طراحان ساختار هیجانی مناظرات 88، باید پاسخگوی اتفاقات آن سال باشند/ اجرای "رئالیتی شو" تحت عنوان مناظره در ایران/ تغییر فرهنگ رسانه‌ای مردم با توسعه فضای مجازی

به گزارش ایانا از پایگاه اطلاع رسانی دولت ، اقدام غیر اخلاقی یک رسانه خاص در پی انتشار گزینشی و بخش های غیر مرتبط از یک بحث تخصصی دکتر آشنا، مشاور رییس جمهوری و سعی در القاء توهین وی به کاندیداهای ریاست جمهوری، پایگاه اطلاع رسانی دولت را بر آن داشت تا متن کامل سخنرانی دکتر آشنا در دانشکده صدا و سیما در مورد نحوه برگزاری و پخش مناظره ها کاندیداهای ریاست جمهوری را جهت تنویر افکار عمومی منتشر کند.

نشست علمی "مناظره های انتخاباتی تلویزیونی؛ تجربه ها، نقدها و راهکارها" در دانشکده ارتباطات و رسانه ی دانشگاه صداوسیما در تاریخ ۳۰ فروردین ۱۳۹۶با حضور علی دارابی، معاون امور استان های رسانه ملی و عضو هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما، پورحسین سرپرست شبکه چهار سیما و مجری مناظره های انتخاباتی در سال۹۲، غلامرضا غلامی مدیرکل وقت برنامه های سیاسی صدا وسیما در سال ۸۸ و عضو هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما، حسام الدین آشنا، مشاور فرهنگی رئیس جمهوری در دولت یازدهم و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)، سید امیر سیاح، مدیر گروه اقتصاد و رسانه شبکه یک سیما، حسین فردرو کارگردان برنامه های مناظره سال ۹۲ و محمد مهدی اسماعیلی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد.

۶ روز بعداز انتشار خبر رسمی این جلسه، یکی از رسانه های خاص با انتشار ۱۰ ثانیه از آخرین لحظات سخنرانی دکتر آشنا، او را متهم به اهانت به داوطلبان کرد. پایگاه اطلاع رسانی دولت با اجازه وی متن سخنان او را منتشر می کند تا کاربران بتوانند درک صحیح تری از فضای بحث داشته باشند. همین جا از دانشگاه صدا و سیما مصرانه می خواهیم فیلم کامل همه سخنرانان و بخش پرسش و پاسخ این جلسه مهم رابرای قضاوت بهتر کارشناسان و عموم مردم منتشر کند.

در این نشست حسام الدین آشنا سخنرانی خود را تحت عنوان «بایسته های حقوقی، حاکمیتی و اخلاقی مناظرات انتخاباتی» ارائه کرد؛ او در ابتدای سخن خود اظهار کرد: من در این نشست از 3 منظر صحبت می کنم، از منظر دانشجو و معلم فرهنگ ارتباطات، از منظر کسی که در سال ۱۳۸۴ عضو کمیسیون {نظارت بر تبلیغات} انتخابات بوده است و در سال ۱۳۹۲ با همراهی یکی از داوطلبان انتخاباتی حضور بیش تری داشته لذا تجربه سال ۹۲ را از منظر یکی از داوطلبان می تواند بیان کند و سوم به عنوان مسئول مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری که نگاه عمیق تر، حاکمیتی تر و آینده نگرتری دارد.

وی افزود: نکته اول این است که آنچه ما در مناظره های پخش شده و تولید شده خواهیم دید حاصل تعامل سه فرهنگ است، بخش مهمی از آنچه مناظره را می سازد فرهنگ سیاسی کشور ما است. در فرهنگ سیاسی کشور ما همانطور که به نوعی اشاره شد ما تجربه خیلی زیادی در گفتگوهای سیاسی رودرو نداریم گرچه در جریان انقلاب اسلامی و در سال های استقرار جمهوری اسلامی تجربه های تلویزیونی متعددی در زمینه مناظره و گفتگو داشتیم. غیر از تلویزیون هم بحث های آزادی در سطح دانشگاه تهران و خیابان و ... داشتیم اما عملا فرهنگ سیاسی ما دارای مشکلات جدی است. یکی از جنبه های آن مشکلات فقدان اعتماد سیاسی است.

مشاور فرهنگی رئیس جمهوری گفت: دومین فرهنگی که وارد مناظره خواهد شد، فرهنگ سازمانی است یعنی فرهنگ سازمانی رسانه ای که مناظره را برگزار می کند؛ اینکه سازمان صداوسیما برای خودش چه مسئولیت و جایگاهی در حوزه سیاست، انتخابات و مناظره قائل است، بسیار مهم است. اگر بر بخشی ازسازمان صداوسیما این فرهنگ حاکم باشد که انتخابات امری سیاسی است، مناظره هم اوج کار انتخاباتی است پس ما مسئول مناظره هستیم و باید مناظره را اداره کنیم. نقش سازمان صداوسیما می تواند بازی گردانی یا بازیگری باشد.

