رقابت بر سر سدسازی هزینه‌های زیادی به کشور تحمیل کرد/ ایجاد مشکل برای ممنوعیت بهره‌برداری از جنگل به‌دلیل منفعت‌جویی برخی افراد

رئیس سازمان محیط زیست با بیان اینکه سدسازی مطلق خوب یا بد نیست، رقابت تند شکل گرفته بر سر سدسازی را عامل تحمیل هزینه‌های سنگین بر محیط زیست کشور اعلام کرد.

به گزارش ایانا از پایگاه اطلاع‌رسانی محیط زیست (پام)، معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست عصر شنبه در هفدهمین سلسله گفت و گوهای راهبردی در راستای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، گفت: اقتصاد مقاومتی و داشتن الگوی پیشرفت بدون لحاظ کردن محیط زیست قابل تحقق نیست.

وی افزود: یکی از موضوعات مهمی که امروزه مطرح است، موضوع اقتصاد سبز و تغییر نگرش در حوزه های مختلف از جمله حوزه اجتماعی نسبت به مقوله محیط زیست و توسعه اقتصادی است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: بخش‌های مختلف به‌ویژه متولیان بخش‌های صنعت، راه و نفت باید مسایل محیط زیستی را ببینند، محیط زیست یک مقوله فرابخشی است و اگر بتوانیم آن را تعریف کنیم، به یک الگوی توسعه پایدار در کشور دست خواهیم یافت.

وی با اشاره به اینکه در حوزه تدوین الگوی مصرف اقدامات خوبی صورت گرفته است، گفت:اگر بخواهیم الگویی ترسیم کنیم باید پشتوانه‌ای از سیاست‌های درست داشته باشیم درغیر این صورت نمی‌توانیم نقشه راه ترسیم کنیم؛ باید گذشته را جبران و حال را ارزیابی و برای آینده نقشه راه داشته باشیم.

ابتکار افزود: در محیط زیست یک استراتژی وجود دارد و آن اینکه نمی‌توانیم خود را از مسائل جهانی جدا کنیم؛ هر اتفاقی که در هر گوشه از دنیا رخ دهد در گوشه دیگر هم تاثیر خواهد گذاشت، این هم یک اصل علمی است، در آموزه‌های دینی ما هم به این موضوعات اشاره شده است، جای تعجب است که چرا به آنها نپرداخته‌ایم.

وی ادامه داد: دنیا به این وقعیت رسیده است که منابع موجود بر روی کره زمین اعم از جنگل‌ها، دریاها، تنوع گیاهی و جانوری محدود است و قدرت بازتوانی تمام آنها نیز حدی دارد، بنابراین اگر بیشتر از حد توان به آنها فشار وارد شود، از بین خواهند رفت.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در حال حاضر دنیا با جمعیت حدود 8 میلیارد نفری بیش از توان ظرفیت از منابع زیستی آن برداشت شده است، در واقع 1.5 برابر از ظرفیت دنیا از منابع آن بهره‌برداری شده است.

وی افزود: وضعیت در کشور ما هم نگران کننده است و بیش از توان از منابع موجود در آن استفاده شده، 85 درصد از آب‌های زیر زمینی ما تخلیه شده کاری که هیچ کشوری با منابع آبی زیر زمینی خود نکرد، سفره‌های زیر زمینی جزو آب‌های استراتژیک هستند و اخیرا در مورد بهره‌برداری از آبهای ژرف که فوق استراتژیک هستند، صحبت شده است در حالی که تشکیل آب‌های زیرزمینی به صدها سال زمان نیاز دارد.

معاون رئیس جمهور اظهار کرد: از سال 1375 هر بارگذاری که در بخش‌های مختلف جمعیتی و کشاورزی در تهران رخ داد، خارج از توان اکولوژیک آن بود که به این موضوع بارها اشاره شده است، از لحاظ فرسایش خاک، تخریب منابع طبیعی و از دست رفتن تنوع زیستی وضعیت خوبی نداریم از رتبه های جهانی بالاتر هستیم.

