ورود دانشمندان یاسا به تهران از فردا/ سطح کشت اراضی کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه افزایش یافت/ کاهش 18 واحد درصدی آب به اراضی کشاورزی برای احیا

با اقدامات انجام‌شده از سال 1393 تاکنون، وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه تا حدودی بهبود یافته و در فاز تثبیت قرار گرفته؛ به‌گونه‌ای که سطح تراز دریاچه در مقایسه با سه سال گذشته افزایش داشته است.

به گزارش خبرنگار ایانا، مدیر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه امروز در جلسه‌ای مطبوعاتی به بیان اقدامات انجام‌شده برای این دریاچه پرداخت و گفت: بر اساس اصل 138 قانون اساسی، کارگروه احیای دریاچه ارومیه در بهمن‌ماه 1393 تشکیل شد و در این مدت اقدامات مناسبی به انجام رسید.

مسعود تجریشی افزود: اگر در این مدت تثبیت شن‌های روان کنترل نمی‌شد، 57 هزار هکتار از اراضی کشاورزی و باغی و 750 هزار نفر تحت تأثیر عواقب آن در غرب دریاچه ارومیه قرار می‌گرفتند و علاوه بر آن در شرق دریاچه ارومیه نیز بررسی‌ها نشان می‌دهد که تعداد روزهای غبارآلود طی 10 ساله اخیر رو به افزایش بوده و تصاویر ماهواره‌ای نیز افزایش 2.5 برابری تشعشات ناشی از انعکاس بالای نور را نشان می‌دهد که می‌تواند باعث افزایش فشار خون مردم منطقه، سقط دام‌ها و خوردگی شدید تأسیسات زیرساختی و صنعتی شود.

وی خاطرنشان کرد: طی یک ساله اخیر مشاهدات بهداشتی توسط دانشگاه ارومیه و تبریز به انجام رسید و بر اساس آن، 88 نفر از دانش‌آموزان هشت تا 13 ساله تحت بررسی‌های بهداشتی قرار گرفته‌اند که نتایج اولیه نشان داد که 10 نفر از این تعداد تا 80 درصد دچار مشکلات ریوی شده بودند، 30 نفرشان دچار خس‌خس سینه و درصد دیگری دارای مشکلات تنفسی شدند.

تجریشی ادامه داد: مسئله سلامت مردم منطقه مورد توجه رئیس جمهوری قرار گرفت و اولویت نخست حل مسائل زیست‌محیطی شد؛ به‌گونه‌ای که دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد دریاچه ارومیه در دانشگاه صنعتی شریف شکل گرفت و مسائل دانشی شناسایی شد تا با همکاری دستگاه‌های اجرایی این دریاچه احیا شود.

وی تصریح کرد: از ظرفیت‌های دانشگاه تبریز و ارومیه برای نظارت و پایش منطقه آذربایجان غربی و شرقی بهره گرفته شد و در مرحله نخست ظرف مدت پنج ماه، برخی راهکارها ارائه شد.

استفاده از تجارب دریاچه‌های رو به خشکی روسیه و آمریکا برای دریاچه ارومیه

مدیر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه یادآور شد: با توجه به تشابه وضعیتی دریاچه ارومیه با دریاچه آرال در روسیه و سه دریاچه دیگر در آمریکا تلاش شد تا از تجارب دانشمندان این بخش بهره گرفته شود و در مرحله نخست تثبیت دریاچه مدنظر قرار گرفت؛ به‌گونه‌ای که پس از انجام دو سال تحقیق و بررسی، فاز نخست تثبیت شد.

تجریشی تأکید کرد: فاز احیای دریاچه ارومیه به هفت سال زمان نیاز دارد و احیای نهایی نیز نیازمند یک سال دیگر زمان است که در مجموع برای احیای کامل این دریاچه به 10 سال زمان نیاز داریم.

