مرز دو نگاه در انتخابات
دنیای اقتصاد: مناظره دوم 6 نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری که دیروز عصر برگزار شد، عرصه شفاف‌تر شدن مواضع نامزدها و حملات بیپرواتر آنان به یکدیگر بود؛ به‌نحوی‌که نامزدها در مواجهه 3 به 3 با یکدیگر قرار گرفتند؛ موضوعی که در مناظره اول کمتر قابل رویت بود. در مناظره دیروز نامزدهای نزدیک به جناح اعتدال-اصلاحات، آشکارا تلاش می‌کردند تا نشان دهند راه‌هایی که رقبای آنان نشان می‌دهند، بازگشت به وضع نابسامان گذشته و «بیراهه» است. در مقابل اما 3 نامزد اصولگرا که آرایش تهاجمی شدید‌تر و لحن صریح‌تری نسبت به مناظره اول به خود گرفته بودند، به‌طور منسجم و شاید هماهنگ سعی داشتند نشان دهند که «کارگردان» تغییر وضع موجود هستند. در مناظره دیروز نامزدهای جریان اعتدال-اصلاحات تلاش می‌کردند تا آرای طبقاتی که به‌طور سنتی به آنان رای می‌دهند - مانند طبقه متوسط، زنان و اقلیت‌های قومی و مذهبی - را «تضمین» کنند و کمتر تلاش می‌کردند تا آرای «مرددین» را به سبد خود اضافه کنند؛ اتفاقی که در مناظره اول هم از سوی این طیف رخ داد. در نقطه مقابل اما 3 نامزد جریان اصولگرا که خود را منتقد وضع موجود معرفی می‌کردند، تلاش داشتند تا آرای قشر محروم جامعه، اقشار سنتی و طیف ناراضیان وضع موجود و تاحدودی «مرددین» را به سوی سبد رای خود سرازیر کنند.
دومین مناظره 6کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری روزگذشته با موضوع سیاست و فرهنگ برگزار شد. مناظره با سرود ملی و تلاوت آیاتی چند از قران‌کریم آغاز شد. در ابتدای دومین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری مرتضی حیدری مجری این مناظره بیانیه کمیسیون تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری را قرائت کرد. مطابق این بیانیه، چنانچه به تشخیص کمیسیون تبلیغات انتخابات برنامه‌های ضبط شده نامزدها در برگیرنده مطالب توهین‌آمیز به سایر نامزدها یا مغایر قوانین باشد، صداوسیما ملزم است این مطالب را حذف کند و اگر در برنامه‌های زنده مطالبی توهین‌آمیز به نامزدهای دیگر بیان شود، کمیسیون تبلیغات به میزان مناسب و به صورت ضبط شده فرصت احقاق حق را به افرادی که مورد توهین واقع شده‌اند، می‌دهد.
در ادامه محمدباقر قالیباف به قید قرعه به‌عنوان اولین نفر پشت تریبون قرار گرفت تا به سوالی مبنی بر اینکه چگونه می‌توان بر شتاب رشد علمی افزود و جایگاه علمی کشور را در عرصه جهانی ارتقا بخشید، پاسخ دهد. قالیباف اما در پاسخ به این سوال با بیان اینکه در هفته گذشته محموله مشکوکی در یک ویلا پیدا شد، اظهار کرد: رسیدگی به این پرونده ظرف دو روز به صورت فشرده انجام شد، اما سوال این است که در یک وزارتخانه که آموزش و پرورش است و در این زمینه مسوولیت دارد می‌بینیم واردات به این صورت انجام می‌شود. به گزارش «ایسنا» وی ادامه داد: حالا این واردات می‌تواند قانونی یا غیرقانونی باشد، ولی غیرضروری است. این بحث پیش می‌آید که این وزارتخانه صنعتی و اقتصادی نیست و آموزش و پرورش است و چنین وارداتی در آن صورت می‌گیرد این مساله باعث نگرانی مردم می‌شود که در راس این وزارتخانه چنین حرکتی صورت می‌گیرد. این کاندیدای انتخابات همچنین بیان کرد: چگونه مردم قشر فرهیخته، بازنشستگان آموزشی و آنها که در حق التدریس باقی مانده‌اند اعتماد کنند. اگر بخواهیم مشکل اقتصاد را حل کنیم، پنج میلیون شغل ایجاد کنیم و یارانه طبقه محروم را تقویت کنیم باید نظام اصلاحی در نظام پولی، مالی و گمرکی انجام دهیم. این نمونه‌ای بود که در این هفته اتفاق افتادو حتما در روزها، ماه‌ها و سال‌های متمادی از این اتفاقات خواهیم داشت.