وی گفت: اگر سازمان یا حوزه ای از سازمان احساس کند که انقلاب را خطری تهدید می کند که یکی از کاندیداها نماینده آن خطر است و ما نگران هستیم که این فرد نکند به قدرت برسد. اگر این حس در سازمان یا بخشی از آن وجود داشته و قرار باشد نسبت به این احساس مسئولیت اقدام هم شود و ابزار این اقدام مدیریت برنامه های انتخاباتی و مناظره ای صداوسیما باشد، این یک وضعیت برای آن سازمان ایجاد می کند. فرض کنید در درون این سازمان انشقاقی هم وجود داشته باشد در یک معاونت این احساس باشد که اگر فلان کاندید رای بیاورد برای نظام بهتر است و یک معاونت دیگر نظرش این باشد که اگر کسی دیگر بیاید بهتر است. اگر در حوزه ریاست سازمان و بدنه برنامه ساز سازمان یک انشقاقی وجود داشته باشد که افراد حس کنند ریاست سازمان می خواهد یک کسی رای بیاورد و درون و بدنه سازمان علاقه مند باشند کسی دیگر رای بیاورد، آن‌وقت سازمان ممکن است دچار سردرگمی شود؛ در واقع انشقاق هایی که مربوط به فرهنگ سازمانی است می تواند در خروجی مناظره و ساختار مناظره مسائل جدی ایجاد کند.

در ساختار رسانه هیجان آفرین، هیجان آفرین ها برنده مناظره می شوند

آشنا تاکید کرد: من همین‌جا اشاره ای می کنم خروجی ساختاری مناظرات ۸۸ همان کسی است که رای آورد و خروجی ساختاری مناظرات ۹۲ همان کسی است که در سال ۹۲ رای آورد. این یک قضاوت است و لازم نیست کسی بپذیرد، اما در ساختاری که اجازه هیجان بیش تر می دهد و هیجان آفرینی را تسهیل می کند؛ آن کسی که قدرت هیجان آفرینی بیش تری دارد موفقیت بیشتری به دست می آورد.

وی گفت: بررسی مناظره های سال ۷۶ که جزو لازم ترین کارها بود و می توانستیم سال ۸۸ با اصلاح و تکمیل تجربه سال ۷۶ به گونه ای طراحی کنیم که سال ۹۲ به اوج عقلانیت رسیده باشیم. یعنی انقطاعی از سال ۷۶ تا ۹۲ در ساختار مناظره سازی ما اتفاق افتاد. ریاست وقت سازمان صداوسیما، معاون سیاسی سازمان و کسانی‌ که در سال ۸۸ تصمیم گرفتند ساختار هیجانی طراحی کنند و مجری را که می توانست نگذارد هیجان اوج بگیرد، ساکت کردند باید پاسخگوی اتفاقاتی که از سال ۸۸ افتاده و در سال ۹۶ {هم ممکن است بیافتد} باشند.

تغییر فرهنگ رسانه ای مردم با توسعه فضای مجازی

وی ادامه داد: سومین نکته فرهنگ رسانه ای یا سواد رسانه است. سواد رسانه ای مردم در سال‌های ۷۶، ۸۰، ۸۸، ۹۲ و ۹۴ متفاوت است. کاندیداها کارهایی می کنند، صداوسیما هم کارهایی می کند، اما خوانش رسانه ای مردم از این اتفاقی که ما طراحی می کنیم، بسیار متفاوت است. من از تمامی عزیزانی که در صداوسیما تلاش می کنند، تشکر می‌کنم. میزان باری که صداوسیما در انتخابات برمی‌دارد، غیرقابل تصور است. و یک لحظه تصور کنید که اگر صداوسیما نبود یا نمی خواست عمل کند و تصمیم می‌گرفت که به مشارکت نپردازد، چه اتفاقات بدی در کشور می افتاد. دست تک تک کسانی که در این حوزه فعالیت می کنند را اگر نبوسیم، باید بفشاریم. اما فرهنگ رسانه ای مردم ما تغییر کرده است، فرهنگ رسانه ای مردم وقتی با فضای مجازی گره خورده و تاثیر شبکه های اجتماعی بسیار بسیار مهم تر می‌شود. آن‌ها مناظره ها را معنا می کنند و قبل از آن‌که مناظره اتفاق بیفتد، تکلیف مناظره معلوم می شود.