وی اظهار داشت: با اقدامات انجام‌شده توانستیم سطح تراز آب در دریاچه ارومیه را از کاهش هرساله نجات دهیم و به مرحله تثبیت برسانیم؛ به‌گونه‌ای که در شهریورماه سال جاری سطح تراز این دریاچه در مقایسه با سه سال گذشته در سطح بالاتری قرار گرفت که این نتیجه‌گیری نشان می‌دهد که شرایط تثبیت به اتمام رسیده است.

تجریشی همچنین گفت: عده‌ای بارندگی‌های مناسب سال گذشته را دلیل افزایش سطح تراز دریاچه ارومیه می‌دانند، در حالی که بررسی بارندگی‌ها در سال گذشته نشان می‌دهد که تنها دو درصد بیشتر از سال قبل‌تر افزایش بارندگی وجود داشته است.

اتصال زرینه‌رود و سیمینه‌رود، مهم‌ترین عامل گسیل آب به دریاچه ارومیه

مدیر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه اتصال رودخانه زرینه‌رود و سیمینه‌رود را مهم‌ترین و نخستین و مهم‌ترین اقدام برای افزایش سطح تراز دریاچه ارومیه برشمرد و افزود: در گذشته آب در جنوب دریاچه پخش می‌شد که با این اقدام به جای پخش شدن آب، هدایت به مسیر دریاچه انجام شد.

وی خاطرنشان کرد: گسیل آب به سمت پیکره دریاچه یکی دیگر از اقدامات بود که باعث شد به جای ورود آب به رودخانه‌ها، آب به دریاچه برسد.

تجریشی ادامه داد: آب‌های رهاشده پشت سدها نیز در زمانی خاص یعنی ماه‌های بهمن، اسفند و فروردین به جای رهاسازی به دریاچه هدایت شد.

وی تصریح کرد: چهارمین اقدام انجام‌شده، جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز در فصول غیرزراعی بود که به موجب آن از ایجاد سدهای معیشتی که توسط کشاورزان ایجاد شده بود و آب را به داخل اراضی کشاورزی هدایت می‌کرد، ممانعت شد.

تجریشی یادآور شد: در سال گذشته در پیک زمانی، میزان آب دریاچه ارومیه 2.3 میلیارد مترمکعب بود که در حال حاضر این آب به 1.4 میلیارد مترمکعب رسیده است.

وی تأکید کرد: در حالی که سال گذشته نصف دریاچه ارومیه خشک بود، اما امسال تنها در جنوبی‌ترین نقطه این دریاچه خشکی مشاهده می‌شود.

مدیر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه اظهار داشت: کل آبی که در هر سال در حوضه آبریز تولید می‌شود، هفت میلیارد مترمکعب است که باید بتوانیم از این پس با صرفه‌جویی تمام آن را به دریاچه هدایت کنیم.

تجریشی همچنین گفت: کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی از مهم‌ترین اقداماتی است که باید به انجام برسد، زیرا کشاورزان مناطق جنوب و غرب حوضه آبریز 24 تا 45 درصد از آنچه گیاه نیاز دارد، آب مصرف می‌کند که این امر باعث شده در جنوب حوضه آبریز دریاچه ارومیه سطح آب‌های زیرزمینی بالا بیاید و باعث نمکی شدن آب منطقه شود.

وی در ادامه افزود: با همکاری وزارت نیرو هر سال هشت واحد درصد آب کمتر به اراضی کشاورزی ارسال شد و بدین‌ترتیب تاکنون 18 واحد درصد در مصرف آب صرفه‌جویی شده است.

تجریشی خاطرنشان کرد: با همکاری بخش ترویج، توانستیم این مسئله را بین کشاورزان منطقه جا بیندازیم و بدین‌ترتیب به جای کاهش درآمد کشاورزان، با افزایش تولید روبه‌رو شدیم.

ایجاد زنجیره ارزش برای پایداری اقتصاد دریاچه ارومیه کلید خورد

مدیر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه از ایجاد زنجیره ارزش در دریاچه ارومیه خبر داد و تصریح کرد: با همکاری سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، دانشگاه واخنینگن هلند، دانشگاه تبریز و ارومیه قراردادهایی منعقد شده تا بتوانیم ظرف مدت چهار سال مصرف آب را کم کنیم و اقتصاد پایداری را برای منطقه ایجاد کنیم.

