رودخانه نیل در معرض تغییرات اساسی
گروهی از محققان توانستند با طراحی مدل‌هایی، وضعیت آب و هوایی حوزه رود نیل و میزان بارش‌ها را در این منطقه پیش‌بینی کنند.
گروهی از محققان توانستند با طراحی مدل‌هایی، وضعیت آب و هوایی حوزه رود نیل و میزان بارش‌ها را در این منطقه پیش‌بینی کنند .
به گزارش ایانا از پایگاه اینترنتی «EnvironmentalResearchWeb» جریان سالانه و غیر قابل پیش‌بینی رودخانه نیل، پدیده‌ای افسانه‌ای است. همان‌گونه که در داستان حضرت یوسف گفته شده که وی، هفت سال پر آب و پر محصول و سپس هفت سال، خشکسالی و قحطی را در خواب پیش‌بینی کرد، هنوز هم کشاورزی این منطقه وابسته به رود نیل است. محققان در ام آی تی دریافتند که تغییرات آب و هوایی ممکن است میزان جریان آب در رودخانه نیل را به طور اساسی تحت تاثیر قرار دهد .
پیش‌بینی میزان تغییرات جریان آب و حتی پیش‌بینی سال‌هایی که احتمال کاهش آب وجود دارد، با افزایش جمعیت حوزه نیل به‌ویژه مصر، سودان و اتیوپی که برآورد می‌شود تا سال 2050 جمعیت این کشورها، دو برابر شده و به حدود یک میلیارد نفر برسد، پیش‌بینی تغییرات حوزه نیل اهمیت بیشتری می‌یابد. این مطالعه جدید که مبتنی بر چندین مدل جهانی آب و هوایی و آمار بارندگی و جریان رودخانه در نیم قرن اخیر است، رشد 50 درصدی در میزان تغییرات جریان آب از یک سال تا سال بعد را نشان می‌دهد .
این تحقیق که در مجله «Nature Climate Change» چاپ شده توسط پروفسور الفاتح الطاهر استاد شهرسازی و محیط زیست و محمد سلیم انجام شده است. آنها دریافتند که در نتیجه گرم شدن آب و هوا، شدت و مدت زمان چرخه پدیده النینو یا لانینو در اقیانوس آرام تشدید خواهد شد. آنها قبلا اثبات کرده بودند که این چرخه به شدت، به تغییرات بارندگی در ارتفاعات اتیوپی و نواحی پیرامون حوزه رود نیل وابسته است. این مناطق، منبع اولیه آب رودخانه نیل است و در حدود 80 درصد از کل جریان رودخانه را تشکیل می‌دهد .
الطاهر استاد آب و اقلیم شناسی، می‌گوید: چرخه سیل‌های رود نیل در طی هزاران سال مورد توجه تمدن‌های انسانی بوده است. در واقع ارتباطی که وی بین النینو و لانینو و میزان بارندگی در اتیوپی نشان داد، با هدف کمک به پیش بینی‌های فصلی و کوتاه مدت جریان رودخانه برای برنامه‌ریزی ذخیره و آزادسازی آب در پشت سدها و آبگیرهای متعدد مسیر این رودخانه، انجام شده است. انتظار می‌رود این تحلیل جدید در جهت تدوین استراتژی‌های بلندمدت مکان‌یابی و عملکرد سدهای جدید و سدهای موجود از جمله بزرگترین سد آفریقا در اتیوپی به نام سد "رنسانس بزرگ" که هم اینک در نزدیکی مرز اتیوپی با سودان در دست ساخت است، اطلاعات سودمندی را فراهم کند .
