با مصوبه کمیسیون تلفیق مجلس درباره جنگل‌ها مخالفم

کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی مصوب کرده که از ابتدای برنامه ششم توسعه، بهره‌برداری از جنگل‌های شمال کشور به یکباره ممنوع شود. رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور ضمن اعلام مخالفت خود با این مصوبه گفت: تلاش می‌کنیم نظر کمیسیون تلفیق را اصلاح کنیم.

به گزارش خبرنگار ایانا، خداکرم جلالی در مراسم یادبود و نکوداشت استاد کریم ساعی که در سالن مطهری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران برگزار شد، به تشریح برنامه‌های این سازمان درباره طرح تنفس جنگل پرداخت.

وی بیان کرد: درباره بحث مدیریت جنگل‌های کشور و نحوه بهره‌برداری از آن، در ماده 148 برنامه پنجم آمده که هر نوع بهره‌برداری از جنگل صرفاً با تصویب هیأت وزیران امکان‌پذیر است. به همین دلیل در ابتدای فعالیت دولت یازدهم در سال 92 مصوبه‌ای داریم که برداشت از درختان شکسته، بادافتاده، آسیب‌دیده همچنین برداشت درختان حاصل از عملیات پرورشی مبنای حرکت باشد.

رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور افزود: تلاش کردیم این سیاست را با کمک شورای عالی جنگل، معاونت جنگل و همه دست‌اندرکاران اجرایی کنیم. به همین دلیل در سال ابتدایی فعالیت دولت یازدهم میزان بهره‌برداری از جنگل‌های شمال را نسبت به سال قبل، 34 درصد کاهش دادیم.

جلالی اضافه کرد: بحث توقف بهره‌برداری تجاری و صنعتی از سال‌های گذشته مطرح بوده است. مقام معظم رهبری نسبت به مسائل بهره‌برداری غیر مجاز تذکراتی داشته‌اند و رئیس جمهور نیز در سفر به گیلان بحث تنفس جنگل را مطرح کرده‌اند.

وی آسیب‌های وارده به جنگل که منجر به تخریب این اکوسیستم طبیعی می‌شود را شامل 15 عامل دانست و ادامه داد: بهره‌برداری فقط یکی از عواملی است که سبب تخریب جنگل می‌شود.

جلالی عنوان کرد: توقف بهره‌برداری تجاری (تنفس جنگل) برای یک مدت محدود پنج یا 10 ساله رخ می‌دهد و به هیچ وجه قصد رهاسازی مدیریت جنگل را نداریم؛ زیرا هرج و مرج در جنگل به‌وجود می‌آورد.

وی یادآور شد: در دوران توقف، هشت محور و حدود 80 شاخص داریم که بر اساس آنها بهره‌برداری باید در چارچوب نزدیک به طبیعت انجام شود و این شیوه در جنگل‌های کشور استقرار یابد. برای این کار باید طرح تهیه شود و تمام جنگل‌های شمال اعم از بخش‌هایی که دارای طرح یا بدون طرح هستند را تحت پوشش برنامه‌های مدیریتی جنگل یعنی طرح‌های جنگلداری قرار دهیم.

رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور تأکید کرد: برای مدیریت تمام جنگل‌های هیرکانی، نیازمند اعتبار هستیم تا بتوانیم آن را ساماندهی کنیم. بر اساس مطالعات انجام شده، در جنگل‌های دارای طرح اگر مجری بر اساس اصول علمی و فنی پیش‌بینی شده در دفترچه طرح عمل کرده باشد، جنگل‌ها در راستای پایداری و جوانسازی مدیریت شده است، اما در نقاطی که فاقد طرح بوده‌ و مجری حضور ندارد، خسارات بیشتری به جنگل وارد شده است.

جلالی با اشاره به اینکه مخالفان تنفس نگران رها شدن جنگل‌ها هستند و بر این باورند که ممکن است جنگل‌های دارای طرح نیز به سرنوشت جنگل‌های بدون طرح دچار شود، برای بار چندم بر عدم رهاسازی جنگل‌ها تأکید کرد.

