کشاورزی اگرواکولوژی امنیت غذایی را در برابر تغییرات آب و هوایی تأمین می‌کند/ تکرار گرد و غبار دهه 1930 امریکا دور از انتظار نیست/ مقاومت آفات، ویروس‌ها، قارچ‌ها، باکتری‌ها و علف‌های هرز در برابر سموم شیمیایی

تغییرات تکنولوژیکی در مواد غذایی و کشاورزی به سرعت در حال انجام است. تنها در ماه گذشته، اخبار مبنی بر ادغام اسپری محصولات ( crop spray ) با پتانسیل افزایش محتوای نشاسته در دانه گندم منتشر شده است که این امکان را می‌دهد عملکرد محصول تا 20 درصد افزایش یابد. این پیشرفت بر اساس پیشرفت‌های عمده‌ای در فناوری‌های ژن و با استفاده از یک ابزار قدرتمند شناخته شده به‌عنوان CRISPR (1) طی سال 2016 به‌دست آمده است.

به گزارش ایانا از گاردین، این در حالی است که آینده‌ای با افزایش مواد غذایی دستکاری شده و هرچه پیچیده‌تر پیش روی ما است. با این حال، این فناوری‌ها مشکلاتی را به همراه دارد.

در حالی که افزایش محصولات کشاورزی در سطح جهان به سرعت نسبت به دهه‌های نخستین "انقلاب سبز" افزایش یافته، بهره‌وری در حال حاضر در بسیاری از مناطق جهان دارای رشد کمی بوده است. در مطالعه سیستماتیک 2012 نشان داد که 24 تا 39 درصد از مناطق پرورش ذرت، برنج، گندم و سویا، دارای رکود یا کاهش بازده بودند.

تنها اندکی بیش از نیمی از مناطق برنج و گندم در سطح جهان (به ترتیب 57 و 56 درصد) دارای افزایش عملکرد هستند. مناطقی که در آنها بازده با رکود روبه‌رو شده است عبارتند از برخی سیستم‌های تولید صنعتی و همراه با تکنولوژی پیشرفته؛ این در حالی است که در این مورد می‌توان به بیش از یک سوم از گندم در ایالات متحده (عمدتاً در Great Plains (2) ) در کنار بیش از یک سوم گندم آرژانتین و برداشت از سراسر اروپا که تحت تأثیر این سیسسم قرار گرفته‌اند، اشاره کرد.

ضروری است گفته شود که بازده برنج در کالیفرنیا و بسیاری از مناطق کشت برنج اروپا در حال رکود هستد. این روند در حدود 80 درصد از محصول برنج در چین و اندونزی به‌عنوان دو تولیدکننده عمده برنج در جهان مشهود است که این مسئله می‌تواند نگرانی‌هایی را به‌دنبال داشته باشد.

بهره‌وری کشاورزی صنعتی در حال حاضر در معرض خطر است، زیرا از نظر سیستماتیک به سرمایه انسانی و طبیعی متکی است. آفات، ویروس‌ها، قارچ‌ها، باکتری‌ها و علف‌های هرز در حال سازگار شدن با سموم شیمیایی بیشتر از گذشته هستند: این در حالی است که 210 گونه از علف‌های هرز مقاوم در برابر علف‌کش‌ها شناسایی شده است. همچنین، کودهای شیمیایی به سرعت موجودات زنده خاک و پتانسیل بازیافتی مواد مغذی آن را ازبین می‌برند و افزایش مقاومت منجر به افزایش استفاده از آفت‌کش، می شود که هزینه بیشتر را برای کشاورزان و تخریب محیط زیست در پی دارد.

در عین حال، سیستم‌های مواد غذایی مسئول 29 درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند که در نتیجه بی‌ثباتی آب و هوا را دنبال دارد که خود بزرگ‌ترین تهدید برای بهره‌وری کشاورزی در آینده است.

نوآوری‌های اخیر در زمینه پرورش ارقام محصولات ( crop-breeding ) قابل توجه است، اما چگونه می‌توان از کشت تک‌محصولی صنعتی و آسیب اجتناب‌ناپذیر آن در امان ماند؟ یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که تکرار شرایط گرد و غبار دهه 1930 به احتمال زیاد با توجه به تغییرات آب و هوایی دور از انتظار نیست که باعث از بین رفتن 40 درصد از ذرت و سویا و 30 درصد از گندم امریکا شده است. آنچه اهمیت دارد انعطاف‌پذیری است و انعطاف‌پذیری بدون بازاندیشی مبانی سیستم‌های مواد غذایی و کشاورزی به‌دست نمی‌آید.

