فن‌آوری‌های خلاق، به دنبال افزایش دسترسی به آب پاک در کشورهای در حال توسعه هستند

بحران جهانی آب علل بسیاری دارد، تقریباً 1.2 میلیارد نفر در جهان در مناطقی با کمبود جدی آب زندگی می‌کنند و این جمعیت به راه حل‌های مختلفی برای مقابله با بحران آب نیاز دارد.

به گزارش ایانا، گاردین با دو نفر از کارشناسان آب، وینسنت کیسی کارشناس ارشد آب و مشاور بهداشت در واتر اید (WaterAid) و هانا سافورد، تحلیل‌گر انرژی و سیاست‌های محیط زیستی، برای ارزیابی برخی از روش‌های خلاقانه حل بحران آب گفت‌وگویی انجام داده است که این گفتگو را با هم می‌خوانیم.

1- کتاب آشامیدنی

در همکاری با مؤسسه غیراتفاعی آب یعنی زندگی، محققان از دانشگاه کارنگی ملون همزمان آموزش و فیلتراسیون آب را طرح‌ریزی کرده‌اند. آنها کتابچه‌هایی را ساخته‌اند که هر صفحه آن حاوی مبانی پایه آب و تصفیه بهداشتی آب است. مانند اهمیت حفظ آلاینده‌های منابع آب از قبیل زباله و پساب‌های بهداشتی که اغلب در کشورهای در حال توسعه رعایت نمی‌شود. کتاب آشامیدنی با برگه‌هایی از فیلتر می‌تواند تا 99.9 درصد باکتری‌های آب را کاهش دهد. هر کتاب دارای برگه‌های کافی برای فیلتراسیون در مدت چهار سال است. این کتاب تا کنون در غنا، کنیا، هائیتی، اتیوپی، هند و تانزانیا توزیع شده است و نسخه فارسی کتاب نیز در حال ساخت است.

کتاب آشامیدنی، آب یعنی زندگی

وینسنت کیسی: محصولات بسیاری برای فیلتراسیون آب و حذف باکتری‌ها ساخته شده است، ولی نیاز به یک تقاضا از سوی کاربران وجود دارد، همچنان که مقرون به صرفه بودن کالای تولیدی نیز مهم است. این فیلترها نقش مهمی در پاک کردن آب بر عهده دارند، اما اگر از فیلترها به خوبی مراقبت نشود و آنها تمیز نگهداری نشود، عمل فیلتراسیون آب به خوبی انجام نمی‌شود.

2- آبرایی ( waterseer )

این وسیله شبیه چاه است، اما به جای خروج آب‌های زیرزمینی، آبرایی از رطوبت محیط استفاده کرده و آب موجود در اتمسفر را جمع‌آوری می‌کند. این دستگاه استوانه‌ای دارد که به طول شش فوت در خاک فرو می‌رود و به دلیل خنک بودن در آن محل، بخار آب جمع‌آوری شده به حالت مایع جمع‌آوری می‌شود و با یک پمپ و شلنگ ساده می‌تواند آب را به سطح زمین برساند. در شرایط ایده‌آل این دستگاه می‌تواند حدود 37 لیتر آب در روز ذخیره کند. این دستگاه در آمریکا ساخته و تست شده است.

دستگاه جمع‌آوری‌کننده آب از رطوبت هوا

وینسنت کیسی: این دستگاه در مناطقی که سطح آب زیرزمینی بالاست، به خوبی کار نخواهد کرد چون با مشکل در خاک مواجه شده و نیاز به تعمیر خواهد داشت. در چنین مناطقی مثل صحرای آفریقا که آب زیرزمینی در بیشتر مناطق در دسترس است مشکل عدم وجود امکانات برای دسترسی به آب وجود دارد و این بیشتر مشکل مدیریتی و زیرساختی است. این دستگاه به‌نظر می‌رسد بسیار شکننده است و این بدین معنی نیست که تکنولوژی بخشی از راه‌حل نیست، اما می‌تواند با مدیریت صحیح و سیاستگزاری درست تلفیق شود.

