مزایا و مخاطرات نانوتکنولوژی در حوزه دامپزشکی

نانوتکنولوژی، یکی از علوم نسبتا جدیدی است که در عرصه‌های مختلف ازجمله پزشکی، داروسازی و البته دامپزشکی کاربرد دارد.

مدیرکل دفتر مطالعات و ارزیابی مخاطرات غذا، دارو و فراورده‌های بیولوژیک سازمان دامپزشکی امروز در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با اعلام این خبر گفت: بیش از یک سال است که سازمان دامپزشکی کشور با ستاد توسعه فناوری نانو، تفاهمنامه‌ای امضا کرده که در راستای آن، یک کمیته مشترک با ریاست معاون سازمان و دبیری ستاد، تشکیل شده است.

جعفر درودی با اشاره به بازدید از آزمایشگاه‌های مرجع دامپزشکی، افزود: در صورت تایید هر آزمایشگاه از طرف کمیته، آن واحد می‌تواند به شبکه آزمایشگاهی نانو پیوسته و در این زمینه فعالیت کند. البته در راستای ارتقای سطح علمی کارکنان، برگزاری دوره‌های آموزشی عمومی و تخصصی در سازمان در دستور کار قرار گرفته که برای آشنایی مدیران، با فناوری نانو، بسیار سودمند بوده است.

به گفته وی، کاربردهای نانو به اندازه گستردگی فعالیت‌های دامپزشکی، وسیع به نظر می‌رسد. با این حال، هنوز بخش دامپزشکی مراحل ابتدایی این فناوری را طی می‌کند و هنوز هیچ محصول نانویی، در فهرست محصولات مجاز سازمان قرار نگرفته است. هرچند سازمان غذا و دارو، یک سری ترکیبات و مواد نانویی رادر عرصه دامپزشکی تایید کرده و سازمان دامپزشکی نیز موقتا اجازه عرضه داروها با اتکا به مجوز وزارت بهداشت را داده است.

درودی با تأکید بر لزوم صدور مجوز از طرف سازمان دامپزشکی، عنوان کرد: نگاه پزشکی، فرد محور است، اما نگاه دامپزشکی، جمعیت‌محور. به عبارتی پس از مصرف انسانی دارویی مخاطره‌آمیز، زیان آن تنها متوجه خود فرد خواهد بود. در صورتی که با آلوده شدن یک دام، ممکن است ده‌ها انسان به دلیل مصرف محصولات آن، دچار مشکل شوند. به همین علت، نظارت سازمان دامپزشکی بر این مورد بسیار ضروری و لازم است.

تشخیص بیماری‌های دامی و ردیابی ویروس به‌صورت مستقیم و سریع در بافت، حمل دارو به‌صورت کپسول و انتقال آن به اندام هدف، تشخیص وضعیت جنین دام به وسیله نانوحسگرها، عقیم کردن حیوانات موذی با استفاده از دیگر مواد نانویی و مهم‌تر از همه بهره‌برداری از ترکیبات ضدعفونی نانویی برای جایگاه دام، مرغداری‌ها و کشتارگاه‌ها از مهم‌ترین کاربردهای این تکنیک در حوزه دامپزشکی به‌شمار می‌رود که وی به آن اشاره کرد.

مدیرکل دفتر مطالعات و ارزیابی مخاطرات غذا، دارو و فراورده‌های بیولوژیک سازمان دامپزشکی با بیان اینکه ایران رتبه هفتم نانوتکنولوژی دنیا را در اختیار دارد، ادامه داد: هم‌اکنون دو درخواست در بخش نانو به سازمان دامپزشکی ارسال شده که یکی از آنها برای بهبود کیفیت آب استخرهای آبزی‌پروری است و دیگری در ضدعفونی مرغداری‌ها و دامداری‌ها کاربرد دارد؛ بنابراین بعد از ارزیابی خطر و آزمایش‌های لازم روی آن، با حفظ ایمنی، محوز لازم به متقاضی ارائه خواهد شد.

درودی تکنولوژی نانو را مانند شمشیر دولبه دانست و بیان کرد: به‌عنوان مثال، وقتی اتومبیل اختراع شد، همه نگاه‌ها به سمت مزایای آن جلب شده بود و کمتر کسی به مخاطراتش فکر می‌کرد، اما با گذشت زمان و افزایش معایب به موازات مزایای اتومبیل، کم‌کم ایمنی آن نیز توسعه یافت. در مورد نانو هم همین تاریخ تکرار می‌شود؛ زیرا این مواد، خواصی دارند که می‌تواند اثرات زیانباری نیز به همراه داشته باشد. در نتیجه باید زمان کافی برای شناسایی خطرات آن در اختیار داشت.

وی معتقد است: بیشتر مواد در اندازه‌های بسیار کوچک که تا 100 میکرون کاهش می‌یابد، خواصی متفاوت از زمانی دارند که در ابعاد بزرگ، بروز می‌کند. دانشمندان نیز از همین خاصیت در پیشرفت تکنولوژی نانو استفاده کرده و آن را در جنبه‌های گوناگون علم گسترش داده‌اند./

V-951210-02