تغییرات آب و هوایی و تأثیرات بالقوه بر امنیت غذایی و سوءتغذیه/ ارتباط سوءتغذیه با مرگ سالانه سه میلیون کودک در جهان/ افزایش شیب تند تقاضای جهانی برای غذا با وجود محدودیت‌ها

یکی از دستاوردهای بزرگ در زمینه سلامت عمومی در تاریخ دوران معاصر افزایش رو به گسترش در تولید جهانی غذا در طول شش دهه گذشته است.

به گزارش ایانا از annualreviews به همراه رشد جهانی در زمینه تقاضا برای غذا، نرخ سوء تغذیه نیز کاهش یافته است. بخشی از این دستاورد از طریق نوآوری های تکنولوژیک، از جمله پیشرفت در رشد انواع دانه های با میزان باروری بالاتر، تولید کودهای شیمیایی و آفت کش ها و مکانیزه شدن نیروی کار کشاورزی به دست آمده است. این دستاورد همچنین نیازمند تخصیص یافتن بخش بزرگی از منابع طبیعی زمین نیز است. به جز بخش های پوشیده از یخ، تقریبا تنها از ۴۰ درصد سطح زمین به عنوان زمین زراعی و مرتع استفاده می شود. آبیاری در کشاورزی، ۶۶ درصد از مصرف سالیانه آب را در بر می گیرد و بالاترین میزان استفاده از آب را دارد.

با وجود موفقیت چشمگیر ما در افزایش جهانی دسترسی به غذا (یک نیاز کلیدی برای امنیت غذا و مواد غذایی)، بار جهانی سوء تغذیه و کمبود در میکرونوتریت (ریزمغذی) ها به طور سرسام آوری باقی است. پژوهشگران تخمین می زنند که دو میلیارد نفر در جهان از کمبود یک یا دو ریزمغذی رنج می برند، قد ۱۶۰ میلیون کودک زیر پنج سال به نسبت سن خود بسیار کوتاه است، ۵۰ میلیون کودک زیر سن پنج سال به نسبت قد خود به طرز بیمارگونه ای لاغر هستند و ۷۹۰ میلیون نفر در جهان روزانه به میزان کافی انرژی غذایی دریافت نمی کنند. آخرین تحلیل های موجود حاکی از این است که سوء تغذیه با مرگ سالیانه سه میلیون کودک در جهان مرتبط است، که تقریبا معادل نیمی از مرگ کودکان در جهان است.

با نگاهی به آینده، انتظار می رود که تقاضای جهانی غذا، با یک شیب تند تاریخی که از دهه ۱۹۵۰ آغاز شده است به افزایش خود ادامه دهد. اما بر خلاف سال های ۱۹۵۰، ما امروزه برای برآوردن این تقاضاها با افزایش محدودیت ها در ظرفیت های خود برای استفاده از زمین و آب و سایر منابع جدید مواجه هستیم . علاوه بر این فعالیت های انسان نیز به سرعت شرایط محیطی را در خلال عملیات تولید جهانی غذا تغییر می دهد.

تغییرات آب و هوایی با افزایش دما و بیشتر شدن میزان بارندگی های شدید مرتبط است؛ این مسئله روابط بین محصولات زراعی با آفات، عوامل بیماری زا و علف های هرز را تغییر می دهد؛ و بعضی روندها را تشدید می کند از جمله کاهش حشرات گرده افشان، افزایش کمبود منابع آب، افزایش میزان غلظت اوزن در سطح زمین و کاهش شیلات. در این جا ما مکانیزم ها و پیش بینی های مربوط به این مسئله که چگونه تغییرات آب و هوایی می توانند تولید و توزیع غذا و در نتیجه امنیت غذایی را تحت تاثیر قرار دهند مورد بررسی قرار می دهیم.

１- کشاورزی

کمیت و کیفیت مواد مغذی در تولیدات کشاورزی در نهایت به تعادل بین منابع بیوفیزیکال مناسب، از جمله کیفیت خاک، دسترسی به آب، نورخورشید، کربن دی اکسید، ثبات دما و در بعضی موارد فراوانی گرده افشان ها بستگی دارد. تولید، تحت برخی تغییرات شدید مثلا در میزان آفات، عوامل بیماری زا و آلودگی هوا کاهش می یابد. انتظار می رود که تغییرات آب و هوایی بر هر یک از ابعاد تولیدات کشاورزی تاثیر گذارد، اما اغلب از طرقی که کمتر به آن ها پرداخته شده است.

