شکل‌گیری دو هم‌پیمانی بزرگ در جهان برای نجات محیط زیست/ تدوین برنامه اقدام مشترک با اتحادیه اروپا در زمینه تغییر اقلیم/ خودکفایی گندم به اقتصاد مقاومتی منتهی نخواهد شد

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در بحث آب مؤلفه قوی اجتماعی وجود دارد که در اجرای سیاست‌ها و برنامه‌ریزی حتماً باید به آن توجه شود، اما به‌طور قطع نمی‌توان به این مؤلفه اجازه داد که مانع اجرای سیاست‌های حیاتی حوزه آب شود.

به گزارش خبرنگار ایانا، معصومه ابتکار معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست که روز پنج‌شنبه در سومین هم‌اندیشی سیاست‌گذاران منابع آب با عنوان "اقتصاد سبز و حکمرانی پایدار" در سالن همایش‌های بین‌المللی این سازمان سخن می‌گفت، گام‌های برداشته شده در راه حکمرانی یک‌پارچه منابع آب را مثبت ارزیابی کرد، اما افزود: هنوز تا رسیدن به مقصد، راه طولانی در پیش داریم.

به گفته وی، باید با اطلاع‌رسانی و افزایش سطح آگاهی، به کشاورزان گوشزد کنیم که با روند بی‌رویه مصرف منابع آب چه آینده‌ای در پیش دارند و اگر به روش‌های سنتی و برداشت‌های غیرمجاز از منابع آب اصرار ورزند، چه تبعاتی برای آنها خواهد داشت.

ابتکار بیان کرد: بدون شک کار دشواری در پیش است. در مباحث مرتبط با آب یک مؤلفه قوی اجتماعی پیش‌رو داریم که نمی‌توانیم آن را نادیده بگیریم، اما نمی‌توانیم اجازه دهیم این مؤلفه اجرای سیاست‌های حیاتی حوزه آب را به تأخیر بیاندازد.

وی ادامه داد: در حال حاضر وضعیت منابع آب بسیار آینده نگران‌کننده‌ است و تهدیدات در این حوزه جدی است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست استفاده از همکاری‌های بین‌المللی و تجربه‌های جهانی برای حل مسائل محیط زیست و آب را ضروری دانست.

ابتکار عنوان کرد: باید از فناوری و دانش روز در این زمینه استفاده کنیم. دانش بشری در اختیار همه است و خیلی از اطلاعات در دسترس است. با بسیاری از کشورهای دنیا تعاملات خوبی داریم. اخیرا سند همکاری خوبی با اتحادیه اروپا درباره مسائل محیط زیست و آب به امضا رسیده‌ است. طرف اروپایی مایل است در ارتباط با مباحث تغییر اقلیم شامل بهینه‌سازی مصرف انرژی، سازگاری با تغییر اقلیم و مدیریت صحیح منابع آب با ایران یک بیانیه مشترک داشته و با ما همکاری کنند.

وی از تدوین یک برنامه اقدام مشترک و برگزاری نشست علمی مشترک با اتحادیه اروپا در زمینه تحولات پیش روی جهان به‌دلیل فرآیند تغییر اقلیم به‌ویژه در بخش آب خبر داد.

جهانیان برای نجات محیط زیست هم‌پیمان شد

معاون رئیس جمهوری با اشاره به دو هم‌پیمانی بزرگ جهانی برای نجات محیط زیست، تأکید کرد: توافق پاریس برای مقابله با تغییر اقلیم و تصویب اهداف 17 گانه توسعه پایدار برای جهان، اجماعی است که سران کشورها برای نجات محیط زیست انجام داده‌اند.

ابتکار یادآور شد: لازمه دستیابی به اهداف این دو پیمان بزرگ، تغییر رویکردهای اقتصادی و اجتماعی با محوریت محیط زیست است. این تحولات وقتی در دانشگاه، بخش خصوصی و دستگاه‌های دولتی ایران نیز رخ می‌دهد، بسیار امیدبخش است.

وی اضافه کرد: برای نجات محیط زیست باید روندهای ناسالم و غیر علمی گذشته اصلاح شده و برنامه‌ریزی‌ها قدرت انطباق و انعطاف بیشتری داشته باشند. برای این مهم نیازمند حکمرانی مطلوب هستیم و نباید بر مواضع گذشته خود پافشاری داشته باشیم.

این مقام مسئول گفت: در قرن گذشته تحولات اقتصادی عظیمی در جهان رخ داده و تغییرات بنیادی در نگاه بشر نسبت به محیط زیست ایجاد شده‌ است.

به گفته ابتکار، به‌دلیل عدم شناخت ظرفیت‌های محیط زیست، برنامه‌ریزی غلط انجام شده و در این مدت یک‌سوم ذخایر طبیعی جهان شامل آب، مواد معدنی و... برداشت و از دسترس خارج شده است.

وی همچنین افزود: آمارها در عرصه تنوع زیستی بسیار تکان‌دهنده‌ است. در 70 سال گذشته 50 درصد تنوع زیستی را از بین برده‌ایم. انسان با نگاه مغرورانه، مصرف‌گرانه و سلطه‌گر با یک تفکر غلط همه چیز را نابود کرده که به ظاهر بر عالم حکمرانی کند.

ابتکار بیان کرد: برداشت بی‌رویه از منابع آب خاص ایران نبوده و در دنیا نیز این مشکل وجود دارد. در بسیاری از نقاط جهان به مسئله حق‌آبه محیط زیست توجه نشده و برنامه‌ریزان تصور می‌کردند که می‌توانند حق طبیعت را ندیده بگیرند اما از طبیعت خدمات دریافت کنند.

محاسبه حق‌آبه تالاب‌ها و رودخانه‌ها برای نخستین‌بار

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: خوشبختانه در ایران تغییرات نگاه در حال رخ دادن بوده و برای نخستین‌بار با دستور وزیر نیرو حق‌آبه تالاب‌ها و رودخانه‌ها محاسبه شده است. تحولات خوبی برای استقرار اقتصاد سبز در ایران رخ داده و به این نتیجه رسیده‌ایم که باید از دوره اقتصاد قهوه‌ای که دوره ناپایداری‌ها است باید به اقتصاد سبز برسیم.

وی بر این باور است که در اقتصاد قهوه‌ای در نظر گرفتن یارانه برای انرژی و مناسب نبودن قیمت‌گذاری‌ها منافع بین نسلی و درون نسلی را به خطر انداخته و عدالت اجتماعی را تأمین نکرده است. سیاست‌های این شیوه اقتصادی، باعث شده که دهک‌های بالای جامعه بیشتر از یارانه بهره‌مند شوند، اما در نقطه مقابل تبعات منفی تخریب محیط زیست گریبان دهک‌های پایین جامعه که کمتر از یارانه بهره‌مند هستند را بگیرد.

ابتکار عنوان کرد: در اقتصاد سبز قیمت آلودگی آب، خاک، تنوع زیستی و... محاسبه شده و در این تفکر می‌خواهیم علاوه بر محاسبه هزینه‌های خسارات وارده به محیط زیست زیان‌های گذر از ظرفیت زیستی را محاسبه کرده و رد پای اکولوژیک انسان‌ها در طبیعت را بر اساس ظرفیت‌های واقعی اکوسیستم تنظیم کند. به این ترتیب آلودگی‌ها از محیط یا حذف شده یا به حداقل می‌رسد و سرانجام به رشد سبز دست خواهیم یافت.

اقتصاد سبز شغل جدید ایجاد می‌کند

معاون رئیس جمهوری، محیط زیست را عامل حفظ و بقای انسان دانست و تأکید کرد: با استفاده از مفهوم اقتصاد سبز مشاغل جدید ایجاد می‌شود. در نشستی که با فعالان بخش خصوصی بلژیک داشتم، مشخص شد که فعالیت در چارچوب‌های زیست‌محیطی نظیر بازیافت پسماند، انرژی نو و بازچرخانی آب امکان کسب درآمدهای مناسبی برای فعالان بخش خصوصی این کشور ایجاد کرده است.

وی یادآور شد: محدودیت‌های اعمالی محیط زیست برای حاکم شدن نگاه علمی، کاهش تخریب‌ها و ایجاد رشد سبز با ارزش افزوده واقعی در جامعه است تا اهداف توسعه پایدار محقق شود. دستیابی به این اهداف به حکمرانی بازمی‌گردد. باید حکمرانی یکپارچه باشد. باید هم‌پیمانی‌های مناسبی بین بخش دولتی، خصوصی و دانشگاه‌ها شکل بگیرد که خوشبختانه این مسئله دردستور کار دولت یازدهم بوده و طی سه سال گذشته اتفاقات خوبی بین وزارتخانه‌های نیرو، جهاد کشاورزی، محیط زیست و شورای عالی آب رخ داده است.

ابتکار اضافه کرد: همه اینها به مفهوم کامل بودن هم‌پیمانی‌ها نیست هنوز واگرایی هم داریم و باید بیشتر کار کنیم، اما اقتصادی که بتواند رشد سبز را محقق کند، اقتصادی پویا خواهد بود.

حذف تالاب‌ها خسارات اقتصادی دارد

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نسبت به تداوم تفکر دستیابی به خودکفایی گندم در بحث امنیت غذایی هشدار داد.

به گفته وی، تبعات پیگیری این سیاست در استانی نظیر فارس این بوده که افت سطح سفره آب‌های زیرزمینی این استان از خطوط قرمز عبور کرده و از 14 تالاب مهم این منطقه 12 تالاب به طور کامل خشک شود. مهم‌ترین دریاچه این استان یعنی دریاچه بختگان که از نظر تنوع زیستی مهم است در معرض حذف از اکوسیستم ایران قرار دارد.

خودکفایی گندم به اقتصاد مقاومتی منتهی نخواهد شد

ابتکار با تأکید بر اینکه توسعه یک بخش اقتصادی به قیمت زیان اقتصادی برای همان بخش در کشور پیگیری شده است، گفت: اگر تالاب‌های ما آسیب ببینند، خاک کشاورزی و اقتصاد ما آسیب می‌بیند. اگر سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را در نظر بگیریم، نمی‌توانیم این روند را ادامه دهیم زیرا خودکفایی گندم به اقتصاد مقاومتی منتهی نخواهد شد.

وی همچنین افزود: ما نیاز به روش‌های سازگار با تغییر اقلیم داریم؛ زیرا آثار منفی تغییر اقلیم برای کشور ما قطعی است. باید اقتصاد کشاورزی و صنعت حتی شیوه زندگی ایرانیان را با این واقعیت سازگار کنیم. بخشی از کار در دانشگاه‌ها و مراکز علمی و بخشی نیز در توسط بخش خصوصی و برخی سیاستگذاری دولت باید پیگیری شود.

زباله 25 درصد ماده اولیه دنیا را تأمین خواهد کرد

معاون رئیس جمهوری با اشاره به اینکه در طبیعت همه چیز چرخه طبیعی داشته و انسان با تولید پلاستیک غیرقابل تجزیه، این چرخه را به هم زده است، توجه به بازچرخانی مواد و رسیدن به اقتصاد دوار و چرخشی را نیاز اصلی امروز کشور دانست.

به گفته ابتکار، دنیا به این نقطه رسیده که اگر روند برداشت از معادن فلزات ارزشمند ادامه یابد و به بازیافت آنها و بازچرخانی این مواد توجه نشود، به‌زودی معدنی برای برداشت فلزات سنگین نخواهیم داشت.

وی بیان کرد: در حال حاضر دنیا در حال برنامه‌ریزی برای تأمین 25 درصد ماده اولیه مورد نیاز خود از طریق مدیریت پسماند و بازچرخانی مواد است.

ابتکار ادامه داد: ما در بسیاری از مناطق مدیریت پسماند را به درستی انجام نمی‌دهیم و مسئله بازیافت و استفاده مجدد را وارد برنامه‌ریزی‌هایمان نکرده‌ایم. اینها مباحث اقتصاد سبز است. ما همان‌گونه که مثال زدم موارد زیادی داریم که دردولت یازدهم مورد توجه قرار گرفته و کارهای خوبی صورت گرفته اما هنوز راه زیادی در پیش داریم.

وی در پایان عنوان کرد: جهت‌گیری برنامه ششم در حوزه آب و محیط زیست بسیار قوی است. به همین دلیل رئیس جمهوری از ابتدای دولت روی این موضوع تأکید داشتند. سیاست‌های کلی و ابلاغی مقام معظم رهبری که یک سند بالادستی است، تحرک جدیدی به ما داد و تحولاتی که همراستا با تحولات جهانی است را در ایران رقم زد. این سیاست‌ها نویدبخش مدیریت خوب و پایدار منابع و حکمرانی مطلوب در این زمینه است./

L-950925-01