تولد دوباره «هما»

شرق: حتی پخش گزارشی درباره «تولید شیره نبات از انگور» در لحظه فرود نخستین هواپیمای ایرباس پس از چهار دهه تحریم صنعت هوایی از شبکه خبر هم، نتوانست سرپوشی بر این واقعه مهم باشد و دردی از دلواپسان دوا کند. کوچک‌کردن آن، کار ساده‌ای نبود. همه موبایل‌به‌دست منتظر بودند؛ چه آنها که بیرون در خیابان‌های منتهی به فرودگاه نگاه‌ها را به آسمان دوخته بودند و چه آنها که در آشیانه چشم‌انتظار فرود نخستین هواپیمای ایرباس پسابرجامی بودند. سرانجام هواپیمای ایرباس A٣٢١ بر باند فرودگاه مهرآباد بر زمین نشست. فرودی که فقط مسئولان ارشد، عکاسان و فیلم‌برداران شاهد آن بودند و حتی خبرنگاران نیز از لحظه نشست آن بر باند، حتی در مانیتور سالن همایش، بی‌نصیب ماندند. بااین‌حال، چیزی از شور و شعفی که در لحظه اعلام فرود این نماد رفع تحریم‌ها از سوی مجری برنامه بر حاضران مستولی شده بود، کاسته نشد و همه شادمان کف می‌زدند؛ چراکه می‌دانستند تحریمی که چهار دهه بر صنعت هوایی ایران سایه انداخته بود، با چه سختی و مرارتی به یاری تیم مذاکره‌کننده ایرانی برداشته شده است. خلبان در لحظه پارک ایرباس در آشیانه، پرچم ایران را در مقابل چشمان منتظر حاضران تکان می‌داد و پخش هم‌زمان ترانه‌هایی با مضمون «سربلندی ایران»، بیش‌ازپیش ابهت‌آفرین بود. مجری به سختی توانست حاضران را روی صندلی‌ها بازگرداند تا برنامه و سخنرانی‌های حاضران، آغاز شود. هنوز هم درگذشت آیت‌آلله هاشمی‌رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، بر این مراسم سایه انداخته بود و برهمین‌اساس، بنا بود مراسم با تأخیری چند برگزار شود. امری که مسئولان برگزارکننده آن، به احترام روحیه این مقام که معتقد بود در راستای اعتلای نظام باید زمان را از کف نداد، سر وقت برگزار شد. نخستین سخنران، فرهاد پرورش، مدیرعامل هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران بود، که یک پای‌ثابت مذاکرات برای خرید هواپیما و رفع تحریم‌های صنعت هواپیمایی به شمار می‌رود.
تولدی دوباره برای «هما»
پرورش به محض حضور در پشت تریبون، از این روز به‌عنوان تولد دوباره‌ «هما» یاد کرد؛ اما جمله‌ای که پس از آن بر زبان آورد، تلنگری بود بر حاضران و مسئولان حاضر و غایب در جمع: «هشدار که این ولادت سر تا پا رهن و دین است».مدیرعامل هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، از اهمیت ورود ایرباس پس از این تحریم بلندمدت به ایران‌ایر، این‌گونه یاد کرد: دست‌مریزاد که هما، این خاک و آب را جان تازه‌ای بخشید.
