ناکارایی طرح‌های کنونی جنگلداری/ فقدان پایش، مهم‌ترین مشکل طرح‌های مدیریتی جنگل

دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران با بیان اینکه طرح‌های فعلی جنگلداری کارایی خود را از دست داده‌اند، فقدان پایش را مهم ترین مشکل طرح‌های فعلی جنگل اعلام کرد.

به گزارش خبرنگار ایانا، جهانگیر فقهی در نشست "جنگل‌ها و محیط زیست ایران، گذشته، حال و آینده" در فرهنگستان علوم بیان کرد: روش‌های سنتی جنگلداری و طرح‌هایی که در شمال استفاده می‌کنیم؛ کارایی خود را از دست داده‌اند.

وی با اشاره به تغییراتی که در جهان در حال رخ دادن است، به تشریح اهداف بهره‌برداری از جنگل در دوره‌های مختلف پرداخت.

به گفته این دانشیار دانشکده منابع طبیعی با افزایش نقش و کارکردهایی که از سوی مردم و تصمیم‌سازان برای جنگل‌ها تعریف می‌شود، توقعات جامعه از مدیران عرصه‌های جنگلی نیز تغییر کرده‌ است.

وی اضافه کرد: توانایی بالای ذخیره آب توسط زمین جنگل و نقش تفرجی جنگل در سال‌های اخیر به شدت مورد توجه قرار گرفته است. تغییر دیدگاه‌های جامعه فشار به مسئولان را نیز در زمینه مدیریت جنگل افزایش داده‌ است.

فقهی گفت: با افزایش جمعیت توقعات مردم از منابع‌طبیعی افزایش یافته است. با تغییر این انتظارات لزوم مدیریت چند منظوره جنگل مورد توجه قرار گرفته‌ است تا بیشترین میزان توقعات جامعه را پاسخ دهیم.

وی با اشاره به سطح محدود جنگل‌های ایران، بر لزوم ایجاد تعادل بین خواسته‌های مردم و پتانسیل جنگل تاکید کرد. زیرا با افزایش توقعات جامعه، میزان تخریب جنگل نیز افزایش می‌یابد.

این دانشیار دانشگاه افزود: برای نخستین بار بحث مدیریت چند منظوره جنگل در سال 1953 مطرح شد. آلمان‌ها مبتکر این طرح بودند و تئوری پردازان این کشور معتقد بودند که اگر محور اصلی فعالیت‌ها در جنگل، مدیریت پایدار چوب باشد، سایر کارکردها نیز پایدار باقی می‌ماند، بدون اینکه برنامه‌ریزی و مدیریت و اقدامات خاصی در سایر حوزه‌ها انجام دهیم. فقهی ادامه داد: البته در پنج دهه اخیر نادرستی این تئوری به اثبات رسید.

جنگلداری نیازمند تحول

فقهی با اشاره به اینکه طرح‌های فعلی جنگلداری پاسخگوی نیازها نیست، بر لزوم تغییر رویکردها تاکید کرد.

وی اضافه کرد: برای تغییر رویکردها از یک سو باید طرح آمایش سرزمین داشته باشیم که چارچوب‌ها را تعیین می‌کند از سوی دیگر طرح جنگلداری نیز باید تدوین شود.

این دانشیار دانشکده منابع طبیعی در تشریح نظر خود گفت: طرح آمایش جنگل در سطح یک حوضه آبریز تدوین می‌شود. این طرح تضمین کننده منافع دولت و عموم مردم در جنگل بوده و اولویت و مکان یابی کارکردها، اهداف راهبردی، معیارها و شاخص‌های پایداری را برای ما مشخص می‌کند.

وی ادامه داد: ارزیابی در سطح حوضه آبخیز برای یک دوره بلند مدت و بدون توجه به مرز مالکیت تعریف می‌شود و این طرح به عنوان ابزاری در دست سامزان جنگل‌ها قرار می‌گیرد. طرح آمایش یک طرح استراتژیک بوده یک برنامه اجرایی نیست.

فقهی اضافه کرد: طرح جنگلداری بر مبنای چارچوب‌های تعیین شده در طرح آمایش اهداف اجرایی را در سطح جنگل برای یک دوره میان مدت 10 ساله تعیین و ارتباط بین قسمت‌های مختلف را تضمین می‌کند.

وی بیان کرد: در حال حاضر کنترل و پایش در طرح‌های جنگلداری کشور دچار مشکل است. در طرح‌های فعلی اگرچه فرم‌های کنترلی داریم اما دلایل انحرافات و مشکلات مشخص نمی شود.

دانشیار دانشکده منابع طبیعی تاکید کرد: باید در طرح‌های سالانه، اهداف به روز شده را با شرایط محیط تطبیق بدهیم. این مسئله نظم بالایی می‌خواهد و هر ساله تغییرات لازم باید به تصویب رسیده و اجرا شود./

L-950826-03