وی به پدیده تغییر اقلیم اشاره کرد و گفت: ما در این پدیده هم دخیل هستیم، امروزه محققان پذیرفته‌اند زمین به سمت گرم شدن پیش می‌رود، ایران در 50 سال گذشته 20 درصد کاهش بارندگی داشته و دمای آن 1.8 گرمتر شده است.

ابتکار افزود: دنیا به این نتیجه رسیده که نگذارد دمای زمین بیشتر از 2درجه افزایش یابد از این رو نشست پاریس شکل گرفت.

وی بیان کرد: ایران هم جزو کشورهای اول در تولید گازهای گلخانه‌ای است، ما 9 برابر جهانی انرژی مصرف می کنیم در واقع مصرف نمی‌کنیم هدر می دهیم، اگر الگوی صحیح داشتیم قطعا امروز وضع بهتری داشتیم.

معاون رئیس جمهور تاکید کرد: اگر درست مصرف شود انتشار گازهای گازهای گلخانه‌ای هم قابل کنترل خواهد بود و باعث می شود تا دما از 2 درجه گرمتر نشود.

وی بیان کرد: چون الگوی مصرف ما نادرست است از این رو هدررفت انرژی داریم، سالها است که مقوله بهینه سازی مصرف سوخت مطرح است اما در عمل آن طور که باید کاری صرت نگرفته است اما دولت به تبعیت از فرمایشات مقام معظم رهبری در راستای مصرف صحیح انرژی، این موضوع را با جدیت دنبال می کند.

ابتکار گفت: در بخش کشاورزی حجم زیادی از آب‌های سفره‌های زیر زمینی برداشت می‌شود که نتیجه آن خشک شدن تالاب‌ها، افت سفره‌های زیر زمینی و بروز بحران های جدی در این بخش است، خشک شدن دریاچه ارومیه زنگ خطر و هشداری در این راستا بود.

وی یادآور شد: زمانی محیط زیست یک مقوله لوکس بود، یک دوره تا انحلال آن پیش رفتند و اکنون عده ای می‌گویند محیط زیست محیط ایست است، شما مانع پیشرفت می‌شوید، مساله این است که دیگر چیزی از توان اکولوژیک باقی نمانده است.

ابتکار گفت: زمانی هشدار می دادیم که اینقدر از منابع آبهای زیرزمینی استفاده نکنید مثلا در استان فارس به علت فشار به منابع آبی 300 تا 400 متر این منابع افت کرده، 12 تالاب از 14 تالاب آن خشک شده و تمام رودخانه‌های آن در حال خشک شدن هستند و استان در معرض فرونشست قرار دارد.

وی تاکید کرد: زمانی قهرمان سدسازی شدیم در حالی انجام چنین طرح های بزرگی مستلزم داشتن ارزیابی زیست محیطی است، جاده‌سازی هم همین مشکل را دارد، اما در بخش هایی فرار از قانون را شاهد هستیم.

وی گفت: البته نمی توان گفت سد سازی مطلق بد یا خوب است اما رقابتی تندی که شکل گرفته بود امروز هزینه زیادی را بر محیط زیست کشور وارد کرده است، بررسی‌ها نشان می دهد دریاچه نمک و حوض سلطان در قم در حال خشک شدن است و اگر این اتقاق بیفتد به کانون گرد و غبار تبدیل می شود و دیگر قم قابل سکونت نخواهد بود، علت آن قطع شدن ورودی آب 16 رودخانه این حوضه است که با سدسازی متوقف شده است.

وی به سد سازی اطراف تهران برای تامین آب شرب پایتخت اشاره کرد و گفت: سیاستگذاران حوزه شهری علاقه دارند تا تهران را توسعه دهند، زمانی که در شورای شهر بودم بارها در این مورد تذکر داده بودم، حالا نتیجه این سد سازی خشک شدن رودخانه های اطراف تهران است، در واقع در سال 75 ظرفیت زیستی تهران به پایان رسیده و از آن زمان به بعد هر چه به بار جمعیتی آن اضافه شد به جای دیگری ضربه وارد شد.