فصل جدیدی در حقوق هوایی در کشور گشوده شد
مدیرعامل هما، در اینجا نگاهی به دلواپسی‌ها درباره برجام می‌کند و توصیه می‌کند: بیایید گلایه‌ها را به روز دیگری وانهیم و دست مودت در دست یکدیگر بگذاریم و برای اعتلای همای این آب و خاک طرحی نو دراندازیم تا مدیون خون شهدا نباشیم. او از دشواری‌های مسیر مذاکره گفت و افزود: مسیر مذاکره بسیار دشوار بود و باید به‌دقت پیموده می‌شد و شاید گشودن فصل‌های آن به‌هیچ‌روی به مصلحت نباشد؛ اما به همین میزان بسنده کنم که فصل جدیدی در مقوله حقوق هوایی در کشور گشوده شد. پرورش در حاشیه این مراسم همچنین به حاشیه‌های ایجادشده بر سر خرید هواپیماهای ایرباس و نزدیکی آن به انتخابات ریاست‌جمهوری آینده ایران اشاره کرد: ورود این هواپیما به انتخابات ریاست‌جمهوری بهار سال آینده هیچ ارتباطی ندارد؛ زیرا پس از اجرائی‌شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، قرارداد ایران‌ایر و ایرباس به امضا رسیده است. او گفت: این هواپیما از ١٠ ماه پیش از سوی ایران‌ایر انتخاب شده است و پس از انجام تست‌های پروازی، ایرباس آن را به ایران‌ایر تحویل داده است. پرورش همچنین در واکنش به ادعای برخی رسانه‌ها که این هواپیما قبلا به برخی شرکت‌ها فروخته شده، گفت: این هواپیما متعلق به هیچ کشوری نبوده و فرانسه آن را قبلا نفروخته است. مدیرعامل هما تصریح کرد: طبق قراردادی که با ایرباس به امضا رسیده، انتظار داریم تا پایان امسال این شرکت دو فروند هواپیمای دیگر به ایران‌ایر تحویل دهد و در صورت نهایی‌شدن قرارداد ما با ‌ای‌تی‌آر، دو فروند دیگر نیز از این شرکت به ایران‌ایر تحویل داده خواهد شد.
تعویض یک به یک قطعات حساس
مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی گفت: با فروش این هواپیماها، ایرباس با عرضه قطعات مورد نیاز، پشتیبانی‌های فنی را به عمل خواهد آورد و قرار است اگر قطعه‌ای بسیار حساس باشد، با تحویل قطعه معیوب، قطعه جدید را (یک به یک) از این شرکت تحویل بگیریم.
شیفت هواپیمای ایرباس از مسیر داخلی به خارجی
«شرق» در گفت‌وگویی که با برخی از کارشناسان صنعت هوایی داشته است، متوجه شد ایرباس A٣٢١ دارای تجهیزات بالایی در هر صندلی برای سرگرم‌کردن مسافران است و منطق اقتصادی در آن نیست که این هواپیماها در مسیرهای داخلی قرار گیرد؛ زیرا این هواپیما توان پرواز شش‌ساعته را هم دارد که مناسب مسیرهای بلند است. بر همین مبنا به نظر می‌رسد از این هواپیما پس از مدتی که در مسیرهای داخلی استفاده شد؛ بر مسیرهای خارجی شیفت کند. امری که پرورش در حاشیه این مراسم آن را تأیید کرد. مطابق گفته‌های او، از این هواپیما پس از مدتی در مسیرهای خارجی استفاده می‌شود. مدیرعامل ایرباس دومین سخنران و میهمان اصلی این مراسم بود. فابیس برژیر، نخستین جمله خود را به زبان فارسی بیان کرد: «روز بخیر». همین گزاره کوتاه لبخند را بر لبان حاضران آورد تا نزدیکی این دو کشور را بیشتر نمایان کند. به گفته او، در مذاکراتی که با شرکت ایران‌ایر در دی‌ سال گذشته انجام دادیم، برای تحویل صد فروند هواپیمای ایرباس جدید به توافق رسیدیم و روابط خود را با ایران پس از ٤٠ سال تجدید کردیم. برژیر‌‌ افزود: امروز شاهد ورود نخستین هواپیمای A٣٢١ به ناوگان ایران‌ایر بودیم که با بالاترین استانداردهای راحتی مسافران در ایرباس ساخته شده است. وی گفت: ایرباس در مجموع ٤٦ فروند هواپیمای تک‌راهرو در چند سال آینده تحویل ایران‌ایر می‌دهد. ٣٨ فروند دیگر از مدل A٣٣٠ خواهد بود و ١٦ فروند نیز A٣٥٠ است که به‌تدریج به این شرکت ایرانی تحویل خواهیم داد. برژیر‌‌ افزود: ناوگان ایران‌ایر نه‌تنها جایگاه پیشتاز شرکت ایرباس در صنعت هوانوردی غرب آسیا خواهد بود، بلکه نقش برجسته خود را در بازارهای جهانی و دنیا به‌خوبی ایفا خواهد کرد. مدیرعامل شرکت ایرباس همچنین در حاشیه این مراسم افزود: ایرباس علاوه بر قراردادی که با ایران‌ایر منعقد کرده است، از درخواست سایر شرکت‌های هوایی ایران نیز استقبال خواهد کرد؛ هرچند تاکنون شرکت ایرانی دیگری وارد مذاکره با ما نشده و بیشترین مذاکرات ما دراین‌زمینه با ایران‌ایر بوده است. مدیرعامل ایرباس البته به سؤال دیگر خبرنگارانی که جریان دلواپسی را نمایندگی می‌کردند هم پاسخ داد. سؤال این بود: «آیا این درست است که ایران هواپیمای مرجوعی یک کشور دیگر را خریداری کرده است؟» پاسخ برژیر‌‌ قاطع بود: خیر. هواپیما سفارش شرکت کلمبیایی آویانکا بوده و به‌دلیل اجرانکردن تعهدات، قبل از اتمام ساخت فسخ شد. خریدار بعدی می‌توانست هر کشور دیگری باشد؛ اما این هواپیماها مرجوعی نیست.