واکنش‌ها
مصطفی میرسلیم در واکنش به سخنان قالیباف اظهار کرد: شما پاسخ درستی به سوال مطرح شده ندادید. کیفیت آموزش در کشور به جایگاه معلمان برمی‌گردد، اما متاسفانه در کشور ما جایگاه درستی به معلمان نداده‌ایم و آنان در وضعیت معیشتی خوبی به سر نمی‌برند و مجبورند برای امرار معاش در چند جا کار کنند که این شرایط غیرقابل قبول است. این کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری با بیان اینکه در کشور ما متاسفانه شرایط بحرانی رکود تورمی وجود دارد در این شرایط جز با تقویت کار پژوهشی نمی‌توانیم مسائلمان را حل کنیم، گفت: در این دولت متاسفانه طرح‌هایی که برای حل مسائل اقتصادی انجام شده بود تعطیل شد و در عین حال ما از ورود چند هواپیما به کشور خوشحال می‌شویم و جشن می‌گیریم. این کار به معنای ایجاد شغل برای جوانان دیگر کشورها است؛ در حالی که ما می‌توانستیم بسیاری از قطعات این هواپیماها را در کشور خودمان تولید کنیم. در ادامه حسن روحانی به سخنان قالیباف پاسخ داد. در ادامه مصطفی هاشمی طبا در پاسخ به پرسشی که از قالیباف درباره راهکارهای رشد علمی کشور پرسیده شد، اظهار کرد: من به خود تذکر می‌دهم که اگر سوالی از من شد همان را پاسخ دهم و از حاشیه‌پردازی بپرهیزم. در ادامه مناظره رئیسی گفت: امروز وضعیت دانشجویان و فرهیختگان ما مناسب نیست و آقای روحانی باید پاسخگوی سوالاتی از این دست باشد که چرا شاهد بیکاری یک‌میلیون جوان فارغ‌التحصیل هستیم. در ادامه محمد باقر قالیباف به انتقاد مطرح شده از سوی نامزدها پاسخ داد.
سوال دوم و پاسخ نامزدها
سپس یک باردیگر قرعه کشی صورت گرفت و مصطفی میرسلیم به‌عنوان نفر دوم در پشت تریبون قرار گرفت تا به سوالی مبنی بر اینکه با توجه به ضرورت حفظ وحدت ملی و انسجام اجتماعی چه نوع تعاملی با احزاب و جریانات مخالف با دولت قائل هستید، پاسخ دهد. البته میرسلیم نیز در این بخش به انتقاد از ادبیات دولت یازدهم در پاسخ به منتقدان پرداخت. سیدمصطفی میرسلیم گفت: هیچ دولتی نمی‌تواند موفق بشود مگر اینکه انتقاد اقلیت و احزاب را بپذیرد. انتقاد تشکل‌های علمی، هنری و فرهنگی را بپذیرد. این راه پیشرفت است و بدون انتقاد پیشرفت حاصل نمی‌شود. میرسلیم افزود: چرا از پیشنهادهای سازنده و از دلسوزی‌هایی که از طرف احزاب و سازمان‌های مردم‌نهاد و علمی به دولت داده می‌شود، استفاده‌ای نمی‌شود؟ سپس حسن روحانی در پاسخ به سخنان میرسلیم گفت: در کشور ما برخی افکار به رسمیت شناخته نمی‌شود و نمی‌گذاریم همه احزاب و گروه‌ها با امکانات مساوی و عادلانه فعالیت کنند. ببینید چه کسانی در فضای مجازی آزادند و کسی کار به کار آنها ندارند و چه کسانی هر روز به بهانه‌های مختلف احضار می‌شوند. این‌گونه می‌خواهیم عدالت‌گستری انجام دهیم؟
وی ادامه داد: اگر می‌خواهیم به شرایط مناسب سیاسی برسیم، همه گروه‌ها باید از حقوق مساوی برخوردار باشند. آیا اقوام و اقلیت‌ها دارای حقوق مساوی هستند. زمانی که ما یک فرماندار خانم را نصب می‌کنیم از دو طرف مورد حمله واقع می‌شویم. یک طرف حمله می‌کند که چرا یک خانم را انتخاب کردید و یک طرف می‌گوید که چرا یک اهل سنت مدیریت را به دست آورده است؟ مصطفی هاشمی‌طبا نیز در این باره با تاکید بر اینکه درآمد دولت معلوم است، خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم برخی از کلماتی را که احیانا از سوی برخی روزنامه‌ها از روی نابخردی منتشر می‌شود مورد توجه قرار دهیم نمی‌توانیم تعادل را برقرار کنیم. اسحاق جهانگیری نیز در واکنش به صحبت‌های میرسلیم اظهار کرد: ما از انتقاد استقبال می‌کنیم و دولت یازدهم در این زمینه کارهای بزرگی کرده است. ما خانه احزاب را که بسته شده بود احیا کردیم خانه احزاب می‌تواند یکی از جاهایی باشد که در آن انتقاد صورت می‌گیرد. ما به هشت هزار سازمان مردم‌نهاد مجوز دادیم که در کشور به راه افتادند.
این کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری اضافه کرد: ما از آزادی مطبوعات به‌طور کامل دفاع کردیم و هر تعداد مجوز خواسته شد، داده‌ایم. ما از فضای مجازی با تمام قدرت دفاع کردیم و جلوی تمام قدرت‌هایی که می‌خواستند شبکه‌های اجتماعی را فیلتر کنند و مانع دسترسی به اطلاعات آزاد شوند ایستادیم و هزینه‌اش را دادیم. جهانگیری همچنین یادآور شد: قانون دسترسی آزاد به اطلاعات که در دولت گذشته و در سال 88 تصویب شده بود آیین‌نامه‌اش در این دولت تصویب شد و با اصلاحات در اختیار مردم قرار گرفت. دولت از هر نقدی استقبال کرده است. مشکلی که وجود دارد این است که بخشی از جامعه با دولتی که با رای مردم سرکار آمده مخالف هستند و متاسفانه به شکل نهادینه شده در فضای مجازی و در مطبوعات با تمام توان به تخریب دولت می‌پردازند و احدی هم به آنها معترض نمی‌شود.
ابراهیم رئیسی نیز در این رابطه گفت: من شنیدم که با خبرنگاری از سوی یک وزیر به‌خاطر طرح یک سوال برخورد شد، آیا ما باید با منتقد این‌طور برخورد کنیم؟ ما باید به همه 80 میلیون جمعیت ایران اجازه اظهارنظر بدهیم. در ادامه محمدباقر قالیباف تاکید کرد: منظور آقای روحانی را از حقوق اقوام و مذاهب نفهمیدم. من زمانی که در نیروی انتظامی بودم چندین فرمانده در بالاترین رده‌ها حتی در کردستان از اهالی سنت و کرد انتخاب شدند. امروز در شهرداری تهران تعداد زیادی از اقوام، ادیان و مذاهب مختلف حضور دارند. بیش از 13 درصد مدیران شهرداری از بانوان هستند. این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری خطاب به روحانی گفت: در دولت شما دانشگاه‌های ما سیاسی نشده‌اند. اکنون دانشگاه‌ها سیاسی نشده است. به گزارش «ایسنا» میرسلیم در مهلت پایانی جمع‌بندی صحبت‌های خود در پاسخ به اظهارات روحانی خطاب به او اظهار کرد: آقای روحانی وقتی وزیر شما در مقابل یک خبرنگار قرار می‌گیرد و وسیله ضبط صوت او را می‌گیرد آیا این یعنی احترام به حقوق شهروندی یا اینکه وزیر شما در جلسه علنی به فردی می‌گوید بی‌شعور، یعنی احترام به حقوق شهروندی؟ میرسلیم در پایان تصریح کرد: بسیاری از دانشجویان من جرات نمی‌کنند اختراعاتشان را ثبت کنند؛ چون می‌ترسند اطلاعاتشان دزدیده شود. شما باید اصلاح می‌کردید که نکردید و دیر شده است. اگر می‌خواهیم اصلاحی در جمهوری اسلامی ایران انجام شود باید به این مسائل بپردازیم. با تعارف کردن هم این مسائل حل نمی‌شود.
سومین سوال و پاسخ‌ها
در ادامه ابراهیم رئیسی به سومین پرسش دومین مناظره انتخاباتی مبنی بر اینکه چه برنامه‌ای برای حفظ حقوق هسته‌ای دارید، پاسخ داد. به گزارش «ایسنا» ابراهیم رئیسی با بیان اینکه برجام چکی است که باید رفت آن را نقد کرد، اظهار کرد: برجام توافقی است که براساس مذاکرات و آنچه دولت انجام داده و نیز فرآیندی که طی شده با همه اشکالاتی که در این قرارداد وجود دارد و رسانه‌های گروهی هم این موارد را بارها مطرح کرده‌اند، به‌عنوان یک سند ملی شناخته می‌شود که باید ازطرف ما و طرف مقابل به رسمیت شناخته شود. وی ادامه داد: آنچه در حین مذاکرات مطرح شد و قابل اشکال است، این است که آقای روحانی در حین مذاکرات بیاید و بگوید خزانه ما خالی است. وی افزود: دولت در حین انجام کار برجام می‌توانست از خود ضعف نشان ندهد اما با پیام‌هایی که داده شد برای ما مشکل ایجاد کردند و نتیجه آن شد که طرف مقابل این پیام را گرفت که تحریم‌ها نتیجه داده است پس آنها تحریم‌ها را رفع نمی‌کنند. رئیسی ادامه داد: پس از تصویب برجام چه اتفاقی افتاد؟ روحانی قول داد تمام تحریم‌ها برداشته می‌شود اما هیچ اتفاقی در سفره مردم رخ نداد.
