افزایش خشک شدن قنات‌ها در آینده

به گفته عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، بررسی اثرات تغییر اقلیم در ایران نشان می‌دهد که بیشترین میزان کاهش بارش‌ها در غرب کشور ثبت شده است. همچنین طی دهه‌های آینده به‌دلیل تغییر نوع بارش از برف به باران، تغذیه منابع آب زیرزمینی دچار مشکل شده و قنات‌های بیشتری خشک خواهند شد.

به گزارش خبرنگار ایانا، علیرضا مساح بوانی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران که در نشستی با عنوان "آسیب‌پذیری و انطباق با تغییر اقلیم ایران" در دفتر کمیته ملی سدهای بزرگ سخن می‌گفت، بر لزوم ارایه راهکارهایی برای سازگاری با تغییر اقلیم در ایران تاکید کرد.

به اعتقاد وی در زمینه تغییر اقلیم دو راه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تدوین برنامه‌هایی برای سازگاری با شرایط جدید پیش روی برنامه‌ریزان قرار دارد، اما از آنجا که حتی با توقف یکباره انتشار گازهای گلخانه‌ای، صد سال آینده نیز تبعات این گازها در کره زمین باقی می‌ماند، توجه به راهکارهای سازگاری اجتناب‌ناپذیر است.

مساح بوانی گفت: ما در ایران به روی هر دو بحث تدوین برنامه‌های سازگاری و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای فعال هستیم. در کاپ 21 اجلاس پاریس متعهد شده‌ایم که به میزان چهار درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را کاهش داده و در صورت لغو تحریم‌ها به صورت داوطلبانه انتشار دی اکسید کربن را به میزان 12 درصد کاهش دهیم.

وی افزود: برای بررسی اثرات تغییر اقلیم در ایران از سال 1975 تا 2010 با استفاده از داده‌های 50 ایستگاه سینوپتیک، تغییرات دمایی بررسی شد. بر اساس این بررسی‌ها بیشینه و کمینه دما در ایران تغییر کرده و طی این مدت دمای بیشینه سه صدم و دمای کمینه 6 صدم درجه سانتی‌گراد تغییر کرده است.

روزها و شب‌ ‎ های ایران گرم‌تر شده‌اند

این استاد دانشگاه تهران بیان کرد: دماهای حدی در تمامی ایستگاه‌های ما روند افزایشی داشته است در واقع می‌توان گفت روزها و شب‌ها در ایران گرم‌تر شده‌اند.

وی با اشاره به کاهش روزها و شب‌های سرد در ایران، وضعیت بارش‌ها را بر اساس آمارهای ارایه شده در دوره زمانی 1975 تا 2010، بدون روند اعلام کرد.

به گفته مساح بوانی میانگین بارش‌های تابستانه در سراسر ایران کمتر از یک میلیمتر در هر دهه کاهش یافته است. میانگین بارش سالانه کل کشور کمتر از یک میلیمتر کاهش و بارندگی تابستانه نیز کمتر از یک دهم میلمتر افزایش داشته است. ما اگر بارش‌های منطقه‌ای را ملاک قرار دهیم، در مناطق مختلف در اکثر نقاط کشور به جز مناطق مرکزی، روند بارش‌ها کاهشی بوده است. بیشترین کاهش را در غرب کشور داشته‌ایم که بیش از سه میلیمتر در هر دهه کاهش بارندگی را تجربه کرده است.

وی گفت: شاخص دوره‌های خشکسالی متوالی نیز افزایش یافته است. این مسئله به شدت روی آب قابل دسترس ایران تاثیرگذار خواهد بود.

این استاد دانشگاه تهران اضافه کرد: در اکثر نقاط کشور دوره‌های متوالی خشکسالی رو به افزایش است. در ایران دمای روزهای گرم و سرد به طور معناداری تغییر کرده است. دما در تمام نقاط کشور تغییر یافته و همیشه روند آن افزایشی بوده است.