پرواز نخستین ایرباس به مشهد
وزیر راه‌و شهرسازی دیگر سخنران این همایش بود که از همان ابتدا با این سخن مجری پشت تریبون قرار گرفت: «تابه‌حال مسئولی وعده خود را کمتر از یک سال به انجام نرسانده بود. وعده وزیر راه پنجم اسفند‌ماه سال گذشته بود که اعلام کرد هواپیماهای نو را در سال جدید وارد ناوگان هوایی کشور می‌کند».عباس آخوندی با یادی از آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، اولین مسیر هوایی ایرباس A٣٢١ را به مقصد مشهد اعلام کرد. به گفته او، براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده با ایران‌ایر، هواپیمای ایرباس A٣٢١ خریداری‌شده در نخستین پرواز، خانواده شهدا و ایثارگران را به زیارت امام رضا(ع) خواهد برد.
ورود ۲ ایرباس جدید دیگر تا پایان امسال
به گفته او، ایرباس در این قرارداد متعهد شده است دو فروند هواپیمای A٣٣٠ را نیز امسال به ایران‌ایر تحویل دهد. آخوندی افزود: براساس قرارداد منعقدشده با ایرباس، قرار است ٩ هواپیمای A٣٢١ در سال ١٣٩٦ به ایران‌ایر تحویل شود و در کنار آن پنج فروند ATR نیز به این شرکت تحویل می‌شود.
عرضه سهام ایران‌ایر در بازارهای داخلی و بین‌المللی
آخوندی تصریح کرد: با ورود نخستین فروند از این هواپیماها گام نخست در نوسازی ناوگان ایران‌ایر برداشته شد و به‌زودی برای افزایش کارایی این شرکت، ساختارهای آن نیز تقویت می‌شود تا بتوانیم سهام آن را در بازارهای بورس یا بازارهای بین‌المللی عرضه کنیم.
کنایه آخوندی به دلواپسان
آخوندی در جمع خبرنگاران همچنین با بیان اینکه شرکت‌های ایرباس، بویینگ و ATR برای فروش ٢٠٠ فروند هواپیما به ایران حسن‌نیت دارند، افزود: این در حالی است که در یک سال گذشته برخی ما را سرزنش می‌کردند که این قراردادها، کاغذی بیش نیستند و تبدیل آن به قرارداد امکان‌پذیر نیست. با‌این‌حال ما مطمئن بودیم و با توجه به توان ایران و بضاعتی که داشتیم، ثابت کردیم که می‌توانیم بر تمام مشکلات خود فائق آییم و امروز شاهد ورود نخستین هواپیما هستیم.عضو هیئت دولت یازدهم تأکید کرد: تمامی شرکت‌های هواپیمایی ایران را ملزم کرده‌ایم کفایت سرمایه‌ای خود را به سه‌هزارو ٥٠٠ میلیارد ریال افزایش دهند.آخوندی افزود: در این قراردادها، روند نگهداری هواپیما، تعمیرات اساسی (اورهال) و تأمین قطعات در نظر گرفته شده است تا بتوانیم صنعت هوانوردی ایران را بیش از پیش توسعه دهیم.وزیر راه همچنین اشاره‌ای به ضرورت توسعه زیرساخت‌های صنعت هواپیمایی می‌کند؛ امری که بعضی از کارشناسان نسبت به عقب‌ماندگی آن ابراز نگرانی می‌کنند. دراین‌زمینه این پرسش مطرح است که با ورود هواپیماهای نو به ناوگان هوایی و افزایش تعداد پروازها، ترافیک هوایی افزایش یافته و کنترل آن با نبود زیرساخت‌ها سخت خواهد بود. چگونگی عملکرد وزارت راه دراین‌زمینه بسیار دارای اهمیت است. این پرسشی است که «شرق» از دو مقام مسئول می‌پرسد.