گردوغبار، معضلی جهانی شد

مدیر ملی مقابله با گردوغبار گفت: با تلاش ایران و تصویب قطعنامه گرد و غبار، خوشبختانه مجموعه جهانی این پدیده را به عنوان یک چالش جهانی و فرامنطقه‌ای پذیرفته است.

ضیاء الدین شعاعی در گفتگو با خبرنگار ایانا بیان کرد: با تصویب قطعنامه سازمان ملل، مسئله گرد و غبار از این پس محدود به یک کشور نمی‌شود. بر اساس سندی که با کمک ایران تهیه شده، کشورها به طور مستند قبول کرده‌اند که پدیده گرد و غبار سبب آسیب‌های شدید اجتماعی و اقتصادی روی مردم می‌شود و باید به آن فکر کرد.

به گفته وی تذکر به کشورها برای همکاری‌های منطقه‌ای در راستای مقابله با پدیده گرد و غبار همچنین اقدام فوری برای حل این بحران، از دیگر نکات مورد توجه در قطعنامه تصویب شده سازمان ملل است.

مدیر ملی مقابله با گرد و غبار بیان کرد: با استفاده از این چهار عنوان برجسته شده در قطعنامه سازمان ملل که صریحا به آن اشاره شده، می‌توانیم در زمینه گرد و غبار اقدامات موثری را آغاز کنیم.

وی افزود: بعد از تشدید گرد و غبار، ابهاماتی در زمینه منشا ریزگردها وجود داشت. همواره این بحث‌ها مطرح بود که چه میزان از گرد و غبار با منشا خارجی و چه میزان داخلی است. امروز با قطعیت می‌توان گفت که 90 درصد ریزگردها منشا خارجی دارند زیرا با وجود بارش‌های مناسب امروز در خوزستان و اهواز، -که ریزگردهای داخلی را حداقل تا یک ماه آینده کنترل می‌کند-، منتظر وقوع پدیده ریزگرد از سمت عراق هستیم.

وی ادامه داد: تاثیر گرد و غبار خارجی ما را بر آن داشت که فعالیت‌های منطقه‌ای خود را از سال 92 و با تشکیل ستاد مقابله با گرد و غبار افزایش دهیم.

شعاعی عنوان کرد: کشورهای منطقه عموما از فراخوان‌ها و دعوت ایران به اجلاس‌های مختلف، استقبال نمی‌کردند اما قطعنامه اخیر سازمان ملل، آنها را ملزم به مشارکت در نشست‌های مشترک برای حل بحران گرد و غبار می‌کند.

وی این قطعنامه را وسیله‌ای برای تقویت زیرساخت‌های بین‌المللی در زمینه گرد و غبار نامید.

به گفته مدیر ملی مقابله با گرد و غبار، در اجلاس هفتادم سازمان ملل که دی‌ماه سال گذشته (2015) برگزار شد، اولین قطعنامه در زمینه گرد و غبار با ابتکار جمهوری اسلامی به تصویب گروه هفتاد به همراه چین رسید.

وی اضافه کرد: این مصوبه مقدمه خوبی برای توسعه فعالیت‌ها بود. زیرا در بند پنج این قطعنامه، برنامه محیط زیست ملل متحد (یونپ) ملزم شده بود که گزارشی برای دبیر کل و اجلاس 71 سازمان ملل آماده کند. خوشبختانه یونپ با توجه به اینکه در مقدمه قطعنامه اجلاس هفتادم سازمان ملل به ابتکار عمل ایران در زمینه گرد و غبار اشاره شده بود، با ما تماس گرفت. بنابراین سازمان محیط زیست به آنها کمک کرد که گزارش بیش از 100 صفحه‌ای‌ برای دبیر کل سازمان ملل آماده شود.

مدیر ملی مقابله با گرد و غبار افزود: در این گزارش به صورت مشروح به چالش گرد و غبار اشاره شد. خوشبختانه این گزارش با نام "چالش جهانی گرد و غبار" نامیده شد. به این ترتیب پدیده گرد و غبار از حالتی که فقط به عنوان چالش ایران مطرح بود و یا از وضعیت اختلاف بین دو کشور به مسئله‌ای جهانی تغییر وضعیت داد.