محمدباقر قالیباف نیز در واکنش به توضیحات رئیسی درباره پرسش مطرح شده، اظهار کرد: تحریم و قرارداد برجام هم موجود است حتما سندی مورد احترام دولت‌ها خواهد بود و طبیعتا طرف مقابل نیز مکلف است که به عهد خود عمل کند.اما آنچه امروز مهم است این است که ما در اجرای برجام چه کرده‌ایم. وی اظهار کرد: نتیجه برجام تا الان ایران را تبدیل به مرکز واردات از اروپا کرده است. در این نتیجه آن چهار درصد نفع برده اند. سیدمصطفی میرسلیم در واکنش به صحبت‌های رئیسی تاکید کرد: باید دید در مساله هسته‌ای چگونه می‌شود حقوق ملت شریف ایران را در چارچوب برجام که هیچ کدام از طرف‌ها به تعهدات خود وفا نکرده‌اند، احقاق کرد و چه راهی داریم. حسن روحانی در پاسخ به سخنان رئیسی درباره تعهد برجام اظهار کرد: مهم است که مردم به این مساله توجه کنند که افرادی که امروز کاندیدا شده‌اند درباره برجام چگونه عمل خواهند کرد. آنان باید به‌طور صریح به مردم بگویند که با برجام و توافق هسته‌ای چه کار می‌کنند و با جهان چگونه تعامل خواهند کرد. این کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری تصریح کرد: آقای رئیسی شما چه اطلاعاتی درباره برجام دارید که درباره‌اش این‌گونه سخن می‌گویید؟
آقای میرسلیم که در مورد فناوری‌های ما اظهارنگرانی می‌کنید و می‌گویید این فناوری‌ها متوقف شده است، باید به شما بگویم که امروز در اراک باتمام توان دانشمندان ما کار خود را دنبال می‌کنند و ادامه کار فناوری‌های ما مشکلی ندارد. مصطفی هاشمی‌طبا در ادامه در واکنش به اظهارات رئیسی گفت: وقتی تحریم شده بودیم عده‌ای مانند کبک سر خود را زیر برف کرده بودند. ما از همان کشورهایی که ما را تحریم کرده بودند، از مبادی دیگری کالاهایشان را خریدیم. 50 درصد خودروهای سوپرلوکس آلمانی با همان پولی که نفت را با واسطه فروخته بودند وارد کشور شد که اینها بگویند تحریم را قبول ندارند. چه میراثی به این دولت رسیده است. ممکن است برجام مشکلاتی داشته باشد که در هر قراردادی مشکلی وجود دارد، اما ما باید پایداری کنیم. سیدابراهیم رئیسی در بخش دفاع از صحبت‌های خود اظهار کرد: شاید آقای روحانی در ذهن‌اش باشد، قبل از این قضایا وقتی ایشان دبیر شورای‌عالی امنیت ملی بود ملاقاتی بین ما صورت گرفت و من به ایشان گفتم درباره NPT گزارش‌هایی به ما شده که آیا در جریانید؟ که گفتند بگذارید برای بعد.
وی در ادامه تاکید کرد: من اطلاعاتم نسبت به برجام و سیاست خارجی با توجه به جلساتی که شرکت کرده‌ام و در جریان قرار گرفته‌ام نمی‌گویم به میزان دیپلمات‌ها است، اما به میزان زیادی است چون در جلسات شرکت کرده‌ام و گزارش‌های زیادی خواندم و در جریان هستم. رئیسی ادامه داد: از آقای سیف درباره مسائل بانکی پرسیدند که گفتند تا الان نتیجه هیچ بوده است، یا آقای طیب‌نیا گفتند مشکلات بانکی همچنان باقی است و مسائل فلج است که البته این تعبیر من است. یا آقای ظریف گفته‌اند آمریکایی‌ها نه به متن و نه به روح برجام متعهد نیستند.
سوال چهارم و پنجم و پاسخ‌ها
در ادامه قرعه کشی مصطفی هاشمی‌طبا به سوالی مبنی بر اینکه مهم‌ترین اولویت‌های سیاست خارجی دولت شما چیست پاسخ داد. سپس اسحاق جهانگیری به سوالی مبنی‌بر اینکه برنامه‌اش برای تداوم و توسعه امنیت کشور چیست، پاسخ داد. این کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری تاکید کرد: یکی از مهم‌ترین مهارت‌های رئیس‌جمهوری این است که باید به چم و خم سیاست‌ورزی و دیپلماسی در عرصه متلاطم بین‌المللی به‌طور کامل آگاه باشد و لازمه آن نیز صداقت با مردم و داشتن تجربه عملی در مسائل ملی و دشوار بین‌المللی است. وی افزود: ماشین اقتصاد و فرهنگ کشور از ته دره بیرون آمده و در مسیر توسعه قرار گرفته است. جهانگیری اضافه کرد: جایگاه ریاست‌جمهوری محل کارآموزی نیست، اقتصاد این مملکت و مردم این کشور تحمل و حوصله تنش، دعوا و کارآموزی سیاستمداران تازه‌کار را ندارد.