اجرای "رئالیتی شو" تحت عنوان مناظره در ایران

آشنا خاطرنشان کرد: همه باید برای این موضوع نگران باشیم و برایش برنامه‌ریزی کنیم. نتیجه این سه عرضی که من کردم، مبنی بر اینکه فرهنگ سیاسی، فرهنگ سازمانی و فرهنگ رسانه ای با هم تعامل می کنند، به من آموخته است که در این سال ها ما در عمل یک «رئالتی شو» (نمایش واقعی) تحت عنوان مناظره اجرا کردیم. رئالتی شو از نظر برنامه سازی ویژگی هایی دارد.

استاد فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) تاکید کرد: ممکن است کسی نپذیرد که این مناظره ها رئالیتی شو است، اما اگر پذیرفتیم باید به قواعد آن ملتزم باشیم، یعنی به ساختار برنامه سازی و نحوه ارتباط با مخاطبان توجه داشته باشیم. من چند پرسش مطرح می کنم که فکر می کنم پاسخ همه این پرسش های موجود است، اما لازم است ما بدانیم که این پرسش ها قابل طرح است. اینکه ما بدانیم به مناظره ها به عنوان یک ژانر برنامه تلویزیونی یا یک برنامه سیاسی هدفمند نگاه می کنیم، دو التزام متفاوت برای ما دارد. اینکه مناظره کنندگان همه با هم باشند یا دو به دو باشند، با هم فرق می کند.

آشنا گفت: در سال۷۶ کارشناسان برجسته از داوطلبان سوال کردند و مناظره های موضوعی ضبطی بود. سال ۸۴ فقط مناظره نمایندگان داوطلبان را داشتیم و ناگهان در سال ۸۸ به سراغ مدل یک به یک رفتیم، اما حالا ممکن است چند نفر با هم در مناظره ها باشند، اما همه نباشند. مثلا اگر بگوییم اصلاح طلب ها را با هم و اعتدال گراها را با هم می نشانیم، یا اصولگراها را با هم و وصول گراها را با هم به مناظره می نشانیم.

افزایش اعتبار صداوسیما بعد از مناظره ها، مهم تر از انتخاب رئیس جمهوری

این چهره رسانه ای با بیان اینکه یکی از نکات مهم، برگزارکننده مناظره است، خاطرنشان کرد: سازمان صداوسیما پذیرفته که برگزارکننده است اما آیا لازم است که این سازمان باشد؟ من هر وقت به مناظره فکر می کنم یاد برنامه چهره های ماندگار می افتم. آیا برنامه چهره های ماندگار را صداوسیما باید برگزار می کرد یا یک کسی برگزار می کرد و صداوسیما برنامه اش را می ساخت؟ آیا فرهنگستان هنر باید به برترین هنرمند جایزه بدهد یا صداوسیما که بعدش هم بگوید من از برخی اعضای فرهنگستان برای هیات داوران دعوت کردم.

آشنا تاکید کرد: آیا صداوسیما باید انحصارا برگزار کننده مناظره باشد یا مثلا دانشگاه تهران یا انجمن اقتصاد ایران می توانند این نقش را برعهده بگیرند؟ اینکه سازمان برگزارکننده است یا برنامه ساز؛ در اعتباری که بعد از مناظره برای سازمان می ماند، تاثیر بسیاری دارد. من حاشیه می زنم. من از دانشجویان رشته ارتباطات هستم. برای من اینکه بعد از مناظره ها اعتبار صداوسیما افزایش پیدا کند، مهم تر از این است که چه کسی رئیس جمهوری می شود. برای اینکه فعلا سازمان صداوسیما، همین پرچم جمهوری اسلامی است. این علم ماست، این، ستون خیمه اعتبار نظام است.

برای اعتبار از دست رفته صدا و سیما در سال ۸۸ گریستم

مشاور رسانه ای روحانی گفت: آن چیزی که من در سال ۸۸ برایش گریستم، فقط خروجی مناظره ها نبود، بلکه به خاطر اعتباری بود که از سازمان صداوسیما رفت و سال ۹۲ فقط برای این خوشحال نشدم که داوطلب مورد نظر من رای آورد، بلکه برای اعتبار شکسته شده سازمان در سال ۸۸ که مقداری ترمیم شد. وقتی سازمان صداوسیما برگزار کننده است، باید همه تبعات سیاسی آن را بپذیرد. اما اگر یک موسسه مناظره را برگزار می کند و شبکه های مختلف حق پخش آن را بگیرند، یک مدل دیگر است.

وی با بیان این که حتی ستاد انتخابات کشور می‌تواند برگزار کننده رسمی باشد که مسئولیت موضوع مناظره را هم بپذیرد، دارد، خاطرنشان کرد: برگزار کننده مناظره می تواند یک برگزار کننده مدنی باشد. همه مراکز اعلام کنند ما حاضریم برگزار کننده مناظره باشیم، صدا و سیما هم اعلام کند در هر کدام از این ها داوطلبان حاضر بودند با هم و در یک جا مناظره کنند، ما آن را پخش می کنیم. اگر دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی برای یک مناظره اقتصادی دعوت کرد و از هشت کاندیدا، هفت تا حاضر شد برود و یکی حاضر نشد، صندلی اش را خالی می گذاریم.