وی گفت: در گزارش ارایه شده به دبیر کل سازمان ملل، جهان به زون‌های مختلف استرالیا، آمریکای شمالی، خاورمیانه و غرب آسیا و آفریقا تقسیم شد و مسایل این بخش‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

نقش پررنگ ایران در تدوین گزارش بخش آسیا

شعاعی با اشاره به نقش پررنگ ایران در بخش آسیایی عنوان کرد: خوشبختانه توانستیم اثبات کنیم که بحث گرد و غبار در غرب آسیا یک بحث فرامرزی است.

وی ادامه داد: این گزارش در اجلاس خرداد ماه سال جاری در یونپ، به یک قطعنامه منجر شد.

به گفته وی در قطعنامه یونپ بر همکاری بین کشورها برای یافتن راه حل منطقه‌ای به منظور مقابله با گرد و غبار تاکید شده است.

مدیر ملی مقابله با گرد و غبار افزود: قطعنامه یونپ سبب شد دفتر اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد (اسکپ) نیز در بحث گرد و غبار فعال شود.

وی بیان کرد: این دفتر نیز قطعنامه مشابهی صادر کرد و به جهانیان در ارتباط با این بحران هشدار داد. همچنین بر مکانیزم چگونگی همکاری‌ها تاکید کرد. با آماده شدن زیرساخت‌های سازمان ملل، با توجه به قطعنامه اول در اجلاس هفتادم، اجلاس 71 نیز با پیگیری‌های مجدانه و مستمر دفتر نمایندگی ایران، شاهد تصویب قطعنامه‌ای در زمینه گرد و غبار بود.

شعاعی افزود: پیرو این قطعنامه‌ها، ایران پیشنهاد تشکیل اجلاس تهران را ارایه کرد تا در این اجلاس، کشورها دور هم جمع شده و راهکارهایی برای عملیاتی کردن قطعنامه‌های سازمان ملل ارایه دهند.

بررسی دقیق تأثیر سدسازی‌های ترکیه بر ریزگردهای ایران

کارشناسان ایرانی بر این باورند که سدسازی‌های ترکیه و خشک شدن بین‌النهرین، زمینه بروز ریزگردها در ایران را فراهم کرده است. این مسئله سبب شده افکار عمومی خواهان ورود وزارت امور خارجه به حل مسئله ریزگردها شوند زیرا مردم معتقدند با توقف سدسازی در ترکیه، مشکلات ایران حل می‌شود. مدیر ملی مقابله با گرد و غبار به این پرسش که آیا با تصویب قطعنامه‌ سازمان ملل قادر خواهیم بود، اقدامات مخرب ترکیه را متوقف کنیم، این گونه پاسخ داد: ما نمی‌توانیم در حال حاضر به این مسئله بپردازیم و در بدو امر باید به علل و نتایج بپردازیم. یعنی ابتدا باید اجماع منطقه‌ای برای حل معضل ریزگرد را به‌وجود بیاوریم.

وی اضافه کرد: بخشی از گرد و غبار سوریه و عراق به دلیل عدم امنیت منطقه است. جنگ سبب شده محیط زیست منطقه تاثیر پذیرد. مردم زمین‌های کشاورزی را رها کرده و آبادی و عمران متوقف شده است. در نتیجه ریزگردها به هوا برخواسته و زندگی مردم ایران را مختل کرده است.

شعاعی یادآور شد: اگر از ابتدا بخواهیم روی مقصر دست بگذاریم، نیاز به مستندات قوی و مطالعات دقیق داریم. لذا در چارچوب همکاری‌های مشترک ممکن است از هر کشوری بخواهیم به علت و عوامل تشدید پدیده ریزگرد در دهه‌های اخیر در کشور خود بپردازد. به این ترتیب خود به‌خود اگر فعالیت‌های ترکیه تاثیر مستقیم بر وقوع این پدیده داشته باشد، در گزارش‌ کشورها خواهد آمد.

این مقام مسئول گفت: در صورت اثبات نقش ترکیه در بروز ریزگردها وضعیت فعالیت‌های این کشور در دستور کار نشست‌های منطقه‌ای قرار گرفته و در این نشست‌ها مد نظر قرار خواهد گرفت./

L-950913-02