شناسایی کانون‌های بحران جدید در اطراف تهران

معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور از شناسایی کانون‌های جدید بحران و تولید ریزگرد در اطراف این کلانشهر خبرداد.

به گزارش خبرنگار اعزامی ایانا به خوزستان، پرویز گرشاسبی گفت: دفتر مهندسی سازمان جنگل‌ها، هر سال مکان‌های جدید تولید ریزگرد را شناسایی می‌کند.

وی افزود: در حال حاضر جنوب غرب تهران، جنوب آبیک، شهریار و ملارد کانون‌های جدید بحران اطراف تهران هستند که در هر سال، چندین بار زمینه بروز پدیده ریزگرد در پایتخت را فراهم می‌کنند.

معاون آبخیزداری سازمان جنگل‌ها ادامه داد: پس از شناسایی کانون ریزگردها، باید راهکار مقابله با این پدیده و کنترل آن شناسایی شود.

وی مدیریت نامناسب آب را عامل اصلی بروز ریزگردهای با منشا داخلی در کشور اعلام کرد.

گرشاسبی افزود: مالچ پاشی آخرین درمان بیابان‌زدایی است. از این روش روی تپه‌های ماسه‌ای که با هیچ روش دیگری قابلیت کنترل آن وجود ندارد، استفاده می‌کنیم.

وی ادامه داد: از هشت میلیون هکتار عملیات بیابان‌زدایی در کشور فقط 250 هزار هکتار توسط مالچ کنترل شده است.

به گفته معاون آبخیزداری سازمان جنگل‌ها، وسعت اراضی که راه کنترل ریزگردهای آن مالچ پاشی است، هفت میلیون هکتار است که تا کنون دو میلیون هکتار آن تثبیت شده است.

وی اضافه کرد: در استان خوزستان، کرمان، خراسان رضوی و جنوبی، یزد و اصفهان دارای تپه‌های ماسه‌ای هستیم که باید از طریق مالچ پاشی حرکت ذرات خاک آنها را کنترل کنیم.

تلاش برای شناسایی جایگزین مناسب مالچ نفتی

گرشاسبی درباره نحوه برنامه‌ریزی برای کنترل کانون‌های بحران گفت: اولویت اصلی سازمان جنگل‌ها کنترل کانون‌های بحرانی درجه یک است. اگر در شعاع معینی از اماکن مسکونی، صنعتی، راه‌ها و خطوط ریلی محل برداشت شن و ماسه وجود داشته باشد، به دلیل تهدیدی که حرکت ماسه‌ها برای این مراکز دارد، عملیات بیابان‌زدایی در اولویت قرار می‌گیرد. اما اگر هیچ یک از مراکز یاد شده در نزدیکی محل برداشت شن و ماسه نباشند، کنترل چنین کانونی در اولویت پایانی دستگاه اجرایی قرار خواهد گرفت.

وی همچنین از تلاش برای شناسایی مالچ جایگزین خبرداد و گفت: مالچ نفتی تبعاتی به روی محیط دارد که تلاش می‌کنیم با ترکیبات مناسب‌تر آن را جایگزین کنیم.

این مقام مسئول عنوان کرد: تا کنون حدود 15 تا 16 مالچ مختلف در اراضی بیابانی کاشان به صورت عملی مورد آزمایش قرار گرفته‌اند.

وی اضافه کرد: افرادی که مدعی تولید مالچ مناسب هستند محصول خود را به سازمان جنگل‌ها معرفی می‌کنند. این محصول پس از آنکه مراحل آزمایشگاهی و تئوری را گذراند، در سطح یک هکتار از عرصه‌های بیابانی کاشان، مورد آزمایش قرار می‌گیرند.

گرشاسبی گفت: مالچ نفتی سه سال دوام می‌آورد اما بیشتر مالچ‌های معرفی شده به سازمان جنگل‌ها، کمتر از یک سال در محیط دوام می‌آورند.

