جامعهشناسی سبز
در مورد بحران محیطزیست دو دیدگاه کاملا متفاوت بین کارشناسان وجود دارد: برخی آن را برای کره زمین و زندگی انسان در آن در حدی کاملا خطرناک میدانند و عدهای دیگر که آنتونی گیدنز در کتاب «سیاستهای مقابله با تغییرات آبوهوا» با عنوان شکاکان از آنها نام برده ادعا میکنند که گرمایش مدرن اندک است و نتیجه فعالیتهای انسانی نیست. به نظر آنها «افزایش حرارتی که امروز در جو زمین میبینیم چیز جدیدی نیست و آبوهوای جهان همیشه در نوسان بوده است. بر اثر تغییر موقعیت تابش خورشید، هر هزارو ٥٠٠ سال یک چرخه تغییر آبوهوا رخ داده که محدود ولی نامنظم بوده است. این امر در آثار زمینشناسان بهخوبی بیان شده است. ما اکنون در دوره گرمایش این چرخه هستیم».(ص٤٦) مهمترین نگرانی آنها برای آینده دوره ظهور یک عصر یخبندان دیگر است، چراکه دوره نسبتا ملایم در حال اتمام است. اما گیدنز که از افراد تأثیرگذار هم در فضای آکادمی و هم در سیاستگذاریهای دولتی انگلستان است در این کتاب با بررسی نتایج تحقیقات جامعهشناسی مختلف جدیبودن هشدار بحران محیطزیست و بهزعم خود راهحلهای کاهش این خطر را مطرح میکند. به اعتقاد او، تمدن صنعتی بهخاطر نیازی که انسان به آن داشت بهوجود آمد، تمدن صنعتی امری جهانی بود و نمیتوانست با انرژیهای طبیعی زنده بماند. پس مجبور شد برای زندهماندن انرژیهای جدیدی مثل نفت و زغالسنگ و سپس برق را بیابد. این سوختهای فسیلی رفتهرفته آسیبهای پنهانی را در خود آشکار کردند و یکی از عوامل اصلی تحول اساسی و بنیادین در تمدن به یکی از بزرگترین دشمنان آن تبدیل شد. او با کمک از آنچه روانشناسان اجتماعی «نادیدهگرفتن آینده» مینامند، مفهوم «تناقض گیدنز» را مطرح میکند که در همه فصول کتاب مصادیق مختلف آن مطرح میشود. این تناقض میگوید از آنجا که خطرات گرمایش زمین در جریان زندگی روزمره ملموس فوری و مشهود نیست ممکن است بسیاری از افراد دست روی دست بگذارند و هیچ کار خاصی درباره آن انجام ندهند. نتیجه تناقض گیدنز کاملا آشکار است: نظرسنجیها نشان میدهد که بسیاری از مردم قبول دارند که گرمایش زمین تهدیدی جدی است اما تنها تعداد اندکی از آنان میخواهند در نتیجه چنین نگرشی زندگی خود را به طور چشمگیری تغییر دهند. در میان نخبگان هم تغییرات اقلیمی به ژستی سیاسی تبدیل شده است، یعنی طرحهای بهظاهر بسیار عظیم که عمدتا بیمحتوا هستند. گیدنز در پایانبندی کتاب دوران جدیدی را در تاریخ بشر توصیف میکند: «قرون وسطایی جدید؟ عصر روشنگری جدید؟ یا شاید ترکیبی ضدونقیض از هر دو؟» کتاب «سیاستهای مقابله با تغییرات آبوهوا» یکی از متون دانشگاهی در زمینه «جامعهشناسی محیطزیست» است. در نیمقرن اخیر توجه به این گرایش با برجستهشدن بحران تغییرات اقلیمی در آکادمیهای علوم اجتماعی غرب رو به گسترش بوده است. در ایران نیز با توجه به واقعشدن در یکی از مهمترین کانونهای جهانی تغییرات اقلیمی یعنی خاورمیانه - که بسیاری آن را یکی از عوامل اصلی جنگ در سوریه میدانند - نیاز به پرداختن جامعهشناسی بومی به این بحران و ترجمه متون دست اول دانشگاهی احساس میشود.
دیدگاه تان را بنویسید