تغییر نگاه جامعه مهندسی به محیط‌زیست در جهان

شهره صدری خانلو ، کارشناس ارشد ارزیابی و آنالیز محیط‌زیست

به گزارش ایانا از صبح نو، در انفجار فناوری رخ‌داده توسط انسان در چند دهه اخیر، از یکسو حرکت فعلی جهان با پویایی در حال تغییر و تحول است و از سوی دیگر جهان به سرعت در حال به هم پیوستگی است. اثرات ناشی از توسعه دیگر تنها مقیاس‌های محلی را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد، توسعه در گوشه‌ای از جهان می‌تواند اثری جدی در جای دیگری از جهان را باعث شود یا تخریب‌های محیط‌زیستی می‌تواند هشدارهایی جدی را در نقاطی دور در این کره خاکی به ارمغان آورد. به‌طور مثال ریزگردهای خوزستان دیگر تنها منشاء داخلی ندارند و علت‌های آن فراتر از مرزهای کشور هستند یا تهدید امنیت غذایی در آفریقا، مهاجران محیط‌زیستی را در اروپا افزایش می‌دهد .

در کتاب دیدگاه جدید مهندسی در هزاره سوم عنوان شده: اگرچه، نقش مهندسی در حال حاضر مهم‌تر از همیشه است، ولی با رشد جمعیت جهان و افزایش تقاضاها که فشار بسیاری را بر منابع مشترک جهان وارد می‌کند، خلاقیت و تفکر استفاده شده در مهندسی و فن‌آوری‌های جدید به سمت حل ضروری مسائل در مشکلات مرتبط با انرژی، غذا، حمل و نقل، اسکان، بهداشت، ارتباطات، آموزش و غیره با تکیه بر حفاظت از محیط‌زیست برای پاسخ به نیازهای زندگی مدرن در هزاره جدید پیش می‌رود .

در رویکرد جدید مهندسی اعم از شهرسازی، منابع آب، توسعه زیرساخت‌ها و... مسائل مهمی مطرح می‌شود که با رویکردهای گذشته تفاوت بسیاری دارند. در اصل رویکردهای فعلی مهندسی بدون توجه به مسائل محیط‌زیست دیگر منجر به توسعه در جهت پایداری نیستند. مانند اعمال دیدگاه مهندسی محیط‌زیست در مهندسی منابع آب که برپایه اولویت کاهش هدر رفت آب، اجتناب از تفکر سازه‌ای صرف بر اکوسیستم‌های آبی، کاهش آلودگی منابع آب توسط سموم کشاورزی و منابع آلاینده شهری و صنعتی است. دیدگاه مهندسی محیط‌زیست به‌طور ساده بر پایه بازگرداندن زندگی به محیط‌های تخریب شده تعریف می‌شود. در این دیدگاه، فعالیت‌های عمرانی و مهندسی باید در چارچوبی طرح‌ریزی شوند که باعث تخریب محیط‌زیست نشده و یا تخریب‌های صورت گرفته در محیط را به حداقل برساند. این در حالی است که هنوز دانش مهندسی در کشور ما تنها در سطح آکادمیک باقی مانده و از بینش جهانی شکل گرفته محروم است. در پیکره مهندسی کشور ما محیط‌زیست نه فقط جایگاهی در اولویت‌های تصمیم‌گیری ندارد، بلکه بیشتر به‌عنوان یک مانع بر سر راه توسعه و پیشرفت تعریف می‌شود. حال آنکه اگر بینش و آگاهی محیط‌زیستی در جامعه مهندسی کشور به استانداردها و دیدگاه‌های نوین مهندسی در جهان نزدیک‌تر شود، شاهد کاهش تخریب محیط‌زیست و منابع طبیعی درکشور خواهیم بود. مسلماً برای جامعه مهندسی که ادعای برابری با دانش مهندسی جهان در شاخه‌هایی از مهندسی عمران مانند سدسازی و شهرسازی را دارد، جای سؤال است مثلاً چرا نتیجه مهندسی معماری و شهرسازی در کشور ما به توسعه شهرهایی بدون رعایت اصول محیط‌زیستی شده است که تبدیل به مشکلی پیچیده برای مدیریت شهری شود؟ به‌طور قطع، یکی از چالش‌های عصر ما رفع نیازهای جمعیت رو به رشد جهان با کمترین آثار تخریبی بر طبیعت است؛ اما همواره پرسش مهم این است که چگونه می‌توان نیازهای جمعیت جهان را بدون آسیب رساندن به سیاره زمین تأمین کرد؟باید باور کنیم که ما چالش‌های قرن 21 را نمی‌توانیم با تفکر قرن بیستم حل کنیم. ما به‌طور مداوم نیاز به اطلاعات جدید، درک بهتر از چگونگی عملکرد جهان و بهبود تعامل انسان با طبیعت داریم .