حق شترداری در مراتع نیمه‌ استپی تهران را نداریم

به گفته مدیر کل امور مراتع سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور همه ساله این سازمان بر اساس ظرفیت مراتع و نوع پوشش گیاهی اقدام به صدور پروانه چرا می‌کند. بر اساس قوانین این سازمان، شترداری فقط در مناطقی مجاز است که عناصر خشبی در آن توسعه یافته و سابقه شترداری نیز وجود داشته است اما این روزها با وجود عدم سابقه شترداری در تهران، جنوب این استان شاهد چرای گله‌های شتر است.

مسیر قم به سمت تهران، این روزها ناظران را به یاد کویرهای مرکز و جنوب ایران می‌اندازد زیرا گله‌های شتر در زمین‌های مرتعی جنوب تهران که شرایط نیمه استپی دارند، چرا می‌کنند. آیا وجود شتر در مراتعی که صرفا به دلیل چرای بیش از حد در معرض بیابانی شدن قرار گرفته‌اند و سابقه حضور این دام نیز در آنها وجود نداشته، منطقی است؟ ابوالفضل یاوری مدیر کل امور مراتع سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در گفتگو با ایانا بیان کرد: ما مجاز نیستیم در مناطق نیمه‌استپی مجوز برای چرای شتر صادر کنیم. زیرا امکان ارجاع منطقه به مرتع درجه یک و دو وجود دارد. وی تاکید کرد: در چنین مراتعی حق نداریم جایگزینی دام انجام دهیم.

به گفته مدیر کل امور مراتع سازمان جنگل‌ها نوع پوشش گیاهی هر منطقه نوع دام و ترکیب آن شرایط صدور مجوز چرا را مشخص می‌کند. شتر باید متناسب با ظرفیت چرا، وارد مرتع خاردار و خشبی شود. مدت زمان چرا نیز بسیار مهم است.

وی اضافه کرد: هر شتر معادل 6 واحد دامی به حساب می‌آید و گوسفند معادل یک واحد دامی است. برای صدور مجوز چرا ظرفیت مراتع سنجیده می‌شود. اگر ظرفیت یک مرتع به ازای هر هکتار معادل دو دهم واحد دامی باشد، در هر 60 هکتار می‌تواند یک شتر چرا کند و اگر ظرفیت مرتع نیم واحد دامی باشد، هر 12 هکتار یک شتر مجوز چرا دریافت خواهد کرد.

وی تاکید کرد: اگر مرتعی گونه خشبی و خاردار مثل خارشتر، خارلته و غیره داشته باشد که گوسفند تمایلی به خوردن این گونه‌ها ندارد، در این مراتع با هدف اصلاح و احیا و با در نظر گرفتن ظرفیت درست مرتع، برای چرای شتر هم پروانه صادر می‌شود. به شرط آنکه شتر جزء دام بومی و محلی منطقه باشد و افراد این دام را از نقاط دیگری به مرتع وارد نکرده باشند.

یاوری افزود: زمانی که مرتع سیر قهقرایی پیدا کرده و گونه‌های علفی و پهن برگ ما در اثر خشکسالی از بین رفته باشند، اگر این مرتع امکان بازگشت به حالت اولیه را داشته باشد، باید روی این کار کنیم. اگر چنین شرایطی وجود نداشت، با رعایت ظرفیت مرتع جایگزینی دام امکان‌پذیر است .

وی یادآور می‌شود: در یک اکوسیستم بیابانی نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که گیاهان خوشخوراک ایجاد شود.

به گفته مدیر کل امور مرتع سازمان جنگل‌ها پروانه‌های چرا بر اساس سوابق ممیزی صادر می‌شود. افرادی که در مرحله ممیزی صاحبان عرف شناخته می‌شوند، مستندات لازم را ارایه می‌دهند و برایشان پروانه چرا صادر می‌شود. تاریخ ورود و خروج به مرتع نیز تابع شرایط اقلیمی و پوشش گیاهی منطقه است. اگر خشکسالی داشته باشیم، زمان ورود به مرتع به تاخیر می‌‎افتد و تعداد دام‌ها نیز باید کاهش یابد همچنین اگر مرتع به دلیل کوبیدگی خاک و غیره حالت تخریبی داشته باشد، در وضعیت صدور پروانه‌ها تغییر ایجاد می‌شود.

وی ادامه داد: در مراتع ییلاقی و قشلاقی فصل چرای دام متفاوت است و همواره کنترل می‌کنیم که در شرایط مناسب و در مدت زمان مناسب دام وارد مرتع شود.

یاوری به این پرسش که آیا امسال تعدیل پروانه داشته‌ایم، این گونه پاسخ می‌دهد: دو روش مدیریتی در مرتع داریم. یکی از طریق صدور پروانه چرا و دیگری که ایده‌آل‌ترین روش است، شیوه‌های مشارکتی برای اجرای طرح‌های مرتعداری است. در طرح‌های مرتعداری ما برنامه پیش‌بینی می‌کنیم. در هر سال برنامه‌ها باید اجرا و پایش شود. در صورت انجام تعهدات با توجه به شرایط پوشش گیاهی و طرح‌های پیش بینی شده، به تعداد مشخص دام وارد مرتع می‌شود.

وی گفت: برنامه‌های ما شامل احیا، اصلاح و توسعه مرتع و در انتها چرای دام است که در پروژه‌های مشارکتی توسط جوامع محلی اجرا می شود.

به گفته یاوری در بحث‌های مشارکتی با کمک قرقبان‌های محلی و آموزش جوامع محلی، مراتع مدیریت می‌شوند. این روش در سال‌های اخیر بر اساس دستور رئیس سازمان جنگل‌ها با استفاده از ظرفیت تشکل‌ها و مجامع محلی در مراتع کشور اجرا شده است./

L-960129-01