ابتکار به آلودگی هوا در کلانشهرها اشاره کرد و گفت: برآوردی که در سال 83 انجام شد نشان داد سالانه 9 میلیارد دلار بابت بهداشت مرتبط با آلودگی هوا در کشور هزینه می شود در حالی که آن زمان فقط تهران جزو شهرهای آلوده بود اما اکنون 8 کلانشهر هم آلوده هستند.

وی گفت: وضعیت آلودگی در چین هم بسیار خطرناک است و شاخص آلودگی بالاتر از 350 است، 23 شهر چین تحت آلودگی شدید قرار دارند، برآورده کرده اند که باید 600 میلیارد دلار هزینه کنند تا از این فاجعه نجات یابند.

ابتکار با اشاره به اینکه تمام این مسائل دولت را بر آن داشت تا نگاه ویژه ای به محیط زیست توجه کند افزود: سخنرانی مقام معظم رهبری در سال 93 بسیار راهگشا بود و تاکید کردند که مساله محیط زیست یک مساله راهبردی است و این موضوع پشتوانه ای را برای محیط زیست ایجاد کرد، یعد از آن ابلاغ سیاست های کلی نظام در زمینه محیط زیست توسط رهبری جان دیگری به محیط زیست کشور بخشید و خط مشی کار را تعیین کرد.

وی ادامه داد: در برنامه ششم توسعه مقوله محیط زیست را بر مبنای سیاست های کلی نظام تنظیم کردیم و علاوه بر آن اهداف توسعه پایدار هم در 17 محور شکل گرفت، اکنون بین منافع ملی و جهانی به ویژه در بحث سیاست های کلی با جامعه جهانی تقریبا یک همخوانی و همگرایی به وجود آمده است، البته نمی دانیم سیاست ترامپ رئیس جمهور منتخب امریکا چه بلایی بر روی این رویکرد جهانی خواهد آورد اما به هر حال اکنون یک اجماع در جامعه جهانی شکل گرفته است.

معاون رئیس جمهور گفت: وقتی صحبت از الگوی اسلامی ایرانی به میان می آید حتما باید به وقایع ناگوار محیط زیستی در کشور که به اسم توسعه و پیشرفت اتفاق افتاده بیندیشیم، بسیاری از کارشناسان معتقدن فرصت خوبی برای اصلاح الگوی توسعه در کشور ایجاد شده است و چون زمان نداریم باید انقلابی کار کنیم یعنی در تغییر الگو در کشاورزی باید انقلابی صورت گیرد زیرا ایران به یک نقطه شکننده رسیده است.

وی تاکید کرد: سیاست های ابلاغی توسط مقام معظم رهبری، رویکرد دولت و قوای سه گانه یک فرصت استثنایی ایجاد کرده برای اینکه بتوانیم تحولات را پیش ببریم.

ابتکار گفت: بحث حکمرانی، سیاست گذاری یکپارچه، اجرا، هماهنگی و نظارت بحث مهمی در محیط زیست است که در این زمینه در حال رسیدن به یک یکپارچکی هستیم، هرچند در لایه هایی تفاوت دیدگاه وجود دارد، این سیاست ها عبور از برخی منافع و نگاه منطقه ای را در بر دارد، اینجا است که تداخل منافع پیش می آید.

وی افزود: به عنوان مثال در برنامه ششم توسعه موضوع ممنوعیت بهره‌برداری از جنگل‌ها مطرح شد و تمام سطوح حاکمیت به این جمع‌بندی رسیدند که بهره‌برداری از جنگل‌های هیرکانی متوقف شود اما چون باید در این میان عده‌ای از منافعی می‌گذشتند مشکلاتی پیش آمده بود.