پیشنهاد پخش خروجی مناظره ها از بی بی سی و فاکس و سی ان ان

وی گفت: پرسش این است که پخش کننده کیست؟ آیا فقط باید صداوسیما باشد یا خیر، بر اساس جوازهای مختلف آی پی تی وی ها، او تی تی ها و امکانات مختلفی که برای پخش داریم، اجازه دهیم پخش انجام شود. الان کنفرانس مطبوعاتی رئیس جمهوری زنده پخش می شود و پرسش ها هم آزاد است. ما داریم اجازه می دهیم شبکه های بی بی سی و فاکس و سی ان ان همگی دوربین بگذارند و پخش جهانی کنند. عیبی ندارد که اجازه دهیم، خروجی مناظره ها را هم همه پخش کنند.

وی تاکید کرد: موضوع مهم دیگر این است که آیا این مناظره ها تماشاچی می خواهد یا نمی خواهد؟ ما می توانیم مناظره با حضور تماشاچی داشته باشیم. این تماشاچی ها می توانند ساکت باشند یا پرسش کننده. می توانیم پرسش از بیرون بگیریم یا پرسش از بیرون نگیریم. امکان تعامل با مخاطب و ارتباط بیرونی وجود داشته باشد.

با یک پخ، نباید شرایط مناظره را تغییر داد!

آَشنا در ادامه به موضوع پرسش ها نیز اشاره و اظهار کرد: مسئله پرسش ها بسیار مهم است. آیا کار ما این است که مچ بگیریم و هوش هیجانی و حاضر جوابی آن ها را بسنجیم؟ چه کسی چنین وظایفی به شما داده است؟ چه کسی به شما اجازه داد که بررسی کنید هوش تصویری این ها چگونه است؟ ستاد انتخابات کشور چنین حکمی داشت؟ یا شما دور هم نشستید و گفتید این هم خوب است. این قدر اختیارات و قدرت داشتید که نظر خود را بر افرادی که می خواهند رئیس جمهوری کشور شوند، تحمیل کردید. بعد هم تا یک پخ کردند، جا زدید و گفتید شرایط را عوض می کنیم.

چه اشکالی دارد ابتدا پرسش ها را عمومی برای همه مردم مطرح کنیم؟

او ادامه داد: نمی توانیم بدون رضایت آگاهانه کسانی که می خواهند با هم مناظره کنند و به پرسش ها پاسخ دهند، پرسش از آن ها طرح کنیم. چه اشکالی دارد که ابتدا پرسش ها را عمومی برای همه مردم مطرح کنیم و بگوییم این چهار تا پرسش مثلا در حوزه اقتصاد مطرح می شود. این چهار تا پرسش هم نباید از اتاق فکر صداوسیما بیرون بیاید. چه کسی گفته شما 4 نفر در صداوسیما کنار هم بنشینید، حق دارید پرسش ملی طرح کنید. این موضوع باید در ستاد انتخابات کشور تصویب شود که مسائل اصلی که کاندیداها باید به آن پاسخ دهند، چیست.

مشاور رئیس جمهوری توضیح داد:‌ پرسش ها هم به کاندیداها و هم به مردم اعلام شود تا بعد کسی نتواند بگوید: «البته پرسش خوبی پرسیدید اما...» تا ملت ایران بدانند اگر کاندیدایی از آن پرسش تخلف کرد، همان زمان پاسخش را قطع کنند. چه معنی دارد کسی که می دانیم دارد تخلف می کند، حرفش را ادامه می دهد. فرقی نمی کند اسم او موسوی باشد یا کروبی یا آن آقای دیگر.

مجری صداوسیما نباید یک شبه خلق شده باشد

وی افزود:‌ مجری صداوسیما نباید یک شبه خلق شده باشد، اگر آن مجری در 4 سال گذشته، برنامه های بسیار قوی و با مداخله قدرتمند و با دانش زیاد اجرا کرده باشد، مردم ‌به مجری اطمینان می کنند و این باعث می شود تا به سازمان صداوسیما هم اطمینان کنند. متاسفانه اجازه ندادیم در این 40 سال مجری هایی در صداوسیما تربیت شوند که تک تک کاندیداها از آن ها مثل سگ بترسند‌ و بدانند اگر حرف بی ربط بزنند آن مجری چه می کند. این نیست که کاندیداها فقط برای مجری احترام قائل نباشند، بلکه آن ها سازمان صداوسیما و ستاد انتخابات کشور را دور می زنند./