محققان به ترویج یافته‌ها‌ی خود هم بپردازند/ تعامل با دانشگاه در سال جدید

نشست ارائه رویکرد مناسب در خصوص ارتباط تحقیقات با ترویج با حضور معاون وزیر و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشاور فناوری های نوین وزیر جهاد کشاورزی، معاون پژوهشی و فناوری، معاون ترویج کشاورزی، معاون آموزشی سازمان، قائم مقام، مدیران کل، مشاوران و تنی چند از رؤسای مؤسسات تحقیقاتی در دفتر معاونت ترویج برگزار شد .

به گزارش ایانا از روابط عمومی معاونت ترویج، اسکندر زند معاون وزیر جهادکشاورزی در ابتدای نشست ارائه رویکرد مناسب ارتباط تحقیقات با ترویج گفت: برای ما یافته قابل ترویج مهم است. در سازمان تحقیقات برای اینکه به یافته قابل ترویج برسیم اهداف را از قبل مشخص کرده‌ایم. 17 هدف در توسعه پایدار است که 10 هدف به غذا، کشاورزی و محیط زیست برمی‌گردد. خلاصه این 10 هدف افزایش درآمد، کاهش فقر، امنیت غذایی (چه افزایش تولید و چه بهبود کیفیت) و پایداری اکوسیستم است .

وی افزود: ما در سازمان انگیزه‌های خود را در مزرعه و مرز علم مشخص کرده‌ایم. هرچیزی خارج از این باشد، مقصود ما نیست. نخستین خروجی‌های سازمان یافته قابل ترویج است که هرسال در قالب یک کتاب منتشر می‌شود. یافته‌های سال 92 تا 95 به چاپ رسیده است. در این کتاب ها ما 900 طرح داریم که 130 یافته قابل ترویج از آن استخراج شده است. معمولاً از هر پنج طرح یک یافته استخراج می‌شود. ما باید برای یافته استخراج شده برای انتقال به مزرعه برنامه داشته باشیم و باید بدانیم چگونه و در چه فرصت زمانی این یافته با استفاده از چه شیوه ها و راه‌هایی باید به کشاورز و مزرعه منتقل شود .

معاون وزیر و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی گفت: خروجی بعدی سازمان دستورالعمل فنی و ترویجی است که جزو وظایف مؤسسه‌های تحقیقاتی است. این دستورالعمل‌ها در تالار ترویج برای دیدن و دانلود توسط مروجان، کارشناسان و کشاورزان بارگذاری می‌شود .

به گفته زند سومین عملکرد سازمان، یافته قابل تجاری است که به قرارداد منتهی می‌شود. تا پایان اسفند ماه دویستمین قرارداد را با بخش های تجاری خصوصی و دولتی خواهیم بست. امسال تاکنون 74 قرارداد منعقد کرده‌ایم .

وی یادآور شد: آخرین خروجی سازمان، مقاله معتبر مرز علم است که در سامانه علم سنجی قرار می‌گیرد. بنابراین سازمان چهار خروجی مهم دارد. سؤال و هدف ما از این نشست این است که وقتی این چهار خروجی را به دست آوردیم، چگونه از این خروجی ها درست استفاده کنیم. مقاله معتبر مرز علم را به چاپ می‌رسانیم. یافته قابل تجاری را هم به مشتری واگذار می‌کنیم. دستورالعمل ترویجی را هم در تالار ترویج بارگذاری می‌کنیم و یافته قابل ترویج را در کتاب به چاپ می‌رسانیم. این آخرین حرکت سازمان است، آیا این کافی است؟ آیا نباید قدم های دیگری برداریم؟

معاون وزیر و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با بیان اینکه اگر نتایج سازمان برای بهره‌بردار قابل ترویج است، طرح تحقیقی اجرایی آن را باید اجرایی کنیم، خاطرنشان ساخت: ما در سال 120 تا 130 یافته قابل ترویج داریم که از این تعداد 30 تا رقم، 30 تا سم جدید، پنج تا شش واکسن جدید، 30 تا 40 توصیه زراعی _ باغی و 30 تا 40 توصیه هم در ارتباط با بهبود وضع موجود در زمینه های مختلف بخش کشاورزی، نیاز کشاورز و بهره‌بردار است. ما حداقل 100 توصیه جدید که قابل انتقال و کاملاً ضروری است، داریم. ولی ضریب نفوذ این صد توصیه چقدر است و کجاست؟

زند گفت: احساس می‌کنم در وزارت جهاد کشاورزی ارتباطمان با مردم و کشاورزان ضعیف است. هنوز نتوانسته ایم شغل کشاورزی را به مردم _ که مصرف کننده حاصل دسترنج کشاورز و محصولات کشاورزی هستند _ درست بشناسانیم. به کشاورزان هم نتوانستیم یافته‌هایمان را درست منتقل کنیم. الان ما هم تالار ترویج داریم و هم کتابچه دستاوردها و دستمان باز است، ما باید به دنبال بالا‌بردن مصرف دستاوردها باشیم و استفاده از تالار ترویج را به بالاترین حد خود برسانیم. مؤسسات سازمان و محققان باید کمی بیشتر از وظیفه تحقیق به ترویج یافته‌ها‌ی خود هم بپردازند.