این در حالی است که باید به جایگزینی مناسب و سیستم‌های اگرواکولوژی ( agro-ecological ) متنوع اندیشید. به عبارت دیگر، مزارع و کشاورزی متنوع، کاهش وتغییر در نهاده‌های شیمیایی مصنوعی، بهینه‌سازی تنوع زیستی و ایجاد تعاملات بین گونه‌های مختلف، به عنوان بخشی از استراتژی جامع و احیا کننده بلندمدت حاصلخیزی خاک، کشت و اکوسیستم سالم و معیشت امن است.

بیشتر اوقات، این استدلال از سوی کسانی که از تکنولوزی ترس دارند، رد می‌شود. مخالفان کشاورزی صنعتی می‌خواهند با دوری از فناوری پیشرفته، به توسعه و کشاورزی‌ای که از طریق آن بتوانند امرار معاش کنند، دست یابند، در حالی که این اندیشه‌ای نادرست است.

انتقال به سمت سیستم‌های اگرواکولوژی ( agro-ecological ) متنوع مورد نیاز که می‌تواند نقطه آغاز کشاورزی صنعتی یا تأمین امرار معاش باشد، یک فناوری پیشرفته به‌شمار می‌رود. به این همه این تکنولوژی به یک تعامل برای ایجاد پایداری بین انواع محصول و گونه‌های مختلف و بین سیستم‌های کشاورزی مختلف (به‌عنوان مثال سیستم‌های مخلوط محصول دام) نیاز دارد.

هیأت بین‌المللی‌ای از کارشناسان شواهد مربوط به سیستم‌های غذایی پایدار International Panel of Experts on Sustainable Food Systems (iPES-Food) را بررسی کردند. این شواهد نشان می دهد که پتانسیل بزرگی از این نوع سیستم‌ها در جاهایی که سیستم صنعتی با شکست روبه‌رو شده‌اند، به موفقیت رسیده‌اند که می‌توان به کاهش نگرانی‌هایی مانند امنیت غذایی، محیط زیست و انعطاف‌پذیری محیط زیست و امرار معاش، تغذیه‌ای و عدالت اجتماعی اشاره کرد.

مهم‌تر از همه که در سیستم‌های متنوع افزایش بهره‌وری و بهبود معیشت، افزایش می‌یابد و این کار به‌طور مداوم و تحت استرس‌های محیطی و افزایش تولید در مکان‌هایی که بیشتر مواد غذایی به‌شدت مورد نیازاست، انجام می‌شود. به‌عنوان مثال، سیستم اگرواکولوژی از رویکرد افزایش تأمین امنیت و افزایش محصول برنج در سراسر جهان، پیروی می‌کند.

تغییرات اجتماعی که برای کشاورزی محلی در زنجیره تأمین جدید روی می‌دهد، برای جمعیت آسیب‌پذیر یک جایگزین مناسب برای هزینه‌های تولید بالا و بی‌ثبات کشاورزی صنعتی و عدم قطعیت در بازارهای جهانی فراهم می‌کند./

ترجمه: فرحناز سپهری

پی‌نوشت:

1- نوعی تکنولوژی جدید ویرایش ژنتیکی است که می‌تواند به پیشرفت ژن درمانی کمک‌های زیادی کند. تاکنون ژن درمانی عمدتا از طریق تکنیک "انتقال ژن" ( gene transferr ) انجام شده است؛ به این صورت که یک ویروس بی‌گزند، نسخه سالمی از یک ژن را به سلول منتقل می‌کند تا جای ژن معیوب را که بیماری ایجاد کرده، بگیرد، اما در روش کریسپر، دانشمندان می‌توانند مستقیما ژن معیوب را اصلاح کنند.

2- Great Plains ، گستره وسیعی از زمین‌های صاف در شمال مرکزی آمریکای شمالی از تگزاس تا آلبرتا در کشور کانادا گسترش دارد. این دشت بخش‌هایی از ایالات متحده آمریکا از ایالت کلرادو، کانزاس، ایالت مونتانا، نبراسکا، نیومکزیکو، داکوتای شمالی، اوکلاهاما، داکوتای جنوبی، تگزاس، و وایومینگ، و استان‌های کانادا از آلبرتا، مانیتوبا و ساسکاچوان را تشکیل می‌دهد. استپ و علفزارها، در غرب رودخانه می‌سی‌سی‌پی و شرق کوه‌های راکی در ایالات متحده و کانادا، این منطقه را پوشش می‌دهد.