در حالی که درباره آن سد و به‌ویژه درباره اینکه مخزن آن با وجود کشورهای دیگر در پایین دست آن چگونه پر خواهد شد، بحث‌های زیادی به راه افتاده است، اما آقای الطاهر می‌گوید این تحقیق اهمیت تمرکز بر تاثیرات بالقوه تغییرات آب و هوایی و رشد سریع جمعیت به منزله مهم‌ترین عوامل تغییرات زیست محیطی در حوزه نیل را نشان می‌دهد. او می‌گوید: "ما فکر می‌کنیم تغییرات آب و هوایی نیاز به ذخیره بیشتر آب در آینده را نشان می‌دهد. مسائل واقعی پیش روی رود نیل بزرگتر از بحث‌هایی است که پیرامون آن سد به راه افتاده است" .
این تحقیق با استفاده از چندین مدل گردش جهانی و با فرض اینکه کاهش عمده‌ای در انتشار گازهای گلخانه‌ای رخ نخواهد داد، نشان می‌دهد که الگوهای تغییر بارش احتمالا با 10 تا 15 درصد افزایش بارندگی سالانه روبرو خواهد بود. یعنی از 80 متر کیلومترمربع کنونی در سال به متوسط 92 کیلومتر مربع یا بیشتر در سال، در قرن 21 افزایش خواهد یافت .
یافته‌ها همچنین نشان می‌دهد که سال‌های نرمال کمتری با بارش بین 70 تا 100 کیلومتر مربع در پیش خواهد بود. همچنین سال‌های بیشتری با بارش‌هایی بیش از 100 کیلومتر مربع و نیز سال‌های کم بارش بیشتری پیش‌رو خواهد بود. از نظر آماری، تغییر، را انحراف معیار از میزان بارش سالیانه در تعداد سال‌هایی که انتظار 50 درصد رشد داریم، در نظر می‌گیرند .
این الگو در واقع در طی دو سال 2015 که النینوی شدید رخ داد و حوزه نیل شاهد خشکسالی شدید بود و 2016 که شاهد پدیده لانینو و بارش‌های سیل آسا بود، نمود یافته و به گفته آقای الطاهر این الگو دقیق است و شرایط کنونی بر اساس آن به پیش می‌رود .
همان‌گونه که حضرت یوسف به فرعون نصیحت کرد، آگاهی از تغییراتی اینچنین می‌تواند به برنامه‌ریزان کمک کند که آماده باشند و در این مورد با ذخیره کردن آب در حجم وسیع که در هنگام نیاز بتوان آن را رهاسازی کرد .
بن زایتچیک استاد زمین شناسی در دانشگاه جان هاپکینز که در این تحقیقات نقشی نداشته است می‌گوید: "ما اغلب بر اینکه تغییرات آب و هوایی چگونه بر شرایط معمول تاثیر می‌گذارد تمرکز می‌کنیم و از متغیرها غافل هستیم. این امر در جایی مثل حوزه شرق نیل می‌تواند یک مشکل واقعی باشد. در آنجا متوسط بارندگی می‌تواند با تغییرات آب و هوایی تغییر کند که نشان می‌دهد بارش‌ها زیاد خواهد بود. اما اگر تغییرات، زیاد باشد ممکن است حوادث استرس آوری رخ دهد؛ برنامه ریزی منسجم در زیرساخت‌ها یا استراتژی‌های مدیریتی برای حفظ امنیت آبی ضروری به نظر می‌رسد" .
پژوهش آقای الطاهر بر روی دو پدیده النینو و لانینو در حوزه رود نیل موثر بوده است. او می‌گوید: "این تحقیق در عمل در این منطقه به کار گرفته شده و در پیش بینی سیل‌های فصلی استفاده می‌شود. بدین ترتیب مهندسانِ منابع، وقت کافی برای واکنش خواهند داشت. قبلا هیچ چشم انداز روشنی نداشتیم". وی ابراز امیدواری می‌کند که اطلاعات جدید حتی امکان برنامه‌ریزی‌های بلند مدت را نیز مهیا تر کند. او می‌گوید: "با کمک این تحقیق ما حداقل می‌توانیم برخی تردیدها را کاهش دهیم."/
ترجمه: محسن حدادی
L-960216-03
دیدگاه تان را بنویسید