آبان بی آب

ماه «آبان» نزد ایرانیان از قدیم به ماه آب شهرت داشته است چرا که در این ماه رودخانه ها و دشت ها پر از آب حاصل از بارندگی ها می شد.

از این رو در دوره های تاریخی، ایرانیان در آبان جشن پر آبی می گرفتند تا شکر نعمتی بر بارش های این ماه باشد.

اما این روزها انگار آبان مانند مرداد، ماه گرم سال می ماند که به جای تابستان در پاییز رخ می نماید که خبری از نم نم بارش های باران نیست، یا حداقل برفی نمی آید که بچه ها از تعطیلی مدارس به دلیل بارش برف خوشحالی کنند.

نزدیک به 40 روز از پاییز 95 در چهارمحال و بختیاری گذشته و در این مدت هیچ بارندگی در بلندترین نقطه سکونتگاهی ایران رخ ننموده است.

این روزها، تب زمین و گرم شدن آب و هوا، شرایط نیمه کره زمین را به گونه ای رقم زده است که بیشتر کشورها بشدت درگیر خشکسالی و تغییر اقلیم هستند.

سایت http://www.fewresources.org که به مسائل اقلیم آب و هوایی می پردازد، مخاطرات جدید خشکسالی و گرم شدن آب و هوا به مخاطبان گوشزد شده است.

در مطلبی به این آدرس http://www.fewresources.org/water- scarcity-issues-were-running-out-of-water.html به تغییرات عرضه و تقاضا در بحث آب به عنوان یک چالش های آینده جهان اشاره شده و این گزاره 'Water is the new oil' (آب نفت جدید است) را به عنوان واقعیت جهانی عنوان کرده است.

تغییر بارش ها و برداشت های آب در سطح جهان بدون شک به دلیل تغییرات اقلیمی و آب و هوایی یک قرن اخیر است که این تغییرات موجب گرمی زمین و کاهش منابع آبی و بارش ها شده ه است.

تغییرات اقلیمی یک دغدغه جهانی است که نیازمند آینده نگری و آینده پژوهی است، از این رو 24اکتبر از سوی مجامع بین المللی به عنوان مقابله با تغییرات اقلیمی آب و هوایی نامگذاری شده است.

این تغییرات اقلیمی بدون شک در پدید آمدن خشکسالی های اخیر در ایران به ویژه در خطه چهارمحال و بختیاری نیز بی اثر نبوده است.

از نظر مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی ایران، خشکسالی یکی از پدیده‌های هواشناختی و جدایی ناپذیر از شرایط اقلیمی در کشورهای واقع در عرض‌ های جنب حاره‌ ای مانند ایران است.

در این مناطق که بیشتر بیابان های جهان قرار دارد، خشکسالی ها ممکن است در هر محلی رخ داده و پیامدهای نامطلوب به همراه داشته باشد.

ویژگی‌ها و اثرات خشکسالی از قبیل شدت، مدت و بزرگی آن از محلی به محل دیگر متفاوت است و در مناطق خشک و نیمه خشک، اثرات کمبود بارندگی بر روی منابع آب به سرعت آشکار می‌شود.

طبق آمار پژوهشکده اقلیم شناسی مرکز اقلیم شناسی، براساس آمار ثبت شده سازمان هواشناسی کشور، بارش سال زراعی ۹۵-۹۴ نسبت به سال گذشته حدود ۱۷ درصد افزایش داشته، این درحالی است که این رقم نسبت به دوره بلند مدت حدود 2 درصد کاهش را نشان می‌ دهد.

بیشترین افزایش بارش در استان های غربی کشور به ترتیب به مقدار ۶۳، ۴۶ و ۴۳ درصد در استان‌های ایلام، کرمانشاه و لرستان ثبت شده، همچنین بیشترین کاهش بارش سالانه در استان های یزد، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی به ترتیب به مقدار ۴۴-، ۳۸- و ۳۴- درصد رخ داده است.

علاوه بر این براساس نمایه خشکسالی SPEI در سال زراعی ۹۵-۹۴ به استثنای مناطق عمدتا غربی سایر بخش های کشور درگیر درجات مختلف خشکسالی بوده است.

براساس اعلام این پژوهشکده، انتظار می‌رود میانگین بارش فصل پاییز سال جاری کمتر از میانگین بلند مدت باشد.

یک کارشناس اقلیم شناسی درباره تغییرات آب و هوایی می گوید: پارامترهای مختلفی در تغییرات آب و هوایی در سطح جهان اثرگذار است که بیشتر این تغییرات به دلیل حرکت کشورها به سمت صنعتی شدن بوده است.

مهتاب زاهد پور در گفت وگو با ایرنا افزود: بررسی محققان بین المللی که بیست و هشتم سپتامبر 2016 در گاردین منتشر شده است، نشان می دهد غلظت گاز C02 در جو زمین از مرز ppm ۴۰۰ گذشته است.

به گفته وی، تغییر اقلیم (Climate change) بدون شک بر گرمایش زمین و خشکسالی و پدیده کم بارشی های اخیر در ایران اثرگذار بوده است و دلیل کمی بارشی های اخیر در چهارمحال و بختیاری نیز مربوط به همین تغییرات اقلیمی است.