جهانگیری همچنین تاکید کرد: برخوردهای امنیتی، محدودکننده و ضربتی ایرانیان را پژمرده می‌کند. من به‌عنوان یک ایرانی مسلمان و انقلابی به فرهنگمان افتخار می‌کنم و احساس قدرت می‌کنم. باید جلوی ماجراجویی دوباره در این کشور را گرفت، باید جلوی خامی دوباره را گرفت. سپس ابراهیم رئیسی و محمدباقر قالیباف و میرسلیم به اظهارات جهانگیری پاسخ دادند. حسن روحانی در ادامه صحبت‌های جهانگیری یادآور شد: در این سه سال و نیم که با حدود 120 نفر از سران کشورها ملاقات داشته‌ام در صحبت‌هایشان مشخص بود که جایگاه ایران نسبت به گذشته تغییر کرده است.
وی در ادامه اظهار کرد: اینکه گفته می‌شود در گذشته وضع جوانان بهتر بود پس چرا در طول مدت 10 سال اشتغال تقریبا صفر بود. چرا جوان‌ها نیامدند و درباره شرکت‌های دانش بنیان که قانونش تصویب شده بود، هیچ کاری صورت نگرفت؟ امروز 3 هزار شرکت دانش بنیان فعال و 100 شغل در این زمینه ایجاد شده است. اینها قدرت تکنولوژیک ما است و صادرات در بخش‌های مختلف بیشتر شده است. در ادامه جهانگیری گفت: مردم یادتان می‌آید وضعیت اقتصاد چگونه بود، دارو پیدا نمی‌شد، کره، پنیر و شیر خشک پیدا نمی‌شد. سیلوهای گندم خالی بود؟ یادتان می‌آید برخی شب‌ها در صف بانک‌ها می‌خوابیدید تا صبح چند سکه بخرید؟ اما شما مشکلات را می‌توانید حل کنید. شما هر وقت به صحنه آمدید تهدیدات را برطرف کردید.
سوال ششم و پاسخ‌ها
در ادامه حسن روحانی پشت تریبون قرار گرفت تا به سوالی مبنی‌بر اینکه چه برنامه‌ای برای سبک خانواده دارید پاسخ دهد. حسن روحانی ششمین نامزدی بود که در مناظره روز گذشته به سوالات پاسخ داد. از او پرسیده شد: وجه تمایز سبک زندگی ایرانی اسلامی از سبک غربی چیست و چه برنامه‌ای برای تحکیم سبک زندگی ایرانی اسلامی دارید؟ روحانی نیز در پاسخ به این سوال گفت: باید ببینیم چطور می‌خواهیم با مردم برخورد کنیم؟ می‌خواهیم مردم را توانمندتر کنیم یا می‌خواهیم در زندگی مردم بیشتر دخالت کنیم؟ مردم باید انتخاب کنند. دولتی را انتخاب کنند که می‌خواهد انحصاری برخورد کند یا دولتی که با همکاری مردم می‌خواهد کار کند؟ این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری با اشاره به برخی آمار و ارقامی که ارائه می‌شود، ادامه داد: دیدید نتیجه دولتی که چنین شعارهایی می‌داد چه بود! دیدیم که با مردم چطور برخورد شد! دیدیم که مردم سبک زندگیشان شده بود ذخیره همه چیز چون نمی‌دانستند که فردا چگونه است! مردم از صبح در صف خرید بودند! اما الان آرامش به زندگی مردم برگشته است.
وی با بیان اینکه سبک زندگی از اخلاق و ایمان شروع می‌شود، ادامه داد: ما مردم‌فریبی نمی‌کنیم، انشقاق ایجاد نمی‌کنیم، درصد درست نمی‌کنیم! در ادامه سیدمصطفی هاشمی طبا گفت: ما قراردادی به‌عنوان کرسنت داشتیم که به خاطر آن 14 میلیارد دلار جریمه شدیم. اگر کرسنت بد است؛ اما باید بدانیم برای عدم اجرایش در دولت نهم و دهم جریمه شدیم. همه حقیقت را به مردم بگویید. سپس ابراهیم رئیسی و اسحاق جهانگیری نیز به این سخنان پاسخ دادند. قالیباف هم در پاسخ به حسن روحانی گفت: چرا ما مردم را ازجنگ می‌ترسانیم؟ وی افزود: زیبنده ملت ایران نیست که مردم را بترسانیم. سابقه من روشن است اگر برنامه‌ای برای 5 میلیون اشتغال دادم، انجام می‌دهم. اگر شما وعده‌ای دادید و نتوانستید عمل کنید به بقیه نسبت ندهید. به گزارش «ایسنا» حسن روحانی در جمع‌بندی سخنان خود با اشاره به موضوع قرارداد کرسنت اظهار کرد: درباره قرارداد کرسنت موضوعی گفته شد که چون ممکن است مردم را مشوش کند باید درباره‌اش توضیح دهم و آن اینکه مبلغ 14 میلیارد نیست. این موضوع در داوری قرار دارد و به نتیجه نرسیده است و کار همچنان ادامه دارد و باید به نتیجه برسیم؛ اما رقم‌ها این چیزی نیست که گفته می‌شود.
