تعارض قوانین، مانع عضویت دائم ایران در کنوانسیون بینالمللی حمایت از ارقام جدید گیاهی (UPOV)
مانع جهانیسازی گل و گیاه زینتی ایران/ متن پیوستن ایران به کنوانسیون UPOV در مجلس
در سالهای اخیر ایران در توسعه کمی تولید گل و گیاه زینتی به مرحله بلوغ رسیده است و اکنون زمان آن است که برای معرفی کشور در سطوح جهانی بهعنوان یکی از تولیدکنندگان این محصولات با گذر از مرحله تولید کمی به مرحله تولید کیفی برسد، مرحلهای که میتوان آن را "دوره گذر صنعت گل و گیاه زینتی کشور" نامید.
خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) - سپیده قاسمی:
در سالهای اخیر ایران در توسعه کمی تولید گل و گیاه زینتی به مرحله بلوغ رسیده و اکنون زمان آن است که برای معرفی کشور در سطوح جهانی بهعنوان یکی از تولیدکنندگان این محصولات با گذر از مرحله تولید کمی به مرحله تولید کیفی برسد، مرحلهای که میتوان آن را "دوره گذر صنعت گل و گیاه زینتی کشور" نامید.
به گفته کارشناسان گذر از این مرحله نیازمند مقدماتی همچون تولید ارقام جدید، استفاده از تکنولوژی روز و عضویت در مراکز بینالمللی و اجرای کنوانسیونهای مورد پذیرش کشورهای جهان است.
پژمان آزادی، رئیس انجمن گل و گیاهان زینتی ایران در گفتوگو با ایانا تکثیر به جای تولید ارقام را یکی از موانع عبور از مرحله تولید کمی به کیفی این صنعت میداند و میگوید: در جهان هرساله ارقام جدیدی در حوزه گل و گیاه زینتی معرفی میشوند، اما متأسفانه تولیدکنندگان ایران تنها در حوزه اندامهای تکثیری فعال هستند و در تولید ارقام جدید قدم مؤثری برنداشتهاند تا امکان ورود به مرحله تولید کیفی فراهم شود.
به گفته وی، در ایران شرکتها و تولیدکنندگان حتی در تولید اندامهای تکثیری نیز قوانین بینالمللی را رعایت نمیکنند و بدون اجازه تکثیر پایهها را انجام میدهند.
آزادی رعایت قوانین بینالمللی ازجمله کنوانسیون ( (UPOV را شرط لازم برای حضور در بازار جهانی گل و گیاه زینتی میداند و میافزاید: این قانون مانند قانون کپیرایت ( Copyright ) است، به این معنا که حق انحصاری اثر مربوط به پدیدآورندگان است و هیچ شرکتی بدون اجازه مالک مادی و معنوی تولیدکننده اصلی اجازه تکثیر را ندارد، در این قانون اتحادیه بینالمللی حمایت از گونههای جدید گیاهی سعی میکند از طریق ایجاد انحصار با مدتزمان محدود حقوق محققان بخشهای کشاورزی را در این زمینه به رسمیت بشناسد و حمایت از گونههای جدید را مد نظر قرار دهد.
بهنژادی، محدود به دولتیهاست
محمدرضا شفیعی، رئیس پژوهشکده ملی گل و گیاه زینتی در گفتوگو با خبرنگار ایانا نبود شرکتهای بهنژادی را دلیل تولید نشدن ارقام جدید در کشور عنوان میکند و میگوید: شرکتهای بهنژادی در معنای واقعی که اقدام به اصلاح نژاد و تولید رقمهای جدید کنند در کشور ما وجود ندارد و اقدامات انجام شده در این زمینه، محدود به بخش دولتی و سطوح دانشگاهی شده است.
به گفته وی، از 15 محققی که در پژوهشکده بخش دولتی فعال هستند، تنها چهار نفر بر روی تولید ارقام کار میکنند که این تعداد محدود محقق در مقابل هزاران گونه گل و گیاه زینتی کافی نیست، ضمن اینکه اختصاص اعتبارات لازم نیز صورت نگرفته است.
شفیعی بیان میکند: تولید ارقام جدید کاری پرهزینه و زمانبر است، در عوض تکثیر در گلخانهها یا شرکتهای کشت سلول و بافت گیاهی سهل و آسان، به همین دلیل فعالان این صنعت تمایل چندانی برای ورود به این حوزه نشان نمیدهند.
هرچند وی پیش از این به ایانا گفته بود که ایران خاستگاه گونههای مهم گیاهان زینتی جهان است و وجود منابع ژنی ارزشمند همراه با اقلیم متنوع این فرصت را در اختیار ما قرار میدهد تا امکان تولید ارقام جدید و معرفی آنها را به دنیا داشته باشیم، اما وی وجود این شرایط را برای معرفی ایران بهعنوان تولیدکننده ارقام جدید کافی نمیداند.
رئیس پژوهشکده ملی گل و گیاه زینتی معتقد است: برای معرفی ایران بهعنوان یک تولیدکننده در این صنعت باید کشور به کنوانسیونهای بینالمللی متعهد باشد، تعهدی که در حال حاضر عملاً در کشور وجود ندارد.
شفیعی تداوم پیشرفت در این صنعت را زمانی ممکن میداند که مانند کشورهای پیش گام ما نیز علاوه بر عضویت در اتحادیه بینالمللی، خود را ملزم به رعایت قوانین بینالمللی بدانیم.
وی مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال را متولی قانونی عضویت ایران در کنوانسیونهای بینالمللی معرفی میکند و میافزاید: این مؤسسه علاوه بر وظیفه فراهم کردن زمینههای عضویت ایران در مراجع بینالمللی، وظیفه ملزم کردن تولیدکنندگان به تولید کیفی و استاندارد را نیز بر عهده دارد.
به گفته شفیعی، ماده 12 قانون ثبت ارقام گیاهی به این مؤسسه اجازه