پرورش در پاسخ به این پرسش می‌گوید: شرکت‌ فرودگاه‌ها این توانایی را دارد که از بروز حوادث ناشی از ترافیک هوایی بالا جلوگیری کند.مدیرعامل ایران‌ایر یادآور می‌شود تا این صد هواپیما وارد کشور شوند، هواپیماهای دیگر هم از ناوگان هوایی خارج می‌شوند؛ بنابراین جایگزینی از بروز حوادث جلوگیری می‌کند.او البته این پرسش را بی‌پاسخ گذاشت که مگر قرار نیست ناوگان هوایی گسترش یافته و تعداد پروازهای داخلی و خارجی کشور افزایش یابد؟ دراین‌صورت صرفا توسعه زیربنا برای هواپیماهای موجود کفایت نمی‌کند و کنترل پروازها در آسمان هم با سختی همراه خواهد بود.اصغر فخریه‌کاشان، قائم‌مقام وزیر راه ‌و شهرسازی در امور بین‌الملل در این رابطه به «شرق» می‌گوید: شرکت فرودگاه‌ها چندین مسیر جدید اروپایی برای شمال و جنوب و شرق و غرب تعیین کرده‌ است که هم می‌تواند ترافیک هوایی را کاهش و هم می‌تواند درآمدهای کشور را افزایش دهد.فخریه‌کاشان در مراسم آیین‌ رونمایی از ایرباس در نشست خبری هم حاضر شده و به پرسش خبرنگاران پاسخ داد.قائم‌مقام وزیر راه در امور بین‌الملل با بیان اینکه تسهیلاتی که از ایرباس دریافت کنیم بازپرداخت ۱۰ساله و تسهیلات دیگر مؤسسات مالی بازپرداخت ۱۸ساله دارد، گفت: قرارداد ایرباس‌ها در صورت بازگشت به تحریم‌ها عطف به ماسبق نمی‌شود.فخریه‌کاشان با بیان اینکه قیمت‌های قرارداد ایران‌ایر با ایرباس نصف قیمت‌های کاتالوگ پرایدس است، گفت: تأمین مالی ایرباس‌ها به ترتیب طبق قرارداد اجرا می‌شود.قائم‌مقام وزیر راه در امور بین‌الملل افزود: تسهیلاتی که بابت این قراردادها گرفته شده است طبق برنامه قبلی بازپرداخت می‌شود. احتمال بازگشت تحریم‌ها بسیار ضعیف است. ما به تعهدات خود پایبند هستیم و در این حوزه نباید طرف مقابل بدعهدی کند.رسانه‌های مختلف جهانی هم نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند و آن را بسیار دارای اهمیت شمردند. آن‌گونه که کارشناسان می‌گویند اکنون هواپیمایی ترکیش‌ایر، امارات و قطر که در حال حاضر، بالای ٩٠ درصد حمل‌ونقل هوایی خاورمیانه را بر عهده دارند، نگران هستند سهم بازار آنها کاهش یابد؛ این مسئله البته دلواپسان داخل کشور را هم بیش‌ازپیش دلواپس کرده است. آنها از موفقیت دولت در این مذاکرات نگران‌اند و حتی برخی نسبت به کاسبی خود در زمان تحریم‌ها، به‌شدت هراسان هستند. کاسبی‌ای که گاهی با سرافکندگی‌ از پرداخت پول و عدم دریافت محصول همراه بود.
پاسخ مشاور رئیس‌جمهور به منتقدان خرید ایرباس
در همین رابطه مشاور فرهنگی رئیس‌جمهور در پیامی توییتری به منتقدان خرید ایرباس پاسخ داه است. حسام‌الدین آشنا در حساب توییتری خود نوشت: «خریدار حرفه‌ای بودن یعنی اینکه وقتی پول دکل را دوبرابر می‌دهید مراقب باشید آن را هم تحویل بگیرید؛ نکته مهم این تخفیف، تبدیل‌شدن ایران به یک خریدار حرفه‌ای و شکستن فضای امنیتی حول ایران است». همچنین خبرها حاکی از آن است که بیمه ایران، نخستین ایرباس خریداری‌شده هما را تحت پوشش خود قرار داده است.