استفاده از ریگ در کنترل ریزگردها نسخه‌ای غیرقابل اجرا

این مقام مسئول همچنین در پاسخ به اظهاراتی درباره استفاده از ریگ به جای مالچ نفتی در بیابان‌های کشور، بیان کرد: وسعت اراضی و کانون‌های بحرانی به قدری زیاد است که پیدا کردن این میزان ریگ برای کنترل عرصه‌ها، تقریبا غیر ممکن است.

معاون آبخیزداری سازمان جنگل‌ها افزود: همچنین برداشت ریگ از محل ‎ های دیگر، تخریب محیط زیست را به همراه خواهد داشت.

وی اضافه کرد: هزینه هر هکتار مالچ پاشی‌، 10 میلیون تومان است. در حالی که چیدن ریگ در کانون‌های بحران علاوه بر اینکه کار سخت‌تری است، هزینه‌های بالایی خواهد داشت. ضمن آنکه سرعت باد اگر افزایش یابد، ماسه‌های حاشیه ریگ‌ها را جابجا کرده و در نهایت پوشش ایجاد شده در بیابان دچار مشکل می‌شود.

گرشاسبی خاصیت کشش را یکی از ویژگی‌های مهم مالچ نفتی دانست و افزود: بخشی از کانون‌های بحرانی تولیدکننده ریزگرد، اراضی کشاورزی رها شده هستند. این اراضی در عراق هم وجود دارند و با مالچ پاشی نمی‌توانیم آنها را درمان کنیم بلکه باید این اراضی زیر کشت بروند.

وی درباره وسعت سطوح بحرانی استان خوزستان گفت: حدود 280 هزار هکتار کانون‌های برداشت ماسه‌های روان در استان خوزستان وجود دارد. 70 هزار هکتار از این اراضی تا کنون تثبیت شده و 210 هزار هکتار نیاز به تثبیت دارد که از این سطح، حدود 30 هزار هکتار وضعیت خیلی بحرانی دراند و باید هرچه سریع‌تر برای آن اقدامات کنترلی انجام شود.

معاون آبخیزداری سازمان جنگل‌ها حجم کل اعتبارات مقابله با بیابان در منابع استانی و تملک دارایی طی سال گذشته را یک میلیارد و 200 میلیون تومان اعلام کرد و افزود: در سال جاری این رقم به 800 میلیارد تومان کاهش یافته است. در بخش ملی نیز اگرچه با افزایش اعتبار روبه‌رو بوده‌ایم و 1.5 میلیارد تومان اعتبار برای بخش بیابان در سال جاری پیش‌بینی شده است اما همچنان منتظر تخصیص این ارقام هستیم.

پیشگیری بهتر از درمان

گرشاسبی در بخش دیگری از سخنان خود تاکید کرد: ما نباید با اقدامات خود کانون گرد و غبار تولید کنیم و بعد تلاش کنیم با روش‌های سخت این کانون‌ها را کنترل کنیم. بلکه باید مدیریت فرابخشی داشته باشیم و مانع تشکیل کانون بحران شویم.

وی اضافه کرد: در ایران روی رودخانه‌های زهره، کارون و غیره با هدف توسعه کشاورزی، سدهای متعددی زده شده است. اما کشاورزی اولین بخشی است که از تبعات منفی این سدها، متضرر شده است.

معاون آبخیزداری سازمان جنگل‌ها یادآور شد: برای کنترل کانون‌های بحرانی گرد و غبار در کشوری نظیر چین از فتوسل‌ها (پنل‌های خورشیدی) استفاده می‌شود تا هم جلوی حرکت ماسه گرفته شود و هم از انرژی تولیدی، بهره‌برداری کنیم.

وی بیان کرد: در تالاب هورالعظیم می‌توان با نصب پنل‌های خورشیدی، انرژی پاک استحصال کرد. این پنل‌ها علاوه بر اینکه در زمان خشک شدن تالاب مانع حرکت ماسه می‌شوند، برای آبگیری تالاب هم مشکلی ایجاد نخواهند کرد.

گرشاسبی ایران و چین را دو کشور پیشرو در زمینه بیابان‌زدایی در آسیا معرفی کرد./

L-951025-04