وی افزود: ما اگر می‌خواهیم تحول ایجاد کنیم باید منش‌مان را عوض کنیم، اگر تحول کوچک می‌خواهیم باید روشمان را عوض کنیم. ما تحقیقاتی‌ها باید هم روش و هم منش‌مان را تغییر دهیم تا تحول مد نظر را ایجاد کنیم . ما باید گزارش نهایی طرح تحقیقاتی را در تالار ترویج قرار دهیم و نیز آن را یافته قابل ترویج کنیم و نباید به این قانع شویم و تا یافته خود را از دیوار مؤسسه بیرون نبریم و به حصار کشاورز نرسانیم، کاری از پیش نبرده‌ایم. ما در تعامل با دانشگاه هم دچار رکود هستیم که در سال جدید به شکل ویژه به آن خواهیم پرداخت .

معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با بیان اینکه ما برای اینکه در مؤسسات قدم های ترویجی برداریم و این را جزو وظایف خود بدانیم، آئین‌نامه ارتقاء سازمان را در وزارت علوم ویژه فعالیت ‌ های تحقیقاتی، آموزشی و ترویجی با امضای وزریر علوم به تصویب رساندیم، یادآور شد: ما در این آئین‌نامه به معرفی رقم، معرفی لاین و سویه دام نمره می‌دهیم، به سویه‌ها و واکسن و سرم، تولید دانش، لایحه ارایه شده به مجلس نمره می‌دهیم، به انتقال فناوری، تولید صنعتی و نیمه صنعتی، کشف خانواده، جنس، رده‌بندی و یافته قابل ترویج نمره می‌دهیم. یافته قابل ترویج تا پنج نمره نامحدود دارد. یعنی از یک گزارش نهایی تحقیق بیشتر. ما ریل گذاری کردیم و آماده حرکت با توجه به اهداف بخش کشاورزی مدرن هستیم .

زند گفت: ما به عنوان یک محقق، از نقش خود برای ارتباط با کشاورز و بهره بردار کمی غفلت کردیم. به دنبال آن نیستیم که ببینیم نتایج تحقیقات و پژوهش چگونه به مزرعه انتقال می‌یابد؟ اگر هم در مجموعه جهاد با کشاورزان در ارتباط هستیم، با کشاورزان پیشرو است، نه کشاورزان خرده پا .

وی افزود: ما وقتی به استان ها سفر می‌کنیم، برنامه‌ریزی برای حضور در مزارع کشاورزان پیشرو و نمونه داریم و این در حالی است که 75 درصد از کشاورزان ما خرده پا هستند. ما سال گذشته، با چند کشاورز نشست و برخاست داشته‌ایم؟ و به بهانه خوردن یک پیاله چای به درد و دل آنها گوش سپردیم؟ عکس چند تا کشاورز را در اتاق کاری خود داریم؟ کل وزارتخانه را بگردیم، به اندازه تعداد انگشتان یک دست عکس کشاورزان و بهره‌برداران را نمی‌بینیم ! این در حالی است که آنان ولی‌نعمتان ما هستند.

معاون وزیر جهاد کشاورزی خاطرنشان ساخت: بنابراین روی این ایده بیاندیشیم که مؤسسات سازمان برای پررنگ‌تر شدن نقش ترویج یافته‌ها باید به چه وظایفی عمل کنند و آن حلقه مفقوده یعنی انتقال سریع یافته‌ها را پیدا کنیم. مؤسسات تحقیقاتی باید در زمینه انتقال نتایج تحقیقاتی ارتباط خود را با بدنه ترویج فعال‌تر از گذشته کنند و به سرعت یافته های قابل ترویج را در اختیار بخش ترویج قرار دهند تا به دست صاحبان اصلی خود برسد .

مشاور فناوری های نوین وزیر جهاد کشاورزی نیز در ادامه این نشست گفت: قطعاً همه محققان و پژوهشگران دغدغه انتقال یافته های علمی را به مزرعه و کشاورز دارند و این موضوع را به عنوان یک وظیفه و رسالت سازمانی و اخلاقی پذیرفته اند؛ اما اینکه چرا این یافته‌ها برای انتقال با مشکل رو به رو می‌شود، یک ریشه 80 ساله دارد و آن هم قبل از اینکه فردی باشد، سازمانی است و آن هم به فرهنگ سازمانی بستگی دارد. ما باید بپذیریم وزارت کشاورزی نیستیم، وزارت کشاورزانیم. چون وقتی عنوان وزارت کشاورزی را می‌شنویم، این‌گونه تداعی می‌شود که ما به تنهایی متولی کشاورزی و تولید هستیم. این در حالی است که ما در بدنه وزارت جهاد کشاورزی هیچ زمین زراعی و کشاورزی و یا مجتمع دامپروری شخصی نداریم که خود را متولی آن بدانیم .

