آمار به‌روز تغییر کاربری اراضی نداریم!

خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) - لیلا مرگن:

اراضی کشاورزی تأمین‌کننده امنیت غذایی کشور هستند و خاک حاصلخیز زراعی حاصل سال‌ها تلاش زارعان روی زمین است. به همین دلیل قانونگذار بر حفظ کاربری اراضی کشاورزی و مقابله با تغییر آن تأکید دارد؛ زیرا از دست رفتن خاک حاصلخیز زراعی خسارات جبران‌ناپذیری به امنیت غذایی کشور و تولیدات بخش کشاورزی وارد می‌کند، اما با وجود تمام حساسیت‌های حاکم بر عملکرد سازمان امور اراضی، متولیان این سازمان می‌گویند آمار به روزی از تغییر کاربری اراضی کشاورزی در دسترس ندارند.

مقابله با تغییر کاربری اراضی کشاورزی و زمین‌خواری بارها مورد تاکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است، اما سازمانی که باید متولی مقابله با تغییر کاربری اراضی کشاورزی باشد، به گفته متولیانش آمار به روزی در اختیار ندارد. اصغر رفیعی، مدیرکل دفتر حفظ کاربری و یکپارچگی اراضی سازمان امور اراضی کشور که در 18 خردادماه سال جاری با حضور در رادیو اقتصاد از کاهش چشمگیر تغییر کاربری اراضی کشاورزی بعد از سال 92 سخن گفته است در پاسخ به خبرنگار ایانا و پیگیری‌های یک ماهه این خبرگزاری، انجام مصاحبه درباره اظهارات اخیر رئیس مجلس شورای اسلامی درباره تغییر کاربری سالانه 10 هزار هکتار از اراضی کشاورزی را مشروط به هماهنگی با مدیرکل روابط عمومی این سازمان می‌کند. این در حالی است که خبرنگار ایانا قبل از تماس گرفتن با وی، هماهنگی لازم را با روابط عمومی این سازمان انجام داده بود.

سه پرسش مشخص از مدیرکل دفتر حفظ کاربری و یکپارچگی اراضی سازمان امور اراضی کشور شامل اظهار نظر درباره سخنان رئیس مجلس، وضعیت تغییر کاربری‌های مجاز و غیرمجاز در کشور و میزان تغییر کاربری در هرکدام از استان‌ها به تفکیک، مطرح شده بود که متأسفانه نه‌تنها از سوی رضا رفیعی بدون پاسخ باقی ماند بلکه روابط عمومی سازمان امور اراضی در تماس‌های بعدی اعلام کرد که آمار به‌روزی درباره تغییر کاربری‌ها در اختیار ندارد و در حال تجمیع آمارهای ارسالی از سوی استان‌ها هستند.

ارائه آمار کاهش تغییر کاربری، بدون داشتن آمار دقیق

مدیرکل دفتر حفظ کاربری و یکپارچگی اراضی سازمان امور اراضی کشور در گفت‌وگو با رادیو اقتصاد مدعی شده بود که از سال 92 میزان تغییر کاربری در اراضی کشاورزی کاهش یافته است. این در حالی است که همین شخص از پاسخگویی به سه پرسش ساده به‌دلیل نداشتن آمار به‌روز خودداری می‌کند.

رفیعی به رادیو اقتصاد گفته بود که به‌دلیل ایجاد 250 گشت حفاظتی در کشور از سال 92، میزان تغییر کاربری اراضی کشاورزی کاهش یافته است.

با وجود این اظهارات، به‌نظر نمی‌رسد روند شتابان تغییر کاربری اراضی کشاورزی و از دست رفتن خاک حاصلخیز کشور کاهش یافته باشد. افزایش قیمت زمین در حاشیه شهرهای بزرگ و گسترش تمایل قشر مرفه برای حضور در ویلاهایی در مجاورت اراضی کشاورزی، از سوی دیگر وضعیت معیشتی نامطلوب کشاورزان به محرکی برای جامعه روستایی تبدیل شده که آنها را به سمت تغییر کاربری اراضی کشاورزی سوق می‌دهد.