وی می گوید: باید کارشناسان امور اجتماعی در تحقیقات بلند مدت خود به تغییرات شاخص های ' هواشناسی زیستی' نیز توجه کنند، چرا که ممکن است تغییر یک شاخص به طور مثال میزان شار هوا، بر سیستم فشار خون افراد نیز تاثیرگذار باشد.

رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور چندی پیش در سفر به شهرکرد اعلام کرد: براساس نقشه های هواشناسی به طور میانگین افزایش 1.5 درجه ای دما و کاهش 20 درصدی بارش ها در پاییز امسال برای استان های کشور پیش بینی می شود.

شاهرخ فاتح افزود: با توجه به روند تغییر اقلیمی در کشور و تشدید آن در سال های اخیر، گرمتر شدن دمای هوا و کاهش بارندگی ها در سطح کشور رخ داده است، که این روند در پاییز امسال منجر به افزایش 1 تا 1.5 درجه ای دمای هوا و کاهش 10 تا 20 درصدی بارش ها می شود.

وی پدیده خشکسالی را از مهمترین تبعات تغییر اقلیم عنوان کرد و گفت: روند خشکسالی کشور در سال های اخیر شدت گرفته و اهمیت موضوع به حدی است که اگر این روند مدیریت نشود خسارت های بسیاری را به بارخواهد آورد.

رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور اظهار کرد: درحالی که سال زراعی 94 - 95سال پرآبی بوده است، اما در مقایسه با میانگین بلند مدت، کشور با کاهش 1.5 درصدی بارش ها مواجه است، بنحوی که میانگین بارندگی10 استان کشور در همسنجی با سال آبی گذشته نشانگر کاهش بارندگی هاست.

وی با مقایسه روند خشکسالی در کشور طی 30 سال گذشته افزود: در این سالها روند بارشی کشور با آهنگ 1.2 میلیمتر در سال منفی بوده و میانگین دمای کشور با آهنگ 3 دهم درجه سلسیوس در سال روند افزایشی داشته است.

فاتح همچنین پیش بینی کرد؛ تا سال 2039 هر سال نیم درجه دمای هوای کشور افزایش یابد.

رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور در ادامه با بیان اینکه چهارمحال وبختیاری یکی از 10 استان خشک در سال آبی 94-95 است، افزود: هم اکنون 59 درصد مساحت این استان درگیر پدیده خشکسالی است.

فاتح تصریح کرد: این استان همچنین در زمستان 94 در مقایسه با مدت مشابه سال های گذشته گرمتر از حد معمول بوده و ذخایر برف این استان در اسفندماه به طور کامل آب شده است.

مدیرکل هواشناسی چهارمحال و بختیاری نیز در این باره به خبرنگار ایرنا تاکید کرد: گرم شدن هوا یک پدیده جهانی است و عامل اصلی آن نیز تولید گازهای گلخانه و سوخت های فسیلی است.

مهرداد قطره سامانی ادامه می دهد: بررسی ها نشان می دهد از سال 1347تا سال 1395 میزان تبخیر و تعریق آب 10میلیمتر افزایش یافته و در این مدت میزان تبخیر از یکهزار و 181میلیمتر به یکهزار و 800 میلیمتر در سال رسیده است.

به گفته وی در این میزان، دمای هوا از 17درجه سیلسویس به 18.6درصد افزایش یافته است.

وی از کاهش 93 درصدی بارش ها در سال زراعی جاری خبر داد و پیش بینی کرد: مجموع بارش های پاییزی با کاهش 35 درصدی همراه باشد.

قطره سامانی افزود: این کاهش از یک سو به کاهش منابع آبی و از سوی دیگر به فعال شدن چشمه های گرد و خاک منجر شده است.

به گفته وی، یکی دیگر از تغییرات اقلیمی در چهارمحال و بختیاری تغییر نوع بارش هاست که بارش های این استان از برف به باران تبدیل شده و این تغییر میزان ماندگاری بارش در استان را به دلیل وجود اراضی شیب دار کم رنگ می کند.

قطره سامانی اظهار کرد: اداره کل هواشناسی چهارمحال و بختیاری در اطلاعیه شهریورماه خود اعلام کرد که بارش های پاییزی در استان کم است و این بارش ها از نیمه دوم آبانماه آغاز می شود.

وی گفت: باید با ایجاد طرح های آبخیزداری و آبخوان داری همین میزان بارش ها را در لایه های زیرین زمین به صورت طبیعی نگه داشت تا از تبخیر و هدر رفت آن جلوگیری شود.

به گفته وی، در مصرف آب شرب و کشاورزی نباید منتظر سال های تر آبی بود، بلکه باید الگوهای مصرف را با شرایط موجود همراه کرد.

به گزارش ایرنا، چهارمحال وبختیاری سرچشمه 2 رودخانه کارون و زاینده رود و سرچشمه بخشی از رودخانه دز است و کاهش نزولات جوی در این استان باعث می شود بخشی از فلات مرکزی ایران از استان های اصفهان و خوزستان نیز دچار خشکسالی شود.