دستپخت هند برای امنیت آبی مشهد

متخصص دیپلماسی آب گفت: سد سلما با هزینه تقریبی 300 میلیون دلاری هند ساخته شد و این سد پس از آبگیری مشکلات جدی برای تامین منابع آبی شمال شرق کشور و ذخایر سد دوستی ایجاد کرده است.

به گزارش خبرنگار ایانا، حجت میان آبادی در نشست " بررسی چالش‌های هیدروپلتیک ایران و لزوم دیپلماسی آب در حل تنش‌های سیاسی-آبی" که در مرکز بررسی‌های استراتژیک برگزار شد، امضای "توافقنامه سه‌جانبه بندر چابهار" بین رییس‌جمهور ایران، نخست‌وزیر هند و رییس‌جمهور افغانستان را فرصتی برای حل مسایل آبی بین این کشورها دانست که بدون استفاده باقی ماند.

به گفته وی این توافقنامه در کنار مزایایی که برای سه کشور از جمله ایران دارد، بیش از همه برای هند و بعد از آن افغانستان دارای اهمیت بسیاری است.

این متخصص دیپلماسی آب گفت: نکته قابل ‌تأمل در‌باره این توافقنامه آن است که نارندرا مؤدی نخست‌وزیر هند در بازگشت از تهران، برای افتتاح سد سلما که با هزینه تقریبی 300 میلیون دلاری هند ساخته‌ شده است، به هرات افغانستان سفر کرد و این سد را افتتاح کرد.

وی اضافه کرد: سد سلما که به سد دوستی هند-افغانستان تغییر نام داده شد، در بالادست رودخانه هریرود و سد دوستی ایران-ترکمنستان ساخته‌ شده است. از زمان شروع آبگیری این سد، مشکلات بسیار جدی برای تأمین آب شمال شرق کشور به‌ویژه شهر مشهد ایجاد شده است.

میان آبادی تاکید کرد: بدون شک، آبگیری و افتتاح این سد اثرات نامطلوب بسیاری هم از منظر امنیت_آبی و هم محیط زیستی در شرق کشور ایجاد خواهد کرد. طبق قوانین و حقوق بین‌المللی آب، کشور ایران و به‌ویژه شهر مشهد دارای حقابه از رودخانه هریرود است.

وی ادامه داد: علاوه بر سد سلما، دولت افغانستان از سال 2013 ساخت سد "پاشدان" در یکی از سرشاخه‌های رودخانه هریرود و در بالادست شهر هرات را آغاز کرده است. افغانستان یکی از کشورهای پرآب منطقه است که تمام رودخانه‌های اصلی آن از این کشور خارج‌شده و بیش از 90 درصد از آب‌های سطحی این کشور با کشورهای همسایه پایین‌دست آن مشترک است.

ایران تنها کشور دارنده معاهده بین‌المللی با افغانستان

این متخصص دیپلماسی آب گفت: بین همسایگان افغانستان، این کشور فقط با ایران و آن‌ هم بر سر رودخانه هیرمند قرارداد همکاری بین‌المللی آبی دارد. ازاین‌رو، متأسفانه هیچ قرارداد و معاهده‌ای بر سر بهره‌برداری از رودخانه هریرود بین افغانستان و دو کشور همسایه پایین‌دست یعنی ایران و ترکمنستان وجود نداشته و افغانستان نیز در عمل مایل به مذاکره بر سر بهره‌برداری از این ‌رودخانه نیست.

وی بیان کرد: ایران و ترکمنستان همواره به ساخت این سدها به دلیل اثرات سوء بر پایین‌دست اعتراض داشته و همیشه خواهان حقابه طبیعی خود از آن بوده‌اند.

میان آبادی افزود: کشور هند نیز برای دستیابی به منافع سیاسی و اقتصادی خود و به‌ویژه مقابله با پاکستان، سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در افغانستان به‌ویژه در حوزه سدسازی انجام داده است.

به گفته وی تحلیل امنیت آبی شرق کشور که بخش عمده آن به افغانستان وابسته است، مساله پیچیده‌ای است.

این متخصص دیپلماسی آب به ایجاد روابط سیاسی و اقتصادی بین دو کشور چین و پاکستان و ایجاد تعاملات جدید بین این دو کشور برای مقابله با سیاست‌های هند و افغانستان اشاره کرد و افزود: دولت هند پروپوزال ساخت 12 سد دیگر را به دولت افغانستان ارایه کرده است. این سدها قرار است به روی رودخانه کابل که آب آن به پاکستان می‌ریزد، با سرمایه‌گذاری 30 میلیارد دلاری ساخته شود و دولت افغانستان اعلام کرده که 8 میلیارد دلار از این اعتبار از طریق بانک‌های جهانی تامین خواهد شد.

وی افزود: اشرف غنی برای جلوگیری از تنش‌های هند و پاکستان اخیرا ساخت این 12 سد را به حالت تعلیق در آورده است.

کمبود ارگان‌های همکاری آبی در آسیا

میان آبادی با اشاره به تنش‌های زیاد بر سر مسئله آب در آسیا از وجود فقط 6 ارگان همکاری آبی در این منطقه خبر داد.

به گفته وی کشوری نظیر ترکمنستان 100 درصد منابع آبی خود را از خارج مرزها دریافت می‌کند و در نتیجه مستعد تنش‌های آبی است.

این متخصص دیپلماسی آب ایران را سومین کشور جهان از نظر مرزهای مشترک آبی با سایر کشورها اعلام کرد و افزود: چین و روسیه مقام اول و دوم را دارند.

وی عنوان کرد: ایران با 15 کشور همسایه است و حوزه پرتنش دجله و فرات را در غرب و دریای آرال را در شمال شرق خود دارد. حوزه دریاچه آرال یکی از پرتنش‌ترین حوزه‌های آبی جهان به شمار می‌رود.

میان آبادی با اشاره به وجود مشکل طالبان در شرق و داعش در غرب ایران، گفت: بیشترین تمرکز تنش‌های بین‌المللی آب دنیا در شرق و غرب ایران واقع شده است.

وی بیان کرد: داعش مکررا ثابت کرده که از آب به عنوان ابزاری برای جنگل استفاده می‌کند. در ابتدا با بستن دریچه سدها تلاش می‌کرد از مخالفان در پایین دست منابع آبی بیعت بگیرد. سپس با بمب‌گذاری سدها مخالفان را تهدید می‌کرد و در حال حاضر نیز تهدید به آلوده سازی منابع شرب شهرها را در دستور کار دارد./

L-950825-03