وی ادامه داد: مساله مهم این است که می‌خواهیم به قبل از 92 بازگردیم یا راهی را که از سه سال و نیم گذشته آغاز شده است، ادامه دهیم؟ ما وسط راه هستیم و آنچه گفته می‌شود درست نیست. روحانی با طرح این سوال که در عرصه هنر چه کرده‌ایم، افزود: ارکستر سمفونی و ملی را که سال‌ها آن را تعطیل کرده بودند، کدام دولت راه‌اندازی کرد؟ سینماها را کدام دولت راه‌اندازی کرد؟ کدام دولت اهل هنر را امیدوار کرد؟ ما این راه امید را باید ادامه دهیم نباید بذر یاس پاشیده شود. روحانی تصریح کرد: ما به مردم وعده ندادیم ما عمل کردیم و بعد گزارش آن را به مردم دادیم. ما نمی‌گوییم می‌توانیم، اول انجام می‌دهیم بعد خدمت مردم می‌گوییم که این کاری بود که انجام گرفت. آنچه ما امروز دربرابر آن قرار گرفته‌ایم یک دوراهی است که باید یک راه را انتخاب کنیم یا شعار و وعده یا عمل و اجرا، یک مدیریت و دولت آمرانه یا یک دولت مردم‌سالار. پس از فرصت استراحت نامزدها، 6 کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری به مناظره برگشتند. در این بخش ابتد اسحاق جهانگیری و پس از آن محمدباقر قالیباف، مصطفی میرسلیم، مصطفی هاشمی‌طبا، حسن روحانی و ابراهیم رئیسی به سوال‌هایی که به قید قرعه انتخاب می‌شد پاسخ دادند.
محمدباقر قالیباف در بخش دوم مناظره در پاسخ به سوالی مبنی‌بر اینکه برنامه عملی شما برای تقویت بعد پرورشی نظام آموزشی کشور چیست، گفت: برای اجرای هر برنامه‌ای قبل از هر چیز مهم این است که ما چه باور و تفکری داریم. تفکری که باعث شده ما نه از منابع استفاده کنیم نه اینکه می‌شود نه اینکه می‌توانیم فقط بسنده کردیم به حرف و شعار این چهارسال که گذشت برای شعار و حرف بس است. مصطفی میرسلیم نیز در این بخش از مناظره درباره سیاست و رویکرد در ایجاد اتحاد و همکاری میان قوا گفت: اهمیت قوه مجریه بسیار زیاد است و قابل مقایسه با سایر قوا نیست، قوه مجریه خود باید مجری قانون باشد و قانون را معطل نگه ندارد. او با بیان اینکه باید یک همکاری نزدیک و مستمر بین قوه مجریه و قضائیه باشد تاکید کرد: سرمنشا اصلی جرائم در قوه مجریه است. مصطفی هاشمی‌طبا در پاسخ به سوالی درباره ضرورت بهره‌مندی از کارکردهای مثبت و مفید فضای مجازی گفت: فضای مجازی هم فرصت است هم تهدید که به نظر من در شرایط فعلی نوعی تهدید است. دولت وظیفه دارد آن را کنترل کند، مثلا موبایل‌های کودکان و همین‌طور بدون هیچ پرده‌پوشی کانال‌های مشکل‌آفرین را کنترل و نظارت کند و این با مساله آزادی و اینها مغایرت ندارد.
ابراهیم رئیسی درباره برنامه دولت خود برای ارتقای شأن و منزلت فرهنگیان گفت: احترام با بخشنامه و سخنرانی کافی نیست به نظرم مساله ارتقای علمی معلمان باید کاملا زمینه‌اش فراهم شود. حقیقتا یک معلم در شأنش نیست که در مشاغل دیگر برود و[درآمد] کسب کند. مساله معلمان یک وقتی باید تمام شود. او در چند ثانیه فرصت اضافه خود، گفت: نه بازگشت به گذشته و نه تحمل وضع موجود؛ بلکه تغییر به نفع مردم و آنچه باید تحقق پیدا کند در مورد برنامه‌هایی که بتواند از زندگی مردم گره‌گشایی کند. دولت مستقر دو راه دارد یک بگوید کارهایی انجام دادم و می‌خواهم ادامه دهم، باید دید به وعده‌ها عمل شده است یا خیر، دوم رقیب‌هراسی کند، هراسی نسبت به کسانی که رقیب هستند ایجاد کنند. این برخورد حتما اخلاقی نیست. محمدباقر قالیباف هم در فرصت اضافه خود گفت: اگر شفاف‌سازی و هوشمندی در دولت شکل بگیرد و مردم بدانند مسوولان دولتی کجا زندگی می‌کنند، من آماده‌ام هفته آینده بیایم و به مردم اموال خود و بستگانمان را اعلام کنم. ثروت همه اعضای دولت ما باید مشخص باشد، شفافیت باید وجود داشته باشد که ما کجا هستیم و کجا زندگی می‌کنیم اگر این‌گونه شد، فساد از بین می‌رود، با هوشمندسازی سیستم‌ها فساد را از بین می‌بریم و دست چهار درصدی‌ها را از اموال بیت‌المال کوتاه می‌کنیم آن وقت 96 درصدی‌ها، دغدغه‌شان حل می‌شود.