۱-۱ دما، آب و دی اکسید کربن

دمای جهانی زمین در دهه های گذشته، ۲۰۱۵-۲۰۰۶، ۱.۰درجه سانتی گراد (۱.۸ فارنهایت) گرمتر از میانگین دمای قرن بیستم شده است. با شبیه سازی آب و هوا، پیش بینی می شود گرمای زمین در حدود ۱.۹ تا ۴.۰ درجه سانتی گراد افزایش داشته باشد. براساس پیش بینی افزایش بیشتر گازهای گلخانه ای، غلظت دی اکسید کربن تا سال ۲۱۰۰ به حدود ۹۴۰پی پی ام (بخش در یکای سنجش) خواهد رسید(این میزان در دوران قبل از صنعتی شدن ۲۸۰ و در حال حاضر ۴۰۰ پی پی ام است) و نتیجه آن افزایش ۴ تا ۶.۸ سانتی گراد دمای هوا خواهد بود. دسترسی به منابع آب برای کشاورزی به طرق مختلف تحت تاثیر تغییرات آب و هوایی خواهد بود، از جمله تغییر جهت دادن الگوهای بارندگی، از دست دادن یخچال های طبیعی و آب شدن خارج از فصل برف ها و نفوذ آب شور به سفره های آب های ساحلی. پیش بینی های آب و هوایی عموما بارش کمتر در مناطق در حال حاضرخشک و نیمه خشک و بارش بیشتر در عرض های جغرافیایی قطبی را پیش بینی می کنند. انتظار می رود که حوادث مربوط به بارش باران مانند افزایش هرزآب و روان شدن سیل شدیدتر شوند.

بازدهی محصولات کشاورزی به شدت نسبت به تغییرات در دما و دسترسی به آب حساس هستند. دمای بالای ۳۰ درجه سانتی گراد معمولا منجر به کاهش بازدهی محصولات دیمی می شود. اگرچه غلظت روزافزون دی اکسید کربن در اتمسفر یکی از عوامل اصلی آسیب رسان در تغییرات آب و هوایی است، اما می تواند عملکرد محصول را با افزایش درجه فتوسنتز و استفاده موثرتر از آب بهبود بخشد. تغییر جهت آب و هوا، ممکن است هم کاهش و هم افزایش در روند بازدهی فعلی محصول ایجاد کند. سناریوها در مورد آینده آب و هوا، عموما حاکی از این است که گرما بازده محصولاتی چون ذرت وگندم را کاهش خواهد داد، و همچنیم انتظار می رود کاهش بیشتر بازدهی در مناطق حاره ای اتفاق افتد، در حالی که به نظر می آید محصولی مانند برنج نسبت به تغییرات آب و هوایی کمتر حساس باشد. انطباق یافتن کشاورزان با تغییرات آب و هوایی نوید بخش کاهش در از دست دادن محصولات کشاورزی است. کشاورزان هم چنین ممکن است با تغییر دادن کامل محصولات خود یا تغییر کاربری زمین های خود از زراعی به مرتع خود را با این تغییرات تطبیق دهند.

۱-۲ اوزن موجود در سطح زمین

گاز اوزن با بالا رفتن دما افزایش می یابد، به ویژه در دمای بالاتر از ۳۰ درجه سانتی گراد. علاوه بر این که انتشار اوزن در سطح زمین برای قلب و ریه انسان سم محسوب می شود، برای گیاهان نیز همین حکم را دارد، مانع فتوسنتز و رشد محصول می شود و وزن و بازدهی دانه ها را کاهش می دهد. آزمایش ها حاکی از آن است که اوزون با غلظت ۷۵-۵۴ پی پی بی (بخش در میلیارد) که در حال حاضر در مناطق آلوده وجود دارند، بازدهی محصولات را از ۸ تا ۲۵ درصد در برنج، سویا و گندم کاهش داده است. در جهان نیز، پیش بینی می شود آلودگی فعلی ناشی از اوزون بازدهی ذرت، گندم و سویا را ۶ تا ۹ در صد کاهش دهد.

۱-۳ آفات

ارزیابی ها نشان می دهد که حشرات، عناصر بیماری زا، قارچ ها و گیاهان هرز در مقابل کاهش ۲۵ تا ۴۰ درصدی تولید محصولات کشاورزی مهم مسئول هستند. گرم شدن هوا، میزان بقای آفات در زمستان و خورده شدن گیاهان توسط آن ها را افزایش می دهد. تغییر دما هم چنین منجر به تغییر نوع آفات و عناصر بیماری زا در عرض های مختلف جغرافیایی می شود. محصولات، اغلب در مقابل آفات و عناصر بیماری زای غیر بومی آسیب پذیر هستند. آب وهواهای نامعتدل می توانند سیستم های کشاورزی را ناپایدار کنند، سیستم دفاعی محصول را در خطر بیندازند و موقعیتی را ایجاد کنند که آفات و گیاهان هرز خود را توسعه دهند. علاوه بر این ها پیش بینی می شود که افزایش غلظت دی اکسید کربن منجر به تغییرات پیچیده ای در ترکیب علف های هرز و قدرت دفاعی گیاه در مقابل آفات و عوامل بیماری زا شود.