ابتکار به مالیات سبز اشاره کرد و گفت: دو سال است که در مورد مالیات سبز کار می کنیم واکنون در دستور کار دولت است و با وجود برخی مخالفت ها اما باز در مسیر خود باقی ماند.

وی به رویکرد مجلس در زمینه محیط زیست اشاره کرد و افزود: رویکرد مجلس قبل از آنکه رویکردی ملی باشد، منطقه ای و محلی است.

این مقام مسئول با تاکید بر اینکه تا نگاه اقتصادی ما متحول نشود راه به جایی نخواهیم برد، گفت: نگاه یارانه‌ای یکی از این نگاه‌های دردسرساز است، مثلا دادن یارانه در مورد آب آن را به کالایی بی ارزش تبدیل می‌کند، چون با این حساب آب تقریبا رایگان است بنابراین افراد فکر می کنند چرا باید صرفه جویی کنند چون اگر ارزشمند بود که قیمت آن اینقدر کم نبود، در واقع سیستم قیمت گذاری این پیام را به کشاورز می دهد که آب ارزشی ندارد.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست عنوان کرد: در حالی که امروزه آب از قالب محیط زیستی به مقوله امنیتی پیدا کرده است اما همچنان در کشور رایگان است.

وی افزود: بدبختی کشورهای آسیای غربی در زمینه آب از زمانی شروع شد که چاه های آنها برقی شد، از وزیر نیرو درخواست کردم اینقدر بر برقی شدن چاه های آب تاکید نکنند زیرا در این صورت آب بدون دردسر و با حجم زیاد از زمین بیرون کشیده می شود.

ابتکار گفت: در زمینه مصرف انرژی هم وضعیت خوبی نداریم که آنهم به قیمت آن بر می گردد، 70 درصد قیمت سوخت مالیات است بنابراین فردی که استفاده می کند باید آنرا بپردازد، بنابراین باید یک سری اصلاحات در ساختار ایجاد شود.

وی به نقش مردم در حفاظت از محیط زیست اشاره کرد و افزود: این کار در حوضه آبریز دریاچه ارومیه آغاز شده است و نتایج بسیار خوبی به همراه داشته است، همچنین مشارکت جوامع محلی در حفاظت از منابع‌طبیعی در قالب قرق‌های اختصاصی در دستور کار قرار گرفته و اکنون 6 نمونه قرق ایجاد شده و در حال افزایش است.

ابتکار بیان کرد: همچنین یکی از بزرگترین طرح‌های گردشگری با مشارکت بخش خصوصی در کرمان افتتاح می شود.

وی گفت: همچنین دولت بر روی کشت فرامرزی کار می‌کند یعنی در کشورهایی که از لحاط آب مشکلی ندارند زمین اجاره کنیم و محصول مورد نیاز را بکاریم و وارد کشور کنیم با این کار آب مجازی را محاسبه می‌کنیم، در واقع نگاه به مقوله خودکفایی باید تغییر کند، افزایش بیلان کشاورزی نباید رویکرد غالب باشد بیش از 70درصد از منابع آب جاری و زیر زمینی در این بخش برداشت می‌شود.

همچنین هدایت فهمی معاون مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو گفت: ظرفیت اقتصادی جهان در 50 سال گذشته 6 برابر شده است اما در مقابل ظرفیت محیط زیستی آن کاهش یافته است یعنی اگر 84 صدم درصد بود اکنون به 2.66 رسیده است.

وی بیان کرد: در دنیا 37 مورد جنگ بر سر آب بوده است که این مساله نشان از اهمیت حفظ منابع آبی موجود دارد.

فهمی گفت: به طور کلی 93 درصد آب موجود در کشور در بخش کشاورزی استفاده می‌شود در حالی که 96 درصد اقتصاد کشور در بخش کشاورزی روستایی است بنابراین باید در اقتصاد روستایی تجدید نظر شود.

وی تاکید کرد: در برنامه ششم توسعه آنطور که باید نگاه ویژه ای به مقوله آب و محیط زیست نشده است./