وی با اشاره به ورود مؤسسه بین‌المللی یاسا به ایران، ادامه داد: فردا هیأتی از این مؤسسه که در حال حاضر 24 عضو از کشورهای مختلف دارد، به ایران می‌آیند تا در جریان اقدامات انجام‌شده در زمینه دریاچه ارومیه قرار گرفته و پس از بازدید از منطقه، پروژه‌ها و برنامه‌های خاصی را ارائه کند.

تجریشی یادآور شد: با همکاری دولت ژاپن قرار است 7.7 میلیون دلار اعتبار برای احیای این دریاچه اختصاص یابد که 3.7 میلیون دلار آن از طرف دولت ژاپن و چهار میلیون دلار دیگر نیز از طرف ایران تأمین شود.

وی تأکید کرد: طی دو سال اخیر با وجود اختصاص ناچیز اعتبارات عمرانی، 36 درصد اعتبارات مورد نیاز احیای دریاچه ارومیه تخصیص یافت و امیدواریم از این پس نیز شاهد تخصیص‌های مناسبی در این بخش باشیم.

تجریشی اظهار داشت: برای اجرای برنامه‌های مربوط به احیای دریاچه ارومیه دو پایلوت در منطقه به وسعت 15 هزار هکتار که 10 هزار هکتار آن در منطقه عجب‌شیر و پنج‌هزار هکتار دیگر نیز در منطقه حسن‌لو عملیاتی می‌شود.

وی در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره میزان موفقیت پروژه احیای دریاچه ارومیه تاکنون گفت: اگر مدل‌سازی‌ها و برنامه‌های فوق اجرا نمی‌شد، ریزگردهای مربوط به نمک از دریاچه ارومیه می‌توانست تا کرج پیشرفت کند.

قُرق 552 هزار هکتار از اراضی حاشیه دریاچه ارومیه

مدیر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در پاسخ به پرسش ایانا درباره وضعیت کشاورزی و تعداد کانون‌های موجود در منطقه افزود: 36 کانون نمکی در دریاچه ارومیه وجود داشت که تمامی آنها تا سه سال آینده مدیریت می‌شود و علاوه بر آن توانستیم 552 هزار هکتار از اراضی این بخش را قُرق کنیم.

تجریشی خاطرنشان کرد: طی شش سال اخیر با وجود اقداماتی که به انجام رسید، سطح زیر کشت اراضی کشاورزی به جای کاهش، افزایش نیز داشته است.

وی ادامه داد: مصوبه هیأت وزیران دال بر ممنوعیت افزایش زیر کشت بوده، اما متأسفانه دستگاه‌های اجرایی هنوز این مسئله را جدی نگرفته‌اند.

تجریشی به اقدام مؤثر وزارت نیرو در کاهش هشت واحد درصدی آب برای ورود به اراضی کشاورزی تأکید کرد و یادآور شد: تاکنون 18 درصد میزان مصرف آب کاهش داشته است و علاوه بر آن سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور پروژه‌های مؤثری را به انجام رسانده است.

وی در پایان از همکاری مؤسسه‌های بین‌المللی همچون یاسا و جایکا خبر داد و تصریح کرد: فاز دوم پروژه تهیه مدل هیدرولوژیکی حوزه دریاچه ارومیه توسط آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن (جایکا) مورد توافق قرار گرفته و در این راستا کارشناسان فوق برای جمع‌آوری اطلاعات و تعیین شرح خدمات فاز دوم پروژه از تاریخ 20 شهریورماه تا 10 مهرماه در ایران حضور داشتند و علاوه بر آن، از فردا نیز هیأتی از یاسا برای بررسی اقدامات انجام‌شده، بازدید منطقه و ارائه راهکارهای منطقه در ایران حضور خواهند داشت تا در عصر جمعه جمع‌بندی نهایی انجام شده و راهکار ارائه شود./

M-950713-03