3- فیلتر گرافن

آب شیرین‌کن، تبدیل آب شور به آب شیرین، به‌عنوان یک راه حل ساده و قابل اجرا در سطح وسیع بسیار پر هزینه است. با این حال نوعی از فیلتر گرافن ساخته شده است که بر اساس ادعای سازنده، 20 درصد ارزان تر از روش‌های اسمز معکوس است و هزینه انرژی مصرفی آن به نسبت سایر آب شیرین‌کن‌ها کمتر است. این نوع فیلتر تحمل درجه حرارت بالاتر و فشار بیشتر را نیز دارد. منافذ این فیلتر به اندازه یک اتم است و گفته می‌شود جریان آب در این فیلترها در مقایسه با روش‌های مرسوم 500 درصد بیشتر است. این فن‌آوری برای بخش نفت و گاز بسیار کاربرد دارد و تحقیق‌ها حاکی از آن است که این نوع فیلتر در تولید غذا و انرژی هم می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

هانا سافورد: نمک‌زدایی تنها باید به‌عنوان آخرین راه حل استفاده شود. تاکید باید بر مدیریت‌های هوشمند، کاهش تلفات آب و افزایش جذب فن آوری در شیوه‌های کارآمد مدیریت منابع آب باشد. اما در مناطقی که واقعا هیچ آبی وجود ندارد، می‌توان به آب شیرین‌کن‌ها به‌عنوان یک گزینه نگاه کرد، مطمئنا آب شیرین‌کن‌هایی با صرف انرژی کمتر و هزینه کمتر بهتر خواهند بود.

4- جمع‌آوری‌کننده مه

تورهای گسترده شبکه مانند مه را از هوا جذب می‌کنند، و پس از متراکم کردن به سینی‌های جمع‌کننده آب منتقل می‌کنند. بزرگ‌ترین پروژه جمع‌آوری کننده مه، در شیب کوه Boutmezguida در مراکش برپا شده است که روزانه شش‌هزار و 300 لیتر آب از این راه بدست می‌آید. آب، پاک، رایگان و آسان به‌دست می‌آید و به همین دلیل مخترع این روش جایزه سازمان ملل را در سال 2016 برای این طرح دریافت کرد. این طرح تاکنون در جنوب آمریکا، شیلی، غنا، اریتره، آفریقای جنوبی و کالیفرنیا اجرا شده است.

جمع‌آوری مه از طریق توری‌های مشبک

هانا سافورد: جمع‌کننده مه می‌تواند یک منبع پایدار آب آشامیدنی برای جوامع کوچک باشدکه آب بسیار کمیاب است. اما بعید است که این میزان آب به اندازه کافی باشد. بزرگترین پروژه اجرا شده این طرح فقط برای تأمین آب مور نیاز 160 نفر در هر روز ظرفیت دارد که برای مناطقی با جمعیت‌های بالا خصوصا در کشورهای در حال توسعه چندان قابل توجه نیست.

5- محصول خورشیدی

در آب وهوای بسیار خشک، بسیاری از کشاورزان برای مصارف کشاورزی خود به پمپاژ آب‌های زیرزمینی وابسته هستند. استفاده از پمپ‌های خورشیدی در سال‌های اخیر در این مناطق رشد کرده است. مشکل این پمپ‌ها این است که کشاورزان وقتی از انرژی رایگان استفاده می‌کنند، آب بیشتری را نیز برای آبیاری مصرف می‌کنند. بخش فن‌آوری و سیاست‌گذاری توسط مؤسسه تحقیقاتی CGIAR در برنامه آب، زمین و اکوسیستم با همکاری مؤسسه بین‌المللی مدیریت آب ( IWMI )، کشاورزان را به فروش برق مازاد به شبکه تشویق کرده است تا از این طریق هم از مصرف زیاد آب زیرزمینی جلوگیری شود، هم درآمدزایی برای کشاورزان و هم تولیدبخشی از برق مورد نساز شبکه در منطقه فراهم گردد.

کیسی: این روش یک ابتکار خوب برای غلبه بر مشکل جدی از طریق تغییرات در سیاست و مدیریت بوده، نه فقط با تمرکز بر راه حل‌های فنی. علاوه بر اینکه فروش برق مازاد راهی برای ایجاد درآمد برای خانوارهای کشاورز است که می تواند هزینه تعمیر و نگهداری این پمپ‌های خورشیدی را تأمین کند.

پمپ‌های خورشیدی در مناطق گرم و خشک برای پمپاژ آب‌های زیرزمینی در اراضی کشاورزی

ترجمه: شهره صدری‌خانلو

L-951127-05