آیا انسان می‌تواند با خوردن تنها یک نوع غذا زنده بماند؟

بهترین رژیم‌های غذایی پر از مواد مختلف هستند، از ویتامین سی گرفته تا آهن و اسید لینولیک و بدون این که شخص متوجه شود، تمام مواد لازم به بدنش می‌رسد. حتی رژیم‌های جدید مد روز که بر روی خوردن تنها چند ماده غذایی یا حذف غذاهای بخصوصی تکیه می‌کنند، معمولا به حد کافی متنوع هستند که بتوان آنها را مغذی دانست.

ولی در شرایط بسیار نادر، که شخص ناچارمی‌شود با خوردن تنها یک نوع غذا زندگی کند، آیا بعضی از این مواد از نظر ارزش غذایی کامل‌تر از بقیه هستند؟ آیا می‌توانید با خوردن فقط سیب زمینی یا موز یا آوکادو، به زندگی ادامه دهید؟

یک چیز مسلم است، این که گوشت، بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات جزو رژیم غذایی داوطلبان چنین تجربه‌ای نخواهد بود. گوشت نه فیبر دارد نه ویتامین‌ نه مواد مغذی مهم. میوه‌ها و سبزیجات ممکن است دارای ویتامین باشند ولی اصلا چربی یا پروتئین کافی ندارند ولو این که به مقدار زیاد خورده شوند. بدن برای ادامه زندگی آنقدر که فکر می‌کنید به غذا احتیاج ندارد ولی مسئولیت خطر حذف بعضی مواد غذایی با خود شماست.

ویلهاجارمور استفانسون، که راجع به محیط زیست قطب شمال اطلاعات وسیعی دارد مطلبی نوشته درباره پدیده بخصوصی که درمیان ساکنان شمال کانادا دیده می‌شود. کسانی که فقط گوشت بدون هیچ گونه چربی مثل گوشت خرگوش را می‌خورند - که اصطلاحا به آن روزه با گوشت خرگوش، می‌گویند. این افراد ظرف یک هفته به اسهال، سردرد، رخوت و سستی و نوعی ناراحتی مبتلا می‌شوند. استفانسون توصیه می‌کند این اشخاص برای احتراز از مرگ ناشی از سوء تغذیه، باید کمی چربی مصرف کنند.

جون کراکوئر، هم در کتاب خود به نام در سرزمین وحش، نتیجه گیری کرده که مرگ کریس مک‌کندلز، شخص بدفرجامی که به طور غیرمتعارف زندگی می‌کرد، ناشی از رژیم غذایی "روزه با خرگوش" بوده. گفته می‌شود اگر شخص تقریبا تمام کالری مورد نیاز خود را از پروتئین تامین کرده و تقریبا بهیچوجه چربی یا کربوهیدرات مصرف نکند، ممکن است کبدش نتواند از عهده پروسه پروتئین بیش از حد زیاد برآید.

سیب زمینی فاقد مقدار چربی توصیه شده برای بدن است

با این وجود، جنی جکسون متخصص رژیم غذایی از دانشگاه کالدونیای گلاسگو، می‌گوید تعجب نکنید اگر بگوییم چنانچه گوشت و بیشتر سبزیجات را از رژیم غذایی کنار بگذاریم، خوردن سیب زمینی آنقدرها هم که شما فکر می‌‌کنید انتخاب بدی نیست. سال گذشته او مطلبی در باره رژیم غذایی پر سر و صدای یک شهروند استرالیایی به نام اندرو تیلور، نوشت که برای کم کردن وزن و عادت کردن به مصرف غذاهای سالم تر، مدت یک سال فقط سیب زمینی خورده بود.

جسی جکسون می‌گوید چیزی که مختص سیب زمینی است این است که برای یک ماده خوراکی دارای نشاسته، حاوی مقدار بیش از حدی پروتئین و انواع مختلف آمینواسید است. با این وجود برای کسی که هم وزن اندرو تیلور است، خوردن حتی ۳ کیلو گرم سیب زمینی در روز، تنها دو سوم مقدار ویتامین ها و مواد غذایی مورد نیاز بدن را تامین می‌کند.

علاوه براین سیب زمینی فاقد مقدار چربی توصیه شده برای بدن است و گر چه اندرو تیلور سیب زمینی شیرین را که دارای ویتامین‌های آ ، ای، آهن و کلسیم هست به رژیم غذایی‌اش اضافه کرده بود، جسی جکسون خاطر نشان می‌کند که در این رژیم غذایی، ویتامین بی و روی (زینک) و سایر مواد معدنی، به بدن نمی‌رسد. ولی به نظر می‌رسد اندرو تیلور، بدون این که آسیب جدی به بدنش وارد شود موفق شده یک سال این رژیم را ادامه داده و مقدار قابل توجهی وزن کم کند.

