نبود قانون برای مقابله با آتش زدن مزارع/ تلاش تحقیقات برای تبدیل سریع بقایای گیاهی به کود/ راهکارهای تشویقی راه علاج

رئیس بخش تحقیقات بیولوژی خاک مؤسسه تحقیقات خاک و آب گفت: برای مقابله با آتش زدن مزارع قوانین بازدارنده‌ای وجود ندارد، اما تلاش می‌کنیم با ارائه راهکارهای مناسب و اضافه کردن میکرو ارگانیزم‌ها به بقایایی گیاهی، تجزیه این بقایا در مزارع را تسریع کنیم.

این روزها فصل آتش زدن مزارع نیشکر در جنوب کشور است. مردم خوزستان که آلایندگی‌های ناشی از استخراج نفت در تمام طول سال تنفس را برای آنها مشکل کرده در چنین ایامی به دلیل دود حاصل از سوزاندن مزارع نیشکر با مشکلات جدی روبه‌رو می‌شوند. ﻫﺎﺩی اﺳﺪی رحمانی رییس بخش تحقیقات بیولوژی خاک موسسه تحقیقات خاک و آب در گفتگو با خبرنگار ایانا درباره تبعات سوزاندن بقایای گیاهی به‌ویژه در مزارع نیشکر برای تولید در بخش کشاورزی گفت: سوزاندن بقایای گیاهی حرارت بالایی در خاک ایجاد کرده و ماده آلی خاک را می‌سوزاند.

وی با اشاره به اینکه ماده آلی خاک، خون خاک نامیده می‌شود، سوزاندن بقایای گیاهی را عاملی برای کاهش حاصلخیزی خاک به دلیل حذف مواد آلی اعلام کرد.

به گفته اسدی رحمانی با سوزاندن بقایای گیاهی مزارع، موجودات زنده‌ای که در عمق پنج تا 10 سانتی‌متری خاک زندگی کرده و انجام بسیاری از فرآیندها در خاک -که عامل حاصلخیزی است، را به عهده دارند، در جریان آتش زدن مزارع از بین می‌روند و آسیب می‌بینند.

کشاورزان ناگزیر به آتش زدن مزارع

البته رییس بخش تحقیقات بیولوژی خاک معتقد است: کشاورزان به دلیل اینکه هنوز راهکار عملی برای حذف بقایای گیاهی از مزارع به آنها ارایه نشده، ناگزیرند مزارع را آتش بزنند تا به سرعت اراضی برای کشت بعدی آماده شود.

وی اضافه کرد: بقایای گندم ظریف بوده و ارزش اقتصادی دارد. کاه و کلش گندم را به قیمت مناسب از کشاورزان می‌خرند به همین دلیل زارع انگیزه دارد که این بقایای را جمع‌آوری کند.

اسدی رحمانی بیان کرد: درمورد بقایای نیشکر اصلا چنین بازاری وجود ندارد. حتی نی اصلی نیشکر پس از استخراج محصول اصلی، به صورت تلمبار در هفت تپه باقی می‌‎ماند و هیچ راهکاری برای حذف آن ارایه نشده‌است.

وی ادامه داد: ما خودمان به عنوان بخشی از سیستم تحقیقات تلاش می‌کنیم میکرو ارگانیزم‌هایی را شناسایی و به بقایای گیاهی اضافه کنیم تا سرعت پوسیدن بقایا افزایش یابد.

رییس بخش تحقیقات بیولوژی خاک گفت: همکاری‌هایی را با معاونت علمی و فن‌آوری ریاست جمهوری آغاز کرده‌ایم و مذاکراتی نیز با شرکت‌های نیشکر جنوب در حال انجام است تا اگر آنها از نظر مالی ما را حمایت کنند، مطالعات خود در رابطه با افزایش سرعت فساد بقایای گیاهی را تکمیل کنیم.

وی افزود: البته اقداماتی در این رابطه انجام داده‌ایم. سه تا چهار سال اخیر مطالعاتی توسط یکی از دانشجویان دکترا انجام شده و نشان داده‌ایم که با استفاده از باکتری‌ها و قارچ‌ها، فرایند تجزیه را سرعت دهیم. با استفاده از این میکروارگانیزم‌ها توانستیم سرعت فساد بقایای گندم را از دو تا سه ماه به یک ماه کاهش دهیم.

وی تاکید کرد:البته این شیوه بیشتر در صنعت کمپوست‌سازی کاربرد دارد و در زمین‌های کشاورزی که افراد مایلند به سرعت زمین را برای کشت بعدی آماده کنند، خالی ماندن عرصه و ایجاد فرصت برای فساد بقایای گیاهی، کار دشواری خواهد بود.

تجهیز کشت و صنعت‌ها راه مقابله با آتش زدن بقایا

اسدی رحمانی با اشاره به خشن بودن بقایای نیشکر و زمان زیاد مورد نیاز برای پوسیدن این بقایا، عنوان کرد: در سایر کشورها با ماشین آلات مناسب این بقایا از روی زمین جمع‌آوری می‌شود.

به گفته وی در حال حاضر شرکت هفت تپه کاملا خصوصی شده و در سفری که 20 روز پیش به خوزستان داشته، مشاهده کرده‌است که شرکت‌های ایتالیایی در حال مذاکره برای فروش ماشین‌آلات جدید به این شرکت هستند.

رییس بخش تحقیقات بیولوژی خاک درباره اثر سوزاندن مزارع نیشکر بر میزان تولید محصول گفت: مطالعه جامعی در این رابطه انجام نشده اما به‌طور قطع این مسئله باعث افت محصول می‌شود زیرا آتش زدن مزارع باعث افت خصوصیات خاک می‌شود.

وی از نبود قانون بازدارنده برای مقابله با سوزاندن مزارع خبرداد. به گفته اسدی رحمانی در حال حاضر فقط به کشاورزان توصیه می‌شود که بقایای گیاهی مزارع را آتش نزنند اما باید برای این مسئله قوانین مناسب وضع شود و علاوه بر آن راهکارهای تشویقی برای کشاورزان در نظر گرفته شود تا از آتش زدن مزارع منصرف شوند.

وی تاکید کرد: در شرایطی که نه قانونی برای مقابله با آتش زدن مزارع وجود دارد و نه راهکارهای تشویقی و عملی برای این مسئله در نظر گرفته شده، بدون شک کشاورز راحت‌ترین راه یعنی آتش زدن مزارع را برای آماده‌سازی سریع زمین انتخاب خواهند کرد./

L-950907-01