درسی از توسعه اکوسیستم کشاورزی پایدار در پرتغال

کارشناسان محیط زیست تامرا، منطقه‌ای در معرض خطر بیابان‌زایی را احیا کردند و ادعا می‌کنند هیچ نقطه‌ای در جهان شبیه این منطقه نیست.

به گزارش ایانا از گاردین ، بهشتی پیش روی خود می‌بینیم، زمینی در شیب ملایم تپه، در تراس‌هایی بارور از ذرت، گل‌های آفتابگردان و گوجه‌فرنگی و دریاچه‌ای آرام. این بهشت 20 سال پیش سرزمینی خشک و نابارور بود که به سختی می‌شد در آن کشاورزی کرد.

این زمین تامرا نام داشت، منطقه‌ای با 330 جریب وسعت در جنوب کشور پرتغال و جمعیتی 30 نفره که از آلمان به اینجا در سال 1995 نقل مکان کرده بودند. هم‌اکنون 200 نفر از سراسر جهان در اینجا زندگی می‌کنند. کارشناسان محیط زیست تامرا با روش‌های ساده مثل حفر خندق و ایجاد فضای بسته برای آب، منطقه‌ای در آستانه بیابان‌زایی را به بهشت تبدیل کرده‌اند.

جامعه، همیشه خواستار پایداری بیشتر و امنیت مواد غذایی بوده. چیزی که روشن است، آب به‌عنوان نقطه مرکزی و فاکتور بسیار مهم برای دستیابی به اداره مستقل یک سرزمین است.

مدیر موسسه اکولوژی جهانی تامرا، برند مولر می‌گوید: سال 2006 وقتی به تامرا آمدم، درختان در حال مرگ و چاه‌ها در حال خشک شدن بودند. در آن زمان، در ماه‌های تابستان، تامرا شبیه بیابان با گیاهانی خشک بود. در ماه‌های زمستان ولی بارش‌های سنگین و جاری شدن سیل را در این ناحیه شاهد بودیم. مولر و همکاران مهندسش دریافتند که آب زیاد جریان رفته باعث تخریب زیرساخت‌ها و خاک می‌شود. در اصل سرعت جریان آب باعث فرسایش و اثرات جانبی مخرب می‌شود. مولر می‌گوید او و دوستانش پروژه‌ای هدفمند را تعریف کردند. پروژه‌ای که هدف آن حفظ آب باران و تغذیه آب‌های زیرزمینی بود که هر ساله سطح آنها پایین‌تر می‌رفت و چشمه‌های ناحیه نیز خشک می‌شدند.

آب‌ها از بالای تپه‌ها، شدیدترین فرسایش را باعث شده و چرای بیش از حد دام‌ها نیز بر شدت فرسایش می‌افزود. مولر با یادآوری خاطرات ادامه می‌دهد: ما شروع به دستکاری زمین کردیم تا آب باران را که از دسترس خارج می‌شد را در نقطه‌ای نگه داریم. ما شروع به ساخت سازه‌هایی کوچک کردیم. مانند کانال‌های کوچک و گودال‌های کوچی که آب به آرامی در آنها جریان می‌یافت و در زمین نفوذ می‌کرد.

یک اصل در توسعه اکوسیستم کشاورزی پایدار وجود دارد و آن آهستگی است. یعنی توسعه آرام و آهسته. مولر توضیح می‌دهد وقتی جریان آب باران در اکوسیستم دارید، یک جایی اشتباه است. شما باید سرعت جریان حرکت آب را روی زمین کمتر کنید و به آن فرصت دهید تا در زمین نفوذ کند، سرعت بالای جریان آب تخریب خاک را به همراه دارد.

مولر به یاد می‌آورد که تغییر و تحول پس از کارهای کوچک انجام شده در بهار سال 2008 مشهود شد و چشم‌انداز کاملا تغییر کرد. ما شاهد بهار تازه‌ای در تامرا بودیم. همه ما شگفت زده شده بودیم. ما اصلا انتظار چنین تغییری را در این زمان کم نداشتیم. طی یکسال ما تنها چند کار کوچک انجام دادیم و بهار همان سال شاهد پاسخ طبیعت بودیم. ما نهری را در دره حفر کرده بودیم که اطرافش پوشش گیاهی سبز و زیبایی روییده بود. حیات وحش هم به سرعت به وجود آب پاسخ داد و در این دره حضور پیدا کرد.

منطقه تامرا در جنوب پرتغال پیش از اجرای برنامه احیای اکوسیستم و پس از آن، طی سه سال

مطالعه موردی سرزمین تامرا از سوی اتحادیه اروپا در کنفرانس بین‌المللی کاپ 22 مراکش توسط شبکه جهانی روستاهای اکولوژیک ارایه شد. مولر ادامه می‌دهد این ارایه در سطح جهان برای ما آغاز مهمی بود. ما سعی کردیم تا تامرا را به مدلی جهانی تبدیل کنیم. موسسه شکل گرفته از مهندسان محیط زیست در تامرا در سطح قاره اروپا سفر کرده است تا به گروه‌های دیگر برای استفاده از آب باران و ترمیم اکوسیستم‌ها مشورت دهد.

مولر در ترکیه، فلسطین، اردن، کنیا، توگو، برزیل، بولیوی و کلمیا در مورد مدیریت آب مشورت داده و نشان داده است که چگونه مدل تامرا می‌تواند با فعالیت‌های بشر دوستانه گسترش پیدا کند.

مولر از تجربه خود در کنیا می‌گوید که چگونه در زمان کوتاه با حمایت‌های دولت‌های محلی توانستند برنامه اکوسیستم پایدار را با استفاده از جمع‌آوری پایدار آب باران اجرا کنند. مولر امیدوار است که این طرح در سرزمین‌هایی بسیار خشک مانند سومالی که با خشکسالی و قحطی درگیر است نیز قابل اجرا باشد. به عقیده مولر، کنیا شباهت نزدیکی به مناطق بسیار خشک دارد و در جایی که این طرح در کنیا موفق بوده است احتمال دارد که در مناطق بسیار خشک نیز موفق باشد./

ترجمه: شهره صدری‌خانلو

L-951218-03