تهدید غذا و آب با مصرف بی‌رویه سفره‌های زیرزمینی/ 11 درصد منابع آب تجدیدناپذیر در قالب آب مجازی صادر می‌شود/ تولید گندم و برنج با آب زیرزمینی

استفاده بیش از حد از سفره‌های آب زیرزمینی برای تولید محصولات کشاورزی هم غذا و هم منبع آب را تهدید می‌کند.

به گزارش ایانا از لوموند ، ما به‌زودی مجبور به انتخاب بین خوردن و نوشیدن خواهیم شد. ما همیشه مواد غذایی را اسراف می‌کنیم که تخلیه آب‌های زیرزمینیتجدیدناپذیر را باعث می‌شوند. این تخلیه آب‌های زیرزمینی پدیده جهانی است که عرضه آب و غذا را تهدید می‌کند و می‌تواند قیمت کالاهای اساسی را افزایش دهد. مطالعه اخیر انجام شده چهار محقق بین‌المللی نیز در این باره هشدار می‌دهد. این مطالعه که 300 مارس در مجله نیچر منتشر شده است برای اولین بار به شناسایی کشورها، محصولات کشاورزی و روابط تجاری آنها پرداخته است و به امید بهبود پایدار تولید مواد غذایی و مدیریت منابع بررسی شده است.

بسیاری از دانشمندان تا کنون از لحاظ کمی و نقشه‌برداری ردپای آب را در تجارت بین‌المللی برای درک بهتر از میزان مصرف این منبع ارزشمند مطالعه کرده‌اند. همه مطالعات انجام شده تا کنون از کاهش نگران کننده سطح سفره‌های آب زیرزمینی و تخلیه آبخوان‌ها خبر داده است. کاهشی که در درجه اول به برداشت بسیار بالای آب برای کشاورزی ارتباط دارد. اما این کار هرگز در سطح جهانی برای هیچ نوع محصول، به‌خصوص در جداسازی آب زیرزمینی از مصرف آب باران و آب‌های سطحی انجام نشده است. مطالعه تخلیه کمی آب‌های زیرزمینی نهفته در تجارت مواد غذایی در جهان، برآوردی از محصولات انتخاب شده از برداشت آب‌های زیرزمینی تجدید ناپذیر و داده‌های تجارت بین‌المللی مواد غذایی است.

آبخوان‌ها، این مخازن طبیعی پهناور ذخیره آب‌های زیرزمینی، یک منبع کلیدی هستند. آنها منبع اصلی و عمده آب شیرین مایع در این سیاره هستند. در حال حاضر، 43 درصد از آبیاری از این ذخایر انجام می‌شود. مشکل اینجاست که تجدیدپذیری این آب‌ها خیلی آرام است. آب‌های زیرزمینی کاملا تجدیدناپذیر نیستند، اما در بعضی موارد دوره‌های زمانی مورد نیاز تغذیه این منابع (100 تا حتی 1000 سال) بسیار طولانی است، در مقابل شدت فعالیت‌های انسانی در برداشت از این ذخایر کلیدی، در نتیجه حفاظت از آنها بسیار مهم است.

کارول دانیل محقق موسسه منابع پایدار از دانشگاه کالج لندن و نویسنده اول این مطالعه می‌گوید: ما همه سفره‌های آب زیرزمینی را در جهان بررسی کردیم، مشخص شد که بخش‌هایی که مصرف می‌شود به‌طور طبیعی با بارش‌های زمستانی تغذیه و جایگزین نمی‌شود. این محقق داده‌ها اطلاعات ظریفی را در مورد پایداری مصرف مواد غذایی در جهان ارائه می‌دهد. ما اکنون ارتباطات تجاری که به آبخوان‌های تجدیدناپذیر و بر کشورهای تولید کننده و مصرف کننده تکیه دارد را می‌شناسیم. او ادامه می‌دهد در این مطالعه ما نشان دادیم که تقریبا 11 درصد از مصرف آب‌های زیرزمینی تجدیدناپذیر برای آبیاری در تجارت بین‌المللی مواد غذایی استفاده شده است، که دو سوم از این مقدار به تنهایی توسط پاکستان، ایالات متحده و هند صادر شده است.

پاکستان، ایالات متحده و هند، صادرکنندگان اصلی

برای انجام این کار، دانشمندان از مدل هیدرولوژیکی برای 26 طبقه متفاوت از کشت‌های مختلف استفاده کردند، آنها محاسبه کردند چه حجم از آب‌های زیرزمینی تجدیدناپذیر بین سال‌های 2000 تا 2010 استفاده شده است. دانشمندان داده‌ها را با اطلاعات تجارت بین‌الملل (دریافتی از فائو) ترکیب کردند. این ترکیب برای بدست آوردن مقدار آب مصرف شده در هر کشور برای تولید 360 نوع محصول مختلف (مانند غلات، آرد، نان، روغن، گوشت، شیر و...)، در صادرات و واردات محصولات انجام شد.