گفته‌های قباد افشار رئیس پیشین سازمان امور اراضی در 14 مهرماه سال 93 از وضعیت بحرانی تغییر کاربری در سه استان تهران، البرز و مازندران حکایت دارد. این مقام مسئول نیز به این نکته اشاره دارد که ویلاسازی در استان‌های البرز، قزوین، اردبیل، گلستان، سمنان و کلان شهرهایی مانند مشهد به شدت زیاد شده است.

سخنان وی که در خبرگزاری فارس منتشر شده از تغییر کاربری یک میلیون هکتار اراضی کشاورزی در یک دهه گذشته خبر می‌دهد.

به گفته افشار، حوزه گردشگری کشور برنامه خاصی در استان مازندران ندارد و به همین دلیل هر کسی راه افتاده و در استان‌های شمالی ویلاسازی می‌کند، ضوابطی برای ویلاسازی هم وجود ندارد، مالیات و عوارض که از ساخت ویلاها گرفته می‌شود، حتی به اندازه ساخت و ساز معمولی نیز نیست.

به گفته وی، منطقه کلاردشت زمانی مرکز تولید بذرهای گندم و جو کشور بود، اما در حال حاضر زمینی برای کشت در این منطقه وجود ندارد، متأسفانه دهیاری‌ها هم بدون ضابطه در روستاها پروانه می‌دهند و در ادامه کار، شهرداری‌ها هم در حریم شهر پروانه صادر می‌کنند و به هیچ‌کدام از این طرح‌ها هم نظارتی نمی‌شود.

تبدیل عرصه‌های طبیعی به کشاورزی

در حالی که هر روز خبر از خشک شدن باغ‌های محصور در داخل شهرها و به تبع آن تغییر کاربری این باغ‌ها به گوش می‌رسد. دست و دلبازانه چوب حراج به اراضی حاصخلیز کشاورزی زده می‌شود و ویلا داخل این اراضی به جای محصول سبز می‌شود، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور سالانه ناگزیر است برای تأمین نیازهای غذایی مردم بخشی از اراضی طبیعی را که به ظاهر پتانسیل تولید خود را از دست داده و قادر نیست کاربری‌ طبیعی خود را حفظ کند، برای توسعه کشاورزی به امور اراضی واگذاری ‌کند. در این چرخه، اقدامات حفاظتی برای کنترل تغییر کاربری اراضی حاصلخیز کشاورزی در حداقل ممکن است و به‌راحتی اراضی محصور در محدوده شهرها تغییر کاربری داده می‌شوند و به جای آن بخشی از عرصه‌های طبیعی که باید با احیای پوشش آن، منابع آب حفظ شود و این اراضی در خدمت حیات وحش باشند، به کشاورزی اختصاص می‌یابد. این اقدام نه‌تنها کشاورز را ناگزیر می‌کند که در زمینی غیر حاصلخیز سال‌ها تلاش کند تا بستری برای تولید اقتصادی محصول فراهم کند، بلکه به‌دلیل نزدیک شدن انسان به زیستگاه حیات وحش، خسارت‌های ناشی از هجوم حیوانات به مزارع کشاورزان را هم افزایش می‌دهد. سازمان امور اراضی که امروز حتی آمار دقیقی درباره تغییر کاربری اراضی کشاورزی در اختیار ندارد، گویا فقط به مجموعه‌ای برای تقسیم زمین بین کشاورزان تبدیل شده و در ساختار حاکمیتی نتوانسته جایگاه مطلوب خود با بیابد. شاید به همین دلیل است که نمایندگان مجلس برای ارتقای جایگاه این سازمان تلاش می‌کنند تا با ارایه طرح ادغام سازمان‌های امور اراضی، حفاظت محیط زیست و جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، وزارتخانه جدیدی ایجاد کنند که حافظ منابع پایه کشور باشد، اما قطعا طرح‌های عجولانه‌ای از این دست به کشور کمکی نمی‌کند و نیازمند بررسی ریشه‌ای مشکلات هستیم./

L-950803-02