۱-۴ گرده افشان ها

تغییرات آب و هوایی هم چنین با کاهش فراوانی حشرات گرده افشان و تغییر توزیع منطقه ای آنه ا، عملیات تولید غذا از گونه های مختلف گل را تحت تاثیر قرار می دهد. گرم شدن هوا، بین زمان گل دادن گیاهان و مهاجرت گرده افشان ها ناهماهنگی ایجاد می کند و این مسئله کارکرد اکوسیستم را تحت تاثیر قرار می دهد.

۱-۵ از دست رفتن مواد مغذی

افزایش دی اکسید کربن علاوه بر تاثیراتی که بر بازدهی محصول می گذارد ترکیب مواد مغذی محصولات را نیز تغییر می دهد. محصولاتی که در هوای با دی اکسید کربن بالا رشد می کنند از نظر غلظت مواد معدنی مهم مانند زینک و آهن دچار کمبود می شوند و میزان این مواد در آن ها کاهش می یابد. پیش بینی می شود که این مسئله باعث شود میلیون ها نفر در معرض خطر کمبود آهن و زینک و یا پروتئین قرار گیرند.

２- شیلات

اگرچه کشاورزی بر تولید جهانی غذا غالب است ولی غذاهای دریایی نیز برای تامین پروتئین، مواد معدنی، ویتامین ها و اسیدهای چرب برای بسیاری از مردم جهان مهم هستند.

پیش بینی شده است که تغییرات آب و هوا منجر به اسیدی و فاقد اکسیژن شدن آب اقیانوس ها شود وبر فراوانی و توزیع پلانکتون ها تاثیر گذارد. افزایش دما می تواند منجر به افزایش شیوع بیماری در بین ماهی ها، افزایش جلبک های خطرناک، گسترش گونه های مهاجم مانند صدف اقیانوس آرام و عناصر بیماری زای مرتبط با آن ها شود. تغییرات آب و هوا هم چنین می تواند مواد مغذی موجود در غذاهای دریایی را از طریق تغییر ترکیب اجتماع فیتوپلانکتون ها تحت تاثیر قرار دهد.

３- دامپروری

گرما، یکی از علل تاثیر گذار در بهره وری دام است. برای ماکیان، گرمای زیاد موجب کاهش رشد و کیفیت و بازدهی تخم مرغ و کیفیت گوشت آنها می شود. سیستم های دامی به طور کلی راحت تر خود را با شرایط منطبق می کنند تا سیستم های گیاهی، به ویژه دام های در کشورهای در حال توسعه که در فضای کمتر صنعتی شده پرورش یافته اند. اصلی ترین پاسخ دام ها به گرمایش، مصرف بیشتر آب است که در کشورهای کم آب و دارای سیستم های آبی ابتدایی می تواند مشکل ساز باشد.

تغییرات آب و هوایی هم چنین بر امنیت غذایی و مواد مغذی تاثیر می گذارد؛ نیروهای اقتصادی و سیاسی و انواع تبعیض ها بر دسترسی به غذا تاثیر می گذارند و تغییرات آب و هوایی می تواند رقابت برای دسترسی به منابع طبیعی و اجبار برای مهاجرت دسته جمعی را تشدید کند. هم چنین این تغییرات بر قیمت مواد غذایی پر مصرف چون گندم، برنج و ذرت که پیش بینی می شود تا سال ۲۰۵۰ از ۳۱ تا ۱۰۶ در صد افزایش یابند تاثیر می گذارد.

４- آینده و نتیجه گیری

این بررسی، بیشتر بر روی تاثیر تغییرات آب و هوایی بر امنیت جهانی غذا متمرکز است. با این که در مورد میزانی که شرایط محیطی تغییر خواهد کرد؛ پاسخ گیاهان، حیوانات و پتانسیل انطباق یافتن آن ها با این تغییرات عدم قطعیت قابل توجهی وجود دارد، شواهد پایه ای قویا بر نیاز به آماده سازی در مقابل طیف گسترده ای از نتایج ممکن تاکید می کنند.

سیاست ها و اقدامات برنامه ریزی شده برای بهبود شرایط فعلی و آینده امنیت غذایی حیاتی است. در بسیاری از مناطق هنوز بین بازده فعلی محصولات و آنچه عملا قابل دستیابی است شکاف وجود دارد. توسعه کشاورزی از طریق تکنیک های انقلاب سبز بازدهی محصولات را در بسیار از کشورها افزایش داده است. البته این دستاوردها نابرارانه توزیع شده اند. تکامل مشترک توسعه کشاورزی و تغییرات جهانی محیطی، در کنار هم، بهره وری محصولات را در آینده تعیین خواهند کرد. مدیریت بهتر تغییرات محیطی به ویژه کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و سایر آلوده کننده ها، مدیریت با ثبات تر ماهی گیری و بهبود کارآیی در استفاده از زمین، آب و محصولات شیمیایی در کشاورزی می تواند بسیاری از فشار ها بر سیستم ها ی غذایی را کاهش دهد.

مترجم: بهاران پدرام