نتایج مطالعه نشان می‌دهد که تخلیه آب‌های زیرزمینی در ده سال گذشته 22 درصد افزایش داشته است. از 240 کیلومترمکعب حجم مصرفی در سال 2000، وقتی زمانی که 20 درصد از آبیاری جهان وابسته به این حجم بود، به 292 کیلومترمکعب در سال 2010 رسید. در این مدت تخلیه آب‌های زیرزمینی بیشترین افزایش را در هند (23 درصد)، چین (102 درصد) و ایالات متحده (31 درصد) داشته است. کالاهای مورد تجزیه و تحلیل در این مطالعه (به جز آن‌هایی که داد و ستد نشده‌اند) برای 241 کیلومترمکعب از حجم تخلیه آب‌های زیرزمینی (83 درصد از کل) در سال 2010 محاسبه شد. بیشتر تخلیه آب‌های زیرزمینی در تعداد کمی از نواحی رخ داده است که به‌طور قابل توجه برداشت‌های بیش از ظرفیت از منابع آب زیرزمینی برای کشت محصولات کشاورزی را دارند و عمدتا شامل ایالات متحده، مکزیک، چین، هند، پاکستان، ایران، چین و عربستان سعودی هستند. این نواحی همچنین مراکز اصلی جمعیتی دنیا نیز به حساب می‌آیند. بیشترین کشت محصولات کشت شده با استفاده از آب‌های زیرزمینی شامل گندم (22 درصد)، برنج (17 درصد)، محصولات کشاورزی تولید شکر (هفت درصد)، پنبه (هفت درصد) و ذرت (پنج درصد) هستند که علاوه بر مصرف داخلی، به‌طور گسترده نیز صادر می‌شوند.

سهم محصولات انتخاب شده و تخلیه آب‌های زیرزمینی در سراسر جهان در سال 2010. نمودارهای دایره‌ای تخلیه آب‌های زیرزمینی برای آبیاری از محصولات مهم در هر کشور را نشان می‌دهند و اندازه آنها حجم کل آب‌های زیرزمینی را نشان می‌دهد. نقشه پشت زمینه شاخص تنش آب زیرزمینی در آبخوان‌های اصلی را نشان می‌دهد.

سه چهارم از محصولات کشاورزی عمدتا توسط سه کشور: پاکستان (به‌ویژه برنج به ایران، عربستان سعودی یا بنگلادش)، ایالات متحده (پنبه، گندم، ذرت و سویا به چین، ژاپن و مکزیک) و هند (برنج و پنبه به خصوص به چین) صادر می‌شود. پنج کشور خاورمیانه (قطر، بحرین و غیره) در میان 10 کشوری هستند که بیش از پیش، جمعیت خود را به سمت آب مجازی ناپایدار سوق می دهند.

کمبود آب آشامیدنی و کاهش تولیدات کشاورزی

محققان به خطرات این نوع مصرف بیش از ظرفیت آبخوان‌ها هشدار می‌دهند. خطری که هم تولید کنندگان و هم مصرف کنندگان را تهدید می‌کند. این مصرف ناپایدار که در سال‌های آینده باز هم افزایش خواهد یافت، می‌تواند به کمبود آب آشامیدنی و کاهش تولیدات کشاورزی منجر شود. این نتیجه در نهایت نه تنها باعث ضرر و زیان برای کشاورزان بلکه باعث افزایش قیمت محصولات غذایی خواهد شد. کاهش منابع محلی آب نیز جوامع محلی را در هنگام بروز خشکسالی، زلزله و آتش سوزی در معرض خطر قرار می دهد.

دانشمندان توصیه می‌کنند که بخش تولید کننده به سمت افزایش بهره‌وری مصرف آب در کشاورزی (به‌طور مثال از طریق سسیستم‌های مدرن آبیاری قطره‌ای) و استفاده از گونه‌هایی با نیاز آبی کمتر حرکت کند. بخش مصرف کننده نیز با کاهش ضایعات مواد غذایی (30 درصد از مواد غذایی از دست می‌رود) و سازگاری رژیم غذایی برای کاهش حجم مصرف آب در هر کالری (به خصوص با کاهش مصرف گوشت گاو) پیش برود.

دالین اشاره می‌کند که مردم نیاز دارند در زمان خرید به تاثیر محصولات کشاورزی بر محیط زیست نیز فکر کنندف و این به معنی تنها فکر کردن به گوشت در مقابل سبزیجات نیست. سوال مهم این است کجا و چگونه محصولات کشاورزی رشد کرده‌اند؟ در حالی‌که غذاهای اصلی مانند برنج و نان می‌تواند بیشترین تاثیر منفی بر منابع آبی جهان را داشته باشد.

در نهایت نتایج این مطالعه می‌تواند به بهبود تولید پایدار جهانی غذا و مدیریت منابع آب زیرزمینی با شناسایی اولویت مناطق و محصولات کشاورزی در معرض خطر و همچنین مصرف کنندگان پایانی این محصولات کمک کند./

ترجمه: شهره صدری‌خانلو

L-960112-01