شناخت ابرها راهی برای پیش‌بینی شرایط اقلیمی

شناخت مناسب از وضعیت ابرها و پیش‌بینی درست شرایط آب و هوایی، بر وضعیت بخش‌های مختلف اقتصادی کشورها تأثیرات عمیقی خواهد داشت. ابرها نقش بسیار مهمی در حوزه هوا، اقلیم و آب دارند و به همین دلیل روز جهانی هواشناسی امسال با شعار "شناخت ابرها" گرامی داشته می‌شود.

به گزارش خبرنگار ایانا، سازمان جهانی هواشناسی که در سال 1950 تاسیس شده است، همه ساله تاریخ تاسیس خود یعنی 23 مارس (مصادف با سوم فرودین) را به عنوان روز جهانی هواشناسی جشن می‌گیرد. مطابق رسم معمول تمامی روزهای جهانی، برای این روز نیز هر سال یک شعار انتخاب می‌شود. در سال 2017 روز جهانی هواشناسی با شعار"شناخت ابرها" گرامی داشته می‌شود. انتخاب عنوان "شناخت ابرها" برای روز جهانی هواشناسی در سال 2017، حاکی از اهمیت فوق‌العاده ابرها در حوزه هوا، اقلیم و آب است. ابرها نقش مهمی در پیش‌بینی وضع هوا دارند. هرچه شناخت انسان از تأثیرگذاری ابرها بر اقلیم و تأثیرپذیری آنها از تغییر اقلیم بیشتر باشد، پیش‌بینی‌های دقیق‌تری از وضعیت آینده بارش‌ها و منابع آب خواهد داشت. از آنجا که ابرها نقش مهمی در چرخه آب و چگونگی توزیع جهانی آن دارند، توجه به این مسئله در شناخت بهتر پدیده‌های اقلیمی به بشر کمک می‌کند. این روزها که تکنولوژی بارورسازی ابرها در بسیاری از کشورهای خشک برای افزایش بارش به کار گرفته می‌شود، شناخت ابر، کمک می‌کند که عملیات پرهزینه بارورسازی، موفقیت آمیزتر باشد.

امسال روز جهانی هواشناسی را در حالی پشت سر می‌گذاریم که آسمان بخش‌های زیادی از ایران پوشیده از ابرهای باران‌زاست. بر اساس پیش‌بینی سازمان هواشناسی در برخی مناطق کشور بارش برف منجر به مسدود شدن راه‌ها خواهد شد به همین دلیل سازمان هواشناسی به مسافران نوروزی توصیه کرده است که از تردد در این مسیرها خودداری کنند. همچنین به دلیل احتمال بروز سیلاب ناشی از بارش ابرهای باران‌زا، تردد در مسیر مسیل رودخانه‌ها برای مسافران نوروزی ممنوع اعلام شده است. به این ترتیب ابرهای باران‌زا برای تردد در جاده‌های مواصلاتی کشور محدودیت‌هایی را ایجاد می‌کنند که با پیش‌بینی به موقع و اطلاع‌رسانی شرایط به هموطنان، از ازدحام در جاده‌ها و بروز خسارات آتی جلوگیری خواهد شد.

پیش‌بینی وضعیت بارش‌ها و شناخت ابرها، بدون شک بعد از بخش حمل و نقل -که از این پدیده به شدت تأثیر می ‎ گیرد-، بر بخش کشاورزی نیز دارای تأثیرات زیادی است. تا پیش از شکل‌گیری سازمان هواشناسی در ایران و اتکا به داده‌های این سازمان، کشاورزانی که بهتر با توجه به وضعیت ابرها می‌توانستند احتمال وقوع بارش، سیل، سرمای زودرس یا دیررس بهاره و غیره را پیش‌بینی کنند، افراد موفق‌تری بودند زیرا با بهره‌گیری درست از شرایط محیطی، کشت خود را به تاخیر انداخته یا زودتر اقدام به کشت محصول در زمین‌های کشاورزی می‌کردند. در نتیجه از بارش‌ها و شرایط جوی حداکثر استفاده را برده و کمترین خسارت در اثر تغییرات شرایط محیطی به محصولات آنها وارد می‌شد. امروز پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی جای افراد با تجربه در بخش کشاورزی را گرفته است. اما هنوز هم کشاورزانی هستند که معتقدند، دانش تجربی آنها و شناخت درستی که از شکل ابرها و ظاهر آن دارند، از دستگاه‌های پیشرفته سازمان هواشناسی بهتر عمل می‌کند، بنابراین این گروه بدون توجه به اخطارهای هواشناسی و با تکیه بر دانش بومی خود درباره کشت و کار تصمیم می‌گیرند و در بسیاری از موارد هم موفق عمل می‌کنند. کمبود امکانات و زیرساخت‌های کافی در ایران که پیش‌بینی‌های غیر دقیق هواشناسی را به همراه داشته، در قشر کشاورز این تصور را ایجاد کرده است که دانش و تجربه بومی قابل اعتمادتر از سیستم‌های پیشرفته است. اما با کاهش جمعیت کشاورزان با تجربه و البته بهبود وضعیت پیش‌بینی‌های هواشناسی، این روزها کشاورزان را ناگزیر به استفاده از اطلاعات سازمان هواشناسی در تصمیم‌گیری برای آغاز زمان کشت محصول کرده است.

یکی دیگر از بخش‌هایی که به شدت از پیش‌بینی بارش‌ها تأثیرپذیر است، ذخایر آبی کشور و مسئله مدیریت سدهاست. وضعیت بارش‌ها و احتمال وقوع سیلاب در مدیریت سدهای کشور نقش بسیار مهمی داشته و پیش‌بینی‌های درست و دقیق سبب می‌شود دریچه سدها به موقع باز شده و در مخزن سد برای پذیرش سیلاب‌های آتی، ظرفیت خالی کافی ایجاد شود. هرچه پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی با توجه به وضعیت ابرها دقیق‌تر و با قطعیت بیشتری باشد، مدیریت سیلاب برای مجموعه وزارت نیرو به عنوان متولی آب کشور آسان‌تر خواهد بود و میزان خسارات احتمالی کاهش می‌یابد. در کشور خشکی نظیر ایران که الگوی بارش‌های آن تحت تأثیر شرایط اقلیمی و گرمایش جهانی به سرعت در حال تغییر است، نقش سازمان هواشناسی در ذخیره‌سازی درست و مناسب سیلاب‌ها بسیار پررنگ‌تر از همیشه است./

L-960103-02