توجه ویژه به طرح‌های مدیریت چند منظوره در جنگل‌های شمال

بیش از دو دهه است که سازمان جنگل‌ها تلاش می‌کند که در راستای اجرای طرح‌های جنگلداری، دام را از جنگل خارج کند اما نتایج به دست آمده، چندان قابل قبول نیست. شاید نیاز باشد که رویکردهای برنامه‎‌ریزان در جنگل تغییر کند. در همین راستا معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها با تاکید بر اینکه در دوره تنفس و توقف بهره‌برداری تجاری از جنگل‌های شمال قرار نیست طرح‌های جنگلداری تعطیل شود، از تلاش این مجموعه برای به‌کارگیری تجربیات طرح مدیریت چند منظوره جنگل‌های شمال در دوره جدید خبرداد.

عباسعلی نوبخت معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در گفتگو با ایانا بیان کرد: جلسات مختلفی با دانشگاهی‌ها پیرامون تدوین برنامه جدید برای جنگل‌ها داشتیم و از مجری طرح مدیریت چند منظوره نیز دعوت کرده‌ایم که در تمام جلسات حضور یابد.

وی افزود: با توجه به اینکه سه تا چهار سال است که طرح مدیریت چند منظوره در بخش‌هایی از جنگل‌های شمال به صورت آزمایشی در حال اجراست و نتایج خوبی هم به دست آورده است تلا ش می‌کنیم از این تجربیات استفاده کنیم. البته به عنوان یک کارشناس به نتایج حاصل از این طرح بسیار خوشبین هستم.

نوبخت گفت: مردم بخشی از اکوسیستم هستند و باید تامین نیازهای آنها از این اکوسیستم به حدی باشد که طبیعت پویایی خود را دست ندهد.

وی تاکید کرد: هر کجا به مردم اعتماد کردیم و صادقانه با آنها صحبت کردیم، به نتایج مثبتی رسیدیم. مردم حافظان خوبی برای جنگل هستند. اجرای طرح مدیریت چند منظوره جنگل‌های هیرکانی ایده‌های خوبی در این رابطه در اختیار ما قرار داد. در یکی از پایلوت‌های این طرح در استان گلستان، مردمی که خودشان نهال‌های ما را از بین می‌بردند در تعامل با این طرح، تبدیل به کفن پوشانی شدند که در مقابل قطع نهال مقاومت کردند.

معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها اضافه کرد: با زنده کردن تجربیات کهن مردم و تامین معیشت آنها می‌توان مانع تخریب جنگل شد. در طرح ترسیب کربن که در خراسان انجام شد، با تغییر رویکرد مردم به سمت کشت زعفران گردش مالی در یک روستا به یک میلیارد تومان رسید و تخریب عرصه‌های طبیعی کاهش یافته است. بنابراین اگر سبک زندگی مردم را تغییر داده و وابستگی معیشتی آنها به طبیعت را کم کنیم، قطعا مردم جنگل را تخریب نخواهند کرد.

وی افزود: مردم برخی از روستاهای پایلوت طرح مدیریت چند منظوره با تشکیل سایت‌هایی اقدام به جذب گردشگر خارجی می‌کنند. ضمن آنکه گردشگران ایرانی هم از این طرح‌ها استقبال می‌کنند.

نوبخت گفت: مردم وقتی به فواید جنگل پی می‌برند نه تنها به فکر پوشش گیاهی منطقه هستند بلکه برای حفظ مدیریت جانوری هم تلاش می‌کنند. در حال حاضر در فصل گاوبانگی (فصل جفت‌گیری گوزن‌های جنگل‌های شمال) مردم گروه‌هایی را تشکیل داده و مراقبند که شکارچی‌ها اقدام به شکار نکنند.

وی ادامه داد: متاسفانه برخی همکاران ما معتقدند که ما متولی کار نیستیم و متولی اشتغال‌زایی مدیر کل امور روستایی استان‌ها هستند اما معیشت مردم و حفظ جنگل، ارتباط تنگاتنگی با هم دارند.

معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها یادآور شد: بسیاری از تخریب‌هایی که توسط مردم به جنگل تحمیل می‌شود به دلیل ناآگاهی است. زیرا وقتی در یکی از پایلوت‌های طرح مدیریت چند منظوره فواید جنگل را روی تخته برای مردم تشریح کردیم و به آنها آموزش دادیم که با حفظ جنگل چه منافعی عاید آنها می‌شود، جوامع محلی تبدیل به حافظان جنگل شدند.

تدوین طرح برای کل جنگل‌های شمال

نوبخت عنوان کرد: باید برای کل جنگل‌های شمال طرح نوشته شود و به تجربیات مدیریت چند منظوره جنگل‌های هیرکانی توجه شود.

وی اضافه کرد: متاسفانه با مطرح شدن بحث تنفس جنگل، افراد در نقطه مقابل یکدیگر ایستاده‌اند و تلاش می‌کنند پیرامون تنفس یا بهره‌برداری جنگل با منطق پایین یکدیگر را محکوم کنند. در حالی‌که در دوران گذار طرح در جنگل تعطیل نمی‌شود و این اکوسیستم در دوران گذار باید سیر مدیریتی خود را طی کند. عملیات غنی‌سازی، توسعه جنگل و احیا در این دوره متوقف نخواهد شد.

معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها ادامه داد: هفت هزار کیلومتر جاده در جنگل داریم که سرمایه کشور است در زمان آتش‌سوزی به درد می‌خورد. مرمت این جاده‌ها را باید انجام داد. باید به جنگل کمک کنیم که به حالت کلیماکس برسد و مدیریت اکوسیستمی داشته باشیم.

وی بیان کرد: هدف از انعقاد قرادادهای حفاظتی این نیست که فعالیت‌های اجتناب ناپذیر داخل جنگل تعطیل شود. بلکه موافقتنامه‌هایی که در سال 96 برای حفاظت منعقد می‌شود بر اساس بودجه‌ای که به این امر اختصاص یافته است، با هدف جلوگیری از دست درازی به جنگل انجام می‌شود و هدفمان حفظ نیروهایی است که بر اساس بیلان طرح‌ها در جنگل فعالیت کرده و تجربه کاری دارند. با قراردادهای حفاظتی قصد داریم این نیروها را از دست ندهیم تا با تدوین دستورالعمل اجرایی برای مدیریت طرح‌های جنگلداری، وضعیت فعالیت‌های اجتناب ناپذیر توسعه‌ای، احیایی و غیره مشخص شود.

نوبخت اضافه کرد: برای فعالیت‌های حفاظتی و اجتناب ناپذیر با مجریان ذی‌صلاح قبلی و یا مجریان جدید قرارداد منعقد خواهیم کرد.

به گفته وی دام، زباله و پسماند و بهره‌برداری از معادن در جنگل‌های شمال کشور صدمات خیلی زیادی به این اکوسیستم وارد کرده است.

معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها عنوان کرد: در عرصه‌های جنگلی شمال کشور دو میلیون و 900 هزار واحد دامی بر اساس سرشماری‌های رسمی وجود دارد که این دام‌ها حدود 270 روز از سال را داخل جنگل هستند. اگر تعداد دام‌های موجود را ضرب در 270 کنیم، سالانه بیش از 700 میلیون اصله نهال به واسطه حضور دام، در جنگل‌های شمال از بین می رود.

وی اضافه کرد: تعداد دام‌های موجود در جنگل‌های شمال ممکن است بیش از آمارهای رسمی باشد.

به گفته معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها در سالی که روزهای پایانی آن را می‌گذرانیم، 26 میلیون و 500 هزار اصله نهال در شمال و خارج شمال توسط سازمان جنگل‌ها تولید شده است. 19 میلیون ازاین نهال‌ها قابلیت انتقال به عرصه را داشته که بخشی هم در هفته منابع طبیعی در اختیار مردم قرار گرفته است. بخشی دیگری نیز در طول زمانی که مناسب بوده در عرصه‌های طبیعی کشت شده است.

L-951227-01