حسن روحانی نیز در این بخش در پاسخ به سوالی درباره ضرورت گسترش فرهنگ ساده‌زیستی گفت: در مقام عمل با قوانین و مقررات و آیین‌نامه‌ها رعایت کنیم، اگر نه با شعار یک نفر لباس ساده می‌پوشد می‌گوید من ساده زیستم بعد می‌بینیم که همه فسادها از همان جا نشأت می‌گیرد و چنین اتفاقی سال‌ها رخ داد. او با بیان اینکه دو میلیارد دلار پول ما را آمریکایی‌ها ضبط کردند و اموال مردم را حراست نکردند. سه میلیارد، چهار میلیاردی که در دوران تحریم از مردم بردند مشخص نشد که چه کسی اجازه داده و چه شده است و هنوز پاسخ روشنی داده نشده است. به گفته روحانی دولت دنبال قانون شفافیت است و آیین‌نامه‌ها را نوشته و دستگاه‌ها در حال آموزش هستند همه چیز اگر شفاف شد آن وقت اطمینان و اعتماد هم حاصل می‌شود. روحانی در جمع‌بندی اظهارات خود گفت: گفته شد که ما به‌دنبال صداقت و بیان واقعیت هستیم، من از مردم شریف ایران می‌پرسم کاندیداهایی که در دو هفته اخیر مدام از دولت انتقاد می‌کنند آیا دولت هیچ کار خوبی انجام نداده است؟ آیا طرح تحول سلامت برای مردم راحتی نیاورده است؟ خودکفایی گندم، گازوئیل و بنزین که به زودی اجرایی می‌شود، بهبود زندگی کشاورزان که گندم آنها به دو برابر قیمت جهانی خریداری می‌شود، گازرسانی به روستاها، افزایش صادرات غیر‌نفتی بر واردات که در 60 سال گذشته بی‌نظیر بود، اتمام فازهای پارس جنوبی و پالایشگاه‌ستاره‌خلیج فارس اتفاقات مثبتی نبود؟
ادامه واکنش‌ها
در همین حال سخنان دیروز برخی از کاندیداها با واکنش‌های از سوی سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها روبه‌رو شد که برخی از این واکنش ها را در ادامه می‌خوانید. سردار دهقان، وزیر دفاع در پاسخ به اظهارات یکی از نامزدهای ریاست‌جمهوری واکنش نشان داد و گفت: در دولت یازدهم تاپایان سال 95 تامین اعتبارهای دفاعی تا دو و نیم برابر نسبت به دولت قبل افزایش داشته و این رقم در سال ۹۶ به چهار برابر نسبت به دولت قبل می‌رسد. دوره دولت یازدهم شکوهمند‌ترین دوره در توسعه کمی و کیفی برنامه‌های موشکی و دفاعی کشور بوده است. سازمان انرژی اتمی در پاسخ به اظهارات میرسلیم جوابیه‌ای منتشر کرد: در حال حاضر هزاران سانتریفیوژ در حال غنی‌سازی هستند، چیزی که هیات حاکمه آمریکا به خصوص شخص اوباما انتظار آن را نداشت. حتما به‌خاطر می‌آوریم که آقای اوباما اعلام کرد اگر می‌توانستم پیچ و مهره‌های صنعت هسته‌ای ایران را باز می‌کردم. در کنار غنی‌سازی، تولید آب سنگین به میزان بیش از گذشته ادامه دارد. در حالی که ده‌ها تن محصولات آب سنگین خود را به همان کشوری که به‌دنبال تعطیلی کارخانه آب سنگین بود، صادر کردیم. توجه شما را به گفته‌های دیوید آلبرایت جلب می‌کنیم که چگونه دولت آمریکا را به‌خاطر تسلیم شدن به ایران در نتیجه خرید آب سنگین مورد انتقاد قرار داده و می‌گوید با این خرید، هم ترس کشورهای دنیا را از خرید آب سنگین از ایران ریختید و هم باعث تبلیغ تجاری آب سنگین ایران شدید. به اطلاع جنابعالی می‌رساند سازمان انرژی اتمی ایران دارای بیش از 14 هزار نیرو به شکل رسمی، قراردادی، پروژه‌ای و شرکتی است. برای استحضار جنابعالی هیچ دانشمندی یا کارمند رسمی حتی یک نفر در طول دولت یازدهم اخراج نشده است.