جدا از این مورد، وقتی این گونه سوژه‌ها مطرح می‌شوند همیشه بحث به سیب زمینی کشیده می‌شود. چند سال قبل شخصی در نامه‌ای به نشریه موسوم به خواننده شیکاگو، پرسیده بود آیا صحت دارد که شخص با خوردن تنها سیب زمینی و شیر می‌تواند زنده بماند؟ نباید از یاد برد که قبل از بروز قحطی سیب زمینی در ایرلند، خوراک ایرلندی‌ها تقریبا فقط سیب زمینی بود. سسیل آدامس، ستون نویس سابق، مدعی است که با کمک دستیارش محاسبه کرده که مصرف قابل توجه سیب زمینی و شیر پرچربی تقریبا تمام مواد لازم برای بدن، جز ماده معدنی مالیبدنم، را تامین می‌کند. و با خوردن کمی جو دوسر، این کمبود هم جبران می‌شود.

جسی جکسون به این حرف می‌خندد: "آه، این رژیم غذایی خودمان است- رژیم غذایی اسکاتلند از ۱۰۰ سال قبل تا کنون. همان سیب زمینی، شیر و جو دوسر با کمی کیل (نوعی کلم سبز) ."

ولی جدا از صرف مسئله مغذی بودن خوراک، محدود کردن آن به تنها یک غذای واحد، تبعات منفی دیگری هم دارد. مکانیسم بدن انسان طوری است که یک چنین وضعیتی را قبول نمی‌کند ( شاید به این جهت که نهایتا به سوء تغذیه منجر می‌شود)- پدیده‌ای که زده شدن از مصرف یک غذای واحد، نام دارد (حس سیری کاذب) وجود دارد. به این معنی که هر چه بیشتر از یک غذا بخورید کمتر میل به خوردن آن دارید. جسی جکسون در توضیح بیشتر می‌گوید در رستوران آنقدرغذا می‌خوریم که احساس می‌کنیم دیگر حتی برای یک لقمه اضافی جا نداریم ولی وقتی دسر را می‌آورند می‌بینید که برای چند کالری بیشتر اشتها دارید.

خطر اینجاست که در صورتی که برای مدت طولانی هر روزه غذای واحدی را بخوریم، خوردن مقدار کافی از این غذا که برای بدن لازم است، مشکل‌تر می‌شود. ( سه کیلو آوکادو هر روز، کسی داوطلب هست؟)

علاوه بر این، این استدلال که تا وقتی که تمام ویتامین‌ها، مواد معدنی و کالری‌ها طبق محاسبه صحیح به بدن می‌رسد، باید رژیم خوردن یک غذای واحد، به جای غذاهای متنوع امکان پذیر باشد، همیشه درست از کار در نمی‌آید. برای درک این موضوع نگاهی بیاندازیم به این که ما چگونه اطلاعات جدید در باره تغذیه را به دست آوردیم. به طور مثال پژوهشگران در اوایل قرن بیستم موش‌های صحرایی را از خوردن مواد مغذی بخصوصی محروم کردند تا ببینند با حذف این مواد آیا آنها مریض می‌شوند یا می‌میرند؟ با این آزمایش‌ها معلوم شد که لااقل در کوتاه مدت موش‌ها در نتیجه کمبود چه موادی خواهند مرد. از طریق این آزمایش‌ها بود که به وجود ویتامین‌ها پی بردیم.

اما جسی جکسون می‌گوید با انجام یک چنین تجربه‌های حذفی، احتمالا نمی‌توان به بعضی از منافعی که رژیم‌های مختلف غذایی برای سلامت شخص دارد، پی برد. (و البته انسان با موش صحرایی فرق دارد). به طور مثال مطالعات دانشمندانی که درباره بروز، سرایت و کنترل و اپیدمی بیماری‌ها، تحقیق می‌کنند، حاکی از این است که در رژیم‌های غذایی، برای سلامت شخص بعضی از سبزی‌ها بهتر از بقیه اند، اما دلیل آن قطعا روشن نیست.

شاید خطر ابتلا به سرطان در کسانی که در رژیم غذایی‌شان از سبزیجات سبز رنگ خبری نیست، بیشتر از دیگران باشد. جسی جکسون می‌گوید: "ما واقعا نمی‌دانیم چه غذاهایی چه تاثیراتی دارند. به همین جهت در حالی که می‌توانید حساب کنید دقیقا به چه مقدار از مواد مغذی اصلی یعنی کربوهیدرات، پروتئین، چربی و مواد معدنی نیازمندید، احتمالا نخواهید دانست دقیقا کدام یک از مواد لازم برای بدن را فراموش کرده‌اید.

بنابراین، ممکن است محدود کردن رژیم روزانه به تنها یک ماده غذایی، موجب صرفه جویی در وقت و بی دردسر باشد، اما این روش در عین حال وسیله سریعی برای بیمار شدن و سر رفتن حوصله از یک غذای واحد تکراری خواهد بود./