به گفته وی اگر دمای ایران طی دهه‌های آینده فقط یک و نیم درجه افزایش یابد، خسارت‌های وارده به کشور خیلی جدی خواهد بود.

مساح بوانی یادآور شد: میزان بارش‌های ایران اگرچه تغییر معناداری ندارد اما به دلیل افزایش دما، تبخیر و تعرق در کشور افزایش می‌یابد و این مسئله مشکل‌ساز خواهد شد.

وی همچنین با اشاره به تغییر الگوی زمانی بارش و تغییر نوع بارش از برف به باران، نسبت به کاهش و صدمه دیدن منابع آب زیرزمینی هشدار داد.

به گفته این استاد دانشگاه تهران، در آینده بیشتر شاهد خشک شدن قنات‌ها خواهیم بود.

وی تاکید کرد: بر اساس داده‌های وزارت نیرو، میزان خطرپذیری حوضه‌های آبریز به‌ویژه در مناطق مرکزی ایران بیشتر خواهد شد.

مساح بوانی از اجرای طرحی توسط کاوه مدنی استاد امپریال کالج لندن با همکاری آب و برق خوزستان در زمینه اثر تغییر اقلیم روی تولید انرژی برق‌آبی کشور خبر داد.

تهدید امنیت غذایی ایران به‌دلیل تغییر اقلیم

این استاد دانشگاه تهران درباره اثر تغییر اقلیم به روی محصولات کشاورزی گفت: بر اساس آمارهای وزارت جهاد کشاورزی، میزان تولید سه محصول اصلی بخش کشاورزی در آینده کاهش می‌یابد.

وی افزود: مطالعات نشان می‌دهد از سال 2016 تا 2030 میزان تولید در هکتار ذرت، یونجه و گندم به عنوان سه محصول اصلی و استراژیک بخش کشاورزی با کاهش مواجه می‌شود.

مساح بوانی اضافه کرد: مطالعات نشان می‌دهد به طور متوسط تولید ذرت 50 کیلوگرم در هکتار، یونجه 100 کیلوگرم در هکتار و گندم 70 کیلوگرم در هکتار کاهش خواهد داشت.

وی یادآور شد: میزان کاهش تولید بر اساس میانگین کشوری بوده و بر اساس شرایط منطقه‌ای و اثرات تغییر اقلیم، ممکن است بیشتر یا کمتر از این میانگین‌ها بر تولید محصولات بخش کشاورزی اثرگذار باشد.

برنامه‌های سازگاری نیازمند تغییر

به اعتقاد این استاد دانشگاه تهران، تدوین راهکارهای سازگاری باید با همکاری بین دستگاهی انجام شود اما راهکارهایی که در ایران به دفتر تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست ارایه شده، با چنین رویکردی همخوان نبوده است. شاید برنامه‌های ارایه شده وزارت نیرو برای بخش آب مفید باشد اما قطعا به بخش کشاورزی آسیب می‌زند در حالی که در برنامه‌های سازگاری باید نیاز همه بخش‌ها دیده شود.

وی گفت: مهم‌ترین نکته در تدوین برنامه‌های سازگاری این است که ما باید مدام برنامه‌های خود را به روز کنیم و یا حتی سالانه این برنامه‌ها را تغییر دهیم زیرا ممکن است راهکارهای ارائه شده در منطقه اثر مطلوب نداشته باشد. ضمن آنکه برای اجرای برنامه‌های سازگاری نیاز به بودجه داریم که در ایران با مشکل در این رابطه مواجهیم.

مساح بوانی یادآور شد: معمولا در ایران برنامه‌های اجرایی تا مرحله نهایی پیش نمی‌رود و فقط ظاهری عمل می‌کنیم.

وی همچنین با اشاره به مطالعاتی که در زاگرس مرکزی انجام شده، از احتمال افزایش میزان آتش‌سوزی‌های طبیعی در جنگل‌های این منطقه خبر داد و افزود: باید برای کنترل این شرایط، مدیریت ریسک انجام شود./

L-951215-02