تحلیل ساختار مناظره دوم
عرصه شفاف‌تر شدن مواضع کاندیداها
دومین مناظره نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری، برخلاف مناظره اول که شروع سرد و کسل‌کننده‌ای داشت، از همان ابتدا داغ و پر‌حرارت آغاز شد؛ اگرچه درمجموع باید اذعان کرد که مناظره دیروز نسبت به مناظره اول کم هیجان‌تر بود. چالش اول مناظره دیروز را محمدباقر قالیباف، شهردار تهران با حمله به دولت روحانی آغاز کرد تا مناظره دیروز از همان آغاز، جنجالی شود. نکته‌ای که در مناظره دیروز نسبت به مناظره اول مشهود بود، هماهنگی و انسجام سه نامزد اصولگرا در حملات مکرر و دامنه‌دار به دولت روحانی بود؛ موضوعی که با انتقاد‌های مصطفی میرسلیم و کمک او به 2 نامزد اصلی دیگر این جناح، یعنی محمدباقر قالیباف و ابراهیم رئیسی، بیش از مناظره اول به چشم می‌خورد و قابل لمس بود. در اردوگاه دولت و نامزدهای نزدیک به جریان اصلاحات و اعتدال اما مصطفی هاشمی طبا این بار بیش از مناظره اول به کمک تیم دولت آمد؛ گرچه به‌نظر می‌رسید این کمک او منسجم و سازمان‌یافته نیست و بیشتر اقدامی خود‌جوش است.
در ارزیابی عملکرد زوج رئیس‌جمهور و معاون اولش باید گفت جهانگیری این بار -با برنامه یا بدون برنامه- تلاش می‌کرد مانند مناظره پیشین در صف اول پاسخ‌گویی به منتقدان دولت نباشد و میدان را برای روحانی باز نگه دارد تا رئیس‌جمهور شخصا پاسخ منتقدان را بدهد؛ تاکتیکی که اثر‌بخشی آن را باید از نتایج نظر‌سنجی‌هایی که احیانا در روزهای آینده منتشر خواهد شد، ارزیابی کرد. در تیم مخالفان دولت اما به‌طور مشخص ابراهیم رئیسی تلاش می‌کرد تا خود را از زیر سایه قالیباف خارج کند. رئیسی که در مناظره اول تلاش کرده بود چندان خود را درگیر مشاجرات لفظی میان قالیباف و جهانگیری نکند و خود را شخصی فرا‌جناحی و به دور از هیجان‌زدگی معرفی کند، دیروز نسبت به مناظره اول بیپرواتر عمل کرد؛ شاید یکی از مهم‌ترین دلایل او برای این اقدام این بود که تلاش می‌کرد خود را در مخالفت با دولت در صف اول و جلوتر از قالیباف نشان دهد و نمادی برای تغییر وضع موجود باشد و این انگاره را که قالیباف نامزد اصلی مخالف دولت است در اذهان عمومی تغییر دهد؛ موضوعی که شاید بتوان آن را نوعی رقابت در اردوگاه اصولگرایان نیز تعبیر کرد.
موضوع بارز دیگری که در مناظره دیروز قابل رویت بود، شفاف‌تر شدن مواضع دو جریان اصلی حاضر در انتخابات بود؛ جایی که قالیباف و رئیسی تلاش می‌کردند وضع موجود را به شدت به چالش بکشند و خود را مدافع تغییر نشان دهند و در مقابل زوج روحانی-جهانگیری که در سخنان و مواضع خود تلاش داشتند دو نامزد رقیب را نماد «وضعیت نابسامان گذشته» معرفی کنند و نشان دهند که اگر راه آنان ادامه نیابد، بازگشت به گذشته و بیراهه ناگزیر است. در ارزیابی مناظره دیروز نیز باید گفت که تاکتیک اصلی زوج روحانی-جهانگیری تلاش برای تثبیت پایگاه آرای خود در جامعه بود و آنان کمتر تلاشی برای به‌دست آوردن آرای گروه‌های هدف دیگر انجام می‌دادند. به‌عبارت دیگر آنان تلاش می‌کردند رای طبقه متوسط، زنان و اقلیت‌های قومی را «تضمین» کنند و کمتر تلاشی برای به‌دست آوردن آرای مردد‌ها که اتفاقا مناظره‌ها در تصمیم آنان بسیار مهم است، نمی‌کردند. درباره لحن نامزدهای نزدیک به دولت نیز باید گفت که آنان تلاش می‌کردند با زبانی کلی و بدون مخاطب قرار دادن رقبای خود سخن بگویند. در مقابل اما نامزدهای اصولگرا سعی داشتند خود را «کارگردانان» تغییر وضع موجود ارزیابی کنند و خود را به عنوان نماد بهبود شرایط نشان دهند. آنان در لحن خود نیز بیپرواتر و صریح رفتار می‌کردند و به‌طور مشخص شخص رئیس‌جمهور و گاهی معاون او را هدف قرار می‌دادند. آنان همچنین تلاش داشتند تا آرای مردد‌ها، طبقه محروم و ناراضیان وضع موجود را به سمت خود سرازیر کنند.
دیدگاه تان را بنویسید