طرح تنفس؛ آزمون و خطا در سطح پایلوت

شاهرخ جباری‌ارفعی - عضو شورای‌عالی جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور

بنا به اظهارات مسئولان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، برنامه جامع حفاظت و صیانت از جنگل‌های شمال با هدف توقف بهره‌برداری از چوب تهیه و به وزارت متبوعه ارسال شده است.

این برنامه 10 ساله در سطح دو میلیون هکتار عملیاتی شده و نیازمند اعتبار سالیانه‌ای به میزان 200 تا 300 میلیارد تومان است.

بدیهی است چنانچه دولت، نسبت به تأمین اعتبار و تخصیص به موقع آن اقدام کند گام بسیار مهمی در زمینه حفاظت از جنگل‌های شمال برداشته خواهد شد. هرچند این ارقام در مقایسه با هزینه‌هایی چون احداث سدها، صنایع و بزرگراه‌ها رقم بسیار اندکی است، اما با توجه به سوابق، قرائن و شواهد، به‌نظر می‌رسد اعتبارات به موارد دیگری که از نظر دولتمردان در اولویت بیشتری نسبت به حفاظت از جنگل قرار دارد، اختصاص داده خواهد شد.

علاوه بر تأمین اعتبار، موانع دیگری نیز در سر راه اجرای این برنامه قرار دارد از جمله این موانع می‌توان به گسترده بودن سطح مورد عمل، که شامل تمامی سطح دو میلیون هکتار از جنگل‌های شمال کشور است، مقطع زمانی اجرای برنامه، که مصادف است با استمرار پاره‌ای تحریم‌ها، درآمد کم و بدهی زیاد دولت و بالاخره بحران اشتغال، فراهم نبودن زیربناها ازجمله مواردی چون چگونگی تأمین مواد اولیه صنایع و کارگاه‌های وابسته، نامشخص بودن طرح‌های درآمدزای جایگزین، وضعیت اشتغال شاغلان فصلی و غیرمستقیم طرح‌های جنگلداری و...، همچنین فقدان ترویج برنامه استراحت و عدم پذیرش در بخش‌هایی از استادان دانشگاه‌ها، کارشناسان اجرایی، مجریان طرح‌های جنگلداری و صاحبان صنایع اشاره کرد.

با توجه به موارد فوق، پیشنهاداتی به شرح زیر برای اجرای بهتر سیاست‌های دولت ارائه می‌شود:

در سطح سیاستگزاری تعیین تکلیف افزایش و پراکندگی جمعیت در حوضه‌های آبخیز جنگلی، خروج دام از جنگل، فعالیت‌های ناسازگار با جنگل چون سدسازی، معدن‌کاوی و... باید مورد توجه جدی قرار گیرد. همچنین در طراحی و برنامه‌ریزی اقداماتی چون آمایش جنگل و تعیین مناطق مساعد برای طبیعت‌گردی مسئولانه، ارتقای کیفیت تهیه و اجرای طرح‌های جنگلداری با استفاده از دانش روز، تعیین شاخص و استاندارد محلی برای جنگل‌های قابل بهره‌برداری، پالایش مجریان طرح‌های جنگلداری و استفاده از مجریان درستکار و دارای صلاحیت در دستور کار قرار گیرد. در امر نظارت و ارزیابی باید بردن ضریب نظارتی را از طریق گسترش آن در انجمن‌ها و سازمان‌های تخصصی غیردولتی و سازمان‌های مردم نهاد و مانند آن افزایش داد. از این رو پیشنهاد می‌شود به‌علت وجود عوامل تأثیرگذار متعدد برنامه استراحت جنگل، این برنامه به‌صورت تدریجی و ابتدا در چند حوضه آبخیز مورد اجرا گذاشته شود و با ارزیابی پس از اجرا و استفاده از تجربیات، نتایج آن به سایر مناطق گسترش یابد./

L-950822-01