تنفس جنگل فرصتی برای قاچاقچیان چوب/ سازمان جنگل‌ها مقصر وضعیت موجود/ اجرای مدل جنگلداری مشارکتی راه نجات جنگل

استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران گفت: با اجرای طرح تنفس جنگل با توجه به وجود جاده‌های مواصلاتی و جنگلی متعدد در این اکوسیستم طبیعی، فرصت مناسبی برای فعالیت قاچاقچیان چوب فراهم می‌شود.

به گزارش خبرنگار ایانا، تقی شامخی در "نشست تنفس جنگل؛ بایدها و نبایدها" از سلسله نشست‌های پردیسان بیان کرد: باورم این است که باید به جای مطرح کردن بحث استراحت جنگل، تکیه اصلی روی شعاری نظیر مدیریت پایدار جنگل‌ها باشد.

وی افزود: چیزی که در دنیا به آن رسیده‌ و تکیه می‌کنند، مدیریت پایدار است و ما از این خیلی فراتر نمی‌توانیم برویم. مدیریت پایدار جنگل روی عنصر مدیریت و پایداری به صورت توامان تاکید می‌کند.

شامخی با اشاره به تجربه 60 ساله در مدیریت عرصه‌های جنگلی، بر تداوم طرح‌های مدیریتی جنگل تاکید کرد.

وی افزود: اگر بحث دخالت انسان در جنگل‌ها مطرح نبود، عنصر پایداری مفهوم پیدا نمی‌کرد.

به گفته استاد دانشگاه تهران در مدیریت جنگل‌های شمال باید از دو واژه توانایی اکولوژیک و مشارکت مردم، حداکثر استفاده را بکنیم.

وی همچنین بر نظارت برای اجرای دقیق و درست طرح‌های جنگلداری تاکید کرد.

شامخی عنوان کرد: از موضوع مشارکت در جنگل‌های ایران به درستی استفاده نشده است. امروز 100 هزار هکتار از جنگل‌های شمال به صورت مشارکتی مدیریت می‌شود.

وی ادامه داد: سازمان جنگل‌ها تاکنون به وظیفه خود در تهیه طرح‌ها، واگذاری و نظارت بر اجرای برنامه‌های مدیریتی جنگل به خوبی عمل نکرده است و از خود ضعف نشان داده است.

این استاد دانشگاه تهران افزود: کلید اصلی حل مشکل این است که نقاط ضعف ترمیم شود. اگر در شمال باید دامداری، مصرف چوب سوخت، تجاوز به اراضی، قاچاق و ویلاسازی‌های غیر منطقی را کنترل کنیم، باید در این مسیر گام برداریم و اگر باید مجریان طرح‌های ما تعهدات خود را انجام دهند و نیاز به طرح مناسب داریم، برنامه‌ها را ترمیم کنیم.

وی ادامه داد: اگرچه معتقدم ساختار فعلی سازمان جنگل‌ها باید ارتقاء یابد اما این سازمان با همان ساختار گذشته نیز اختیارات لازم برای نظارت جدی بر طرح‌ها را دارد اما سئوال اصلی این است که چرا سازمان جنگل‌ها، تا کنون به وظایف خود به درستی عمل نکرده است و ما را به وضعیت فعلی رسانده است.

شامخی با اشاره به اشتراکات نظری که بین مخالفان و موافقان طرح تنفس وجود دارد، پذیرفت که همه در پیدایش وضعیت فعلی جنگل‌ها مقصر هستند اما تاکید کرد: سازمان جنگل‌ها به عنوان دستگاه اجرایی در پیدایش این وضعیت بیش از سایرین مسئولیت داشته و به وظایف خود عمل نکرده است.

وی گفت: در دنیا سالانه سه میلیارد متر مکعب چوب از جنگل‌ها بهره‌برداری می‌شود. درست است که ایران کشوری خشک است اما شمال ایران وضعیتی شبیه به اروپا داشته و پتانسیل کافی برای بهره‌برداری دارد. عقب نشینی در مدیریت جنگل‌ها سبب شده به پایین پرت شویم.

این استاد دانشگاه تهران وجود سه و نیم میلیون واحد دامی را یکی از مخاطرات اصلی جنگل‌های ایران دانست و افزود: بررسی‌های ما نشان می‌دهد هر واحد دامداری، سالانه 100 متر مکعب چوب می‌سوزاند. البته این رقم خوشبینانه است. در حال حاضر سه هزار و 400 آبادی داخل جنگل وجود دارد و حدود 200 تا 300 هزار نفر انسان داخل جنگل‌ها زندگی کرده و از آن بهره‌برداری می‌کنند.

وی اضافه کرد: وجود 10 هزار کیلومتر جاده جنگلی و 2500 کیلومتر جاده مواصلاتی بهترین امکان را به قاچاقچی‌ها می‌دهد که در زمان استراحت، به راحتی به فعالیت خود ادامه دهند.

شامخی گفت: سازمان جنگل‌ها درخواست تخصیص سالانه 500 میلیارد تومان اعتبار برای حفاظت از جنگل‌های کشور را ارایه کرده است. این سازمان با پرسنلی که تا کنون در مدیریت ناموفق بوده و به وظایف خود عمل نکرده و از سوی دیگر وضعیت بودجه‌ای که غیر عملیاتی است، چگونه در آینده به وظایف خود عمل خواهد کرد؟

وی بیان کرد: تعاونی‌ها در دل جنگل سابقه‌ای 30 ساله دارند که در قالب مدیریت مشارکتی، جنگل‌های مخروبه را تبدیل به جنگل‌های جوان کرده‌اند. از این پتانسیل باید برای مدیریت جنگل استفاده کرد.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران افزود: تعاونی‌های محلی تمایل و انگیزه دارند که جنگل را حفاظت کنند، بنابراین اگر مدیریت عرصه جنگلی به این افراد سپرده شود، حتی اگر بودجه دولتی با نوسان مواجه شود، روند مدیریت ادامه خواهد یافت. با استفاده از تجربه مدیریت مشارکتی می‌توان مدیریت پایدار را در جنگل پیاده کرد.

وی یادآور شد: برای مدیریت پایدار جنگل باید کارشناسان در زمان تهیه طرح در مناطقی که پتانسیل وجود ندارد، بهره‌برداری را متوقف کرده و آن منطقه را حفاظتی اعلام کنند. برای عمل کردن به قوانین علمی مشکل و کمبودی نداریم بنابراین نباید چارچوب‌های موجود (طرح‌های جنگلداری) را بشکنیم.

شامخی تاکید کرد: باید چارچوب‌های فعلی را بر اساس قواعد علمی منسجم اصلاح کنیم./

L-951020-04