محمد حسین عمادی افزود: اما اینکه بدانیم چرا حوزه تحقیقات و پژوهش کمی مخاطب‌مدار و کشاورز محور عمل نکرده است؟ البته اگر این ادعا را بپذیریم، چون شاید برخی معتقد باشند که اینگونه نیست و هیچ ایراد و مشکلی هم وجود ندارد؛ اما اگر انصافاً نگاهی به کشورهای پیشرفته و حتی برخی کشور‌های در حال توسعه و نقش واحدهای اجرایی که نقش انتقال دانش و انتقال تکنولوزی را به عهده دارند، بیندازیم، به نظرم ما با حجم بودجه و امکاناتی که داریم در ارتباط با تأثیر‌گذاری آن در میدان مزرعه کشاورز، در مزارع نمایشی کمی کم کار هستیم. بنابراین ماباید برای این مسئله راه حل یا راه حل‌هایی پیشنهاد دهیم .

وی یادآور شد: ما در علوم دیگر، واقعیت علم اقتصاد را گم کرده‌ایم. علم اقتصاد تماماً عرضه و تقاضا است و در علوم دیگر هم ما این اصل را گم کرده‌ایم. حتی علوم سیاسی، فرهنگی، اجتماعی یعنی باید هر عرضه‌ای بر اساس تقاضا صورت گیرد. هر عرضه بی‌تقاضا بی عرضگی است و طبعاً باید تقاضای هر فرد را تشخیص دهیم. تا تقاضا نباشد و شناختی بر محور آن تقاضا نباشد، میلیاردها هزینه برای عرضه صورت گیرد، فایده‌ای ندارد. تا زمانی که ما به کشاورز وصل نباشیم و این ارتباط دوسویه نباشد و ندانیم چه معضلی امروزه زندگی، معاش، پایداری محیط کار و زندگی کشاورز را تهدید یا تأمین می‌کند،تلاش ما بی فایده است .

مشاور فناوری های نوین وزیر جهاد کشاورزی خاطرنشان ساخت: حال این سؤال مطرح می شود که ما در سازمان چه کنیم که این تقاضا محوری به وجود بیاید؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت ما پلی نیاز داریم که مراکز تحقیقاتی را به کشاورز مرتبط کند. در برخی کشور ها مثل کره جنوبی محقق وظیفه‌مند، خود می‌داند هفته ای سه روز در مزرعه کشاورز حاضر شود و در جایی دیگر بروکراسی و سیستم پیچیده مانع از چنین حضور مستمری در فضای میدانی و مزرعه می‌شود. جایی دیگر مروج به عنوان مفسر در کنار کشاورز قرار می‌گیرد و به زبانی ساده نتایج تحقیقاتی را به وی منتقل می‌کند و بر عکس مشکلات و نیازهای کشاورز را به محقق منتقل می کند تا براساس آن پژوهشگر به دنبال چاره و راه حل باشد.

عمادی با بیان اینکه باید آئین‌نامه‌ای برای حضور محقق در مزرعه ارائه شود که بدون اغماض جزو وظایف جدی و اصلی محقق برای منزلت و ارتقأ وی در نظر گرفته شود، گفت: ما باید به دنبال راهکارهایی باشیم تا محقق را موظف به پاسخگویی به کشاورز و بهره‌بردار کند و در صورت پاسخگویی امتیاز و عدم پاسخگویی امتیاز منفی دریافت کند. به نظر من تا آیین‌نامه‌های ما ضمانت اجرایی و نظارت دقیق نداشته باشد، فرهنگ سازمانی ما به این زودی‌ها دستخوش تغییر نمی شود.

وی افزود: بنابر‌این ما باید از هر دو شیوه استفاده کنیم؛ یعنی محقق با تفکر ترویجی و مروج برای دریافت و انتقال یافته ها به مزرعه و کشاورز. باید وظیفه و نقش را در هر دو حوزه تحقیق و ترویج از یک سو و بهره‌بردار از سوی دیگر درست تعریف کنیم که به اولویت های تحقیقاتی مورد نیاز روستایی و کشاورز جوابگو باشیم. این هر دو در خیلی از کشورها با نظم و انضباط دقیق سازمانی با موفقیت اجرا شده و در دست اجراست .

در ادامه این نشست معاونان پژوهش، آموزش و ترویج کشاورزی و رؤسای مؤسسه‌های تحقیقاتی نسبت به رویکرد مناسب ارتباط تحقیق با ترویج برای کشاورز مطالبی عنوان کردند و راه‌حل هایی پیشنهاد دادند.

گفتنی است در نشست ارائه رویکرد مناسب در خصوص ارتباط تحقیقات با ترویج که در دفتر معاونت ترویج برگزار شد، معاون وزیر و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشاور فناوری های نوین وزیر جهاد کشاورزی، معاون پژوهشی و فناوری، معاون ترویج کشاورزی، معاون آموزشی سازمان، قائم مقام، مدیران کل، مشاوران و تنی چند از رؤسای مؤسسات تحقیقاتی حضور داشتند./