واحد آن شیری و بقیه پرواری هستند. به‌نظر می‌رسد 80 تا 85 درصد از این 11 هزار واحد، نیاز به تعویض شیردوش دارند. زیرا بیشتر آنها ظرفیت پایینی داشته و به‌روز نیستند. این در حالی است که هم‌اکنون شیردوش‌های دواری در دنیا وجود دارد که در یک حرکت دایره‌ای 360 درجه می‌چرخد و دام بعد از ورود به سیستم و اتمام شیردوشی در یک دور، از آن خارج می‌شود. البته هنوز چنین سیستمی وارد ایران نشده، اما مرکز از تجهیز و نصب هر نوع شیردوش جدید استقبال می‌کند.

رئیس مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور، در مصاحبه مفصلی که با ایانا داشت، معتقد بود که دامداران با رعایت اصول اولیه، می‌توانند تا 30 درصد قیمت تمام شده شیرخام را کاهش دهند؛ آیا مکانیزاسیون نیز شامل چنین اصولی می‌شود؟

فکر نمی‌کنم اشاره ایشان به‌طور مستقیم به توسعه مکانیزاسیون مربوط باشد. ما آیین‌نامه‌های متنوعی برای الگوهای مختلف پرورش در اختیار داریم که متأسفانه از آنها عدول کرده‌ایم. به‌عنوان مثال، برای 30 هزار قطعه مرغ چه ابعاد و متراژی باید در نظر گرفت یا درباره پرورش 100 رأس دام سنگین چه الگویی را باید رعایت کرد؛ اینها همه در آیین‌نامه‌ها نوشته شده که متأسفانه کمتر موفق به اجرای آنها شده‌ایم. چنین تناقضی، افزایش هزینه‌ها و کاهش بهره‌وری را به همراه دارد؛ بنابراین نمی‌توان تمام تقصیرها را به گردن مکانیزاسیون انداخت.

چرا برای بهبود بخش تأسیسات و ساختمان‌ها فکری نشده است؟ و چرا نظارتی بر چگونگی تاسیسات واحدهای پرورشی صورت نگرفته که امروز در چنین وضعیتی قرار گرفته‌ایم؟

این را باید از بخش مربوطه در وزارتخانه بپرسید که چگونه اجازه افزایش ظرفیت به بهره‌بردار داده شده بدون اینکه فکری به حال تأسیسات شود. هرچند مدیران کنونی، تقصیری ندارند زیرا این ساختمان‌ها در طول سالیان متمادی ساخته شده و این مشکلات، در طول دروه‌های مختلف به وجود آمده است. البته شاید چنین مسائلی مربوط به نیاز کشور برای افزایش تولید در برخی برهه‌های زمانی مربوط شود. یعنی هنگامی که محصولات دامی به‌راحتی در دسترس نبوده و به ناچار تنها روی تولید داخل تمرکز کرده‌ایم. به هر هرترتیب، هرچه که بوده اکنون در نقطه‌ای ایستاده‌ایم که اصلاح ساختاری بسیار ضروری است. نمی‌توان درصد یا عددی برای آن عنوان کرد، اما معضلات و مسائلی که در بخش ساختمان، گریبانگیر واحدهای تولیدی شده، در بسیاری از موارد اجازه استفاده از دستگاه‌های نوین مکانیزه را نمی‌دهد. یعنی ماشین در اختیار داشته‌ایم، اما نتوانسته‌ایم از آن استفاده کنیم. به‌عنوان مثال، دستگاه غذاده پرتابی میگو که در کنار برخی مزارع میگو قرار می‌گیرد، غذا را تا شعاع 10 یا 20 متری به داخل استخر پرتاب می‌کند و آن را تا مراکز مزرعه می‌رساند. پنج سال پیش به واسطه پروژه توسعه تقویت، چهار دستگاه غذاده پرتابی از کشور کانادا وارد کردیم و قرار بود در چند استان به‌صورت پایلوت از آن استفاده کنیم. از آنجا که این دستگاه فضایی به اندازه تقریبی دو متر را اشغال می‌کرد، در هیچ‌کدام از مزارع کشور قابل استفاده نبود. زیرا هنگام ساخت واحدهای تولیدی، جایی برای این منظور در اطراف استخرها در نظر گرفته نشده و هنوز هم دستگاه‌های مربوطه بلااستفاده هستند، این در حالی است که اکنون غذادهی در تمام مزارع میگو به‌صورت دستی انجام شده و کارگر غذا را به صورت ناگهانی در یک گوشه استخر، می‌ریزد؛ بنابراین دپوی غذا تنها در یک قسمت آب ایجاد شده و ممکن است به برخی میگوها غذا نرسد. زیرا این جانور دریایی، در ساعات مشخصی از شبانه روز تا سطح آب بالا می‌آید و بعد از کسب غذای مورد نیاز، مجدداً به کف آب می‌رود. پس اگر در این هنگام غذایی به او نرسد، باید تا وعده بعدی صبر کند. چنین اتفاقی در طول زمان، موجب کاهش بهره‌وری و در نهایت تولید خواهد شد. به هر حال، تأسیسات واحدهای تولیدی ما نیاز به بازنگری دارد، به‌گونه‌ای که بتوان دستگاه‌های جدید را در دورن آن به کار برد. این مشکل در دامداری‌ها هم وجود داشته، اما نه به این شدتی که پیش از این راجع به میگو توضیح دادم.

سخن آخر...

امیدوارم روزی برسد که یک مزرعه با یک یا دو اپراتور و با کمترین زحمت مدیریت شود. به شرطی که در کنار حمایت مرکز توسعه مکانیزاسیون از به کارگیری تجهیزات نوین، نگاه دیگر مسئولان نیز نسبت به ارتقای بهره‌وری تغییر کند و به بهانه از بین رفتن اشتغال، واحدها را از داشتن دستگاه‌های مکانیزه محروم نکنند. تنها با چنین دیدگاهی است که تجهیزات مدرن، جانشین نیروی کار شده و سختی کار و ساعات کاری کاهش می‌یابد. در نتیجه افزایش درآمد اقتصادی برای کشاورز، رقم خواهد خورد. اکنون امتیازهای ویژه‌ای در خط‌های اعتباری مرکز توسعه مکانیزاسیون برای کشاورزان وجود دارد که تقریباً در هیچ قسمت دیگر وزارتخانه نیست و بهره‌برداران می‌توانند جهت مکانیزه کردن مزارع و واحدهای‌شان از آنها استفاده کنند. فقط کافی است به سایت مرکز مراجعه و از انواع دستگاه‌ها سیستم مورد نظر را انتخاب کرده و برای دریافت تسهیلات، اقدام کنند. در پایان تضمین می‌کنم که جهت استانداردسازی و صدور گواهی آزمون برای دستگاه‌های بیشتر از هیچ کوششی دریغ نکنیم./

V-950607-01