وی گفت: موافقان تنفس هم می‌گویند که در برخی جنگل‌های دارای طرح، وضعیت مناسب نیست و در برخی عرصه‌های جنگلی و اراضی در اختیار مجریان، توان جنگل بیش ازاین نیست و یک استراحت کوتاه می‌تواند برای جنگل‌ها مفید باشد.

رئیس سازمان جنگل‌ها از اساتید دانشگاه درخواست کرد که انرژی خود را صرف تدوین طرح برای کل منابع جنگلی کشور اعم از جنگل‌های هیرکانی و زاگرس کنند.

جلالی بیان کرد: در مصوبه کمیسیون تلفیق مجلس یک عبارت غیر اجرایی بدون مشورت با سازمان جنگل‌ها گنجانده شده است. مصوبه کمیسیون تلفیق، بهره‌برداری از جنگل‌های شمال را ممنوع اعلام کرده است. به این کمیسیون اعلام کردیم که هشت میلیون متر مکعب بهره‌برداری از چوب درختان خشک جنگل‌های شمال، برای مصارف سوخت روستایی انجام می‌شود. البته باید تلاش کنیم که در این روستاها سوخت فسیلی را جایگزین کنیم، اما با توجه به وضعیت موجود، اجرای این مصوبه ممکن نیست.

وی افزود: درحال پیگیری اصلاح مصوبه کمیسیون تلفیق هستیم؛ زیرا در این مصوبه گفته شده که برداشت چوب از جنگل‌های دست کاشت امکان‌پذیر است. جنگل‌های دست کاشت برای سازمان جنگل‌ها حکم جنگل‌های طبیعی را دارد و تصور می‌کنیم مجاز بودن برداشت درختان جنگل‌های دست کاشت، کار مبارزه با قاچاق چوب را دشوار می‌کند.

پذیرش قصور دستگاه اجرایی در واتاشان

رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور با اشاره به اینکه بهره‌برداری از جنگل به یکباره قطع نخواهد شد، ابلاغیه وزیر جهاد کشاورزی برای توقف بهره‌برداری از جنگل‌های شمال را بر مبنای کار کارشناسی انجام شده در این سازمان دانست.

جلالی اضافه کرد: ما تلاش می‌کنیم در یک دوره پنج ساله با اتمام قرارداد مجریان فعلی، صلاحیت آنها را بررسی کرده و با مجریان ذیصلاح قراردادهای حفاظتی منعقد کنیم تا جنگل به هیچ وجه رها نشود.

وی با پذیرش کوتاهی سازمان جنگل‌ها در مسئله واتاشان که منجر به قطع تعداد زیادی درخت در مدت کوتاه به‌دلیل اتمام قرارداد مجری طرح شده، ادامه داد: مجری طرح واتاشان بر اساس گزارش‌های بازرسی اندکی سهل‌انگاری کرده و بخشی از مسائل پیش‌آمده نیز به‌دلیل اشتباهات سازمان است؛ زیرا قبل از منقضی شدن قراردادها، پیش‌بینی‌های لازم را برای تداوم طرح انجام نداده است.

رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور تأکید کرد: قطعاً این مسئله برای طرح‌های آینده تکرار نخواهد شد.

جلالی بار دیگر اساتید دانشگاه‌ها را دعوت کرد تا وظیفه هدایت و راهبری دستگاه اجرایی را به عهده بگیرند. همچنین به‌صورت رسمی از اساتید تهران دعوت کرد که به این سازمان در اجرای طرح تنفس کمک کنند.

وی یادآور شد: قصد داریم طی پنج سال بهره‌برداری از جنگل‌های شمال را متوقف کنیم. یعنی سالانه 20 درصد از سطح طرح‌های جنگلداری را تغییر وضعیت دهیم تا با یک حرکت علمی و کار کارشناسی درست، به هدف نهایی خود دست یابیم.

جلالی با اشاره به پتانسیل‌های موجود در همسایگان شمالی ایران ازجمله کشور روسیه در زمینه تولید چوب، عنوان کرد: روسیه پنج برابر وسعت ایران جنگل دارد و واردات هر مترمکعب چوب به کشور، معادل ورود یک‌هزار مترمکعب آب مجازی است.

وی گفت: در برنامه ششم به‌دنبال ایجاد مشوق‌هایی برای تسهیل زراعت چوب و واردات آن به کشور هستیم. تلاش می‌کنیم در بنادری که از جنگل فاصله دارد، بر اساس نظر سازمان حفظ نباتات، قرنطینه مناسب برای واردات چوب و پوست کنی ایجاد کنیم. با توجه به اینکه بهره‌برداری از جنگل به تدریج متوقف می‌شود مشکلی برای صنعت هم پیش نخواهد آمد. در حال حاضر مجوزهای جدیدی که به صنایع داده می‌شود نیز با شرط واردات چوب به کشور بوده و باید این صنایع تمهیدات لازم را برای فعالیت خود داشته باشند.

کمبود اطلاعات در کشور

رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در ابتدای سخنان خود به کمبود منابع و اطلاعات در کشور اشاره کرد؛ زیرا وی برای پایان نامه دکترای خود که موضوع "برنامه‌ریزی تعاملی در منابع طبیعی" را پیگیری می‌کند، داده‌های لازم را به دست نیاورده است.

جلالی تعامل با مردم را اقدامی بسیار پیچیده توصیف کرد و افزود: درباره مسائل حوزه‌های مختلف منابع‌طبیعی نمی‌توان نسخه واحدی برای پیشگیری و مقابله مطرح کنیم.

وی بیان کرد: سازمان جنگل‌ها برای فعالیت‌های خود پنج محور عمده را طراحی کرده است.

به گفته جلالی، جامع‌نگری در حوضه‌های آبریز، اولین استراتژی این سازمان است زیرا عدم توجه همه جانبه به مسائل حوضه‌های آبریز باعث شده خسارات جبران‌ناپذیری به کشور وارد شود. تالاب‌های ایران خشک شده و به کانون گرد و غبار تبدیل شوند.

وی ادامه داد: اگرچه خشکسالی دلیل اصلی خشک شدن تالاب‌ها اعلام می‌شود، اما باید گفت که کاهش 20 درصدی بارش‌ها، منابع آبی کشور را کاهش داده، اما ما مصارف خود را متناسب به این افت میزان بارندگی، کم نکرده‌ایم. به این ترتیب وضعیت فعلی برای تالاب‌های کشور رقم خورده است.

رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور اضافه کرد: در دریاچه ارومیه به‌دلیل انتزاعی عمل کردن دستگاه‌های مختلف اجرایی، برخی مشکلات کنونی به وجود آمده است. سدهایی زدیم که امروز به این نتیجه رسیدیم که باید تعدادی از آنها تعطیل شود. چاه‌هایی بیش از توان سرزمینی حفر کردیم در حالی که باید در یک حوضه آبریز با رعایت اولویت‌ها، یک مدیریت پایدار داشته باشیم.

جلالی ادامه داد: ما در تمام استان‌ها تلاش می‌کنیم مدیریت جامع حوضه آبریز را به‌صورت پایلوت اجرایی کنیم. رئیس کمیته مدیریت جامع حوضه آبریز فرماندار و دبیر این کمیته مدیران کل منابع طبیعی استان‌های سراسر کشور هستند تا هماهنگی لازم بین دستگاه‌ها برای مدیریت منابع آب ایجاد شود.

به گفته وی، حفاظت با استفاده از توان جوامع محلی، توسعه مشارکت مردمی در منابع طبیعی با تکیه بر مفاهیم اقتصاد سبز، مهار عوامل ناپایداری منابع طبیعی و مدیریت عرصه‌های جنگلی دیگر محورهای پیش‌بینی شده برای فعالیت‌های سازمان جنگل‌ها است.

جلالی در پایان عنوان کرد: اعتبارات سازمان جنگل‌ها در بودجه 96 بیش از 100 درصد افزایش داشته، در فصل مقابله با بیابان‌زایی بیش از 500 درصد و در آبخیزداری بیش از 120 درصد افزایش اعتبار داشته‌ایم، اما هنوز هم با توجه به وسعت سرزمینی، این اعتبارات برای انجام وظایف سازمان جنگل‌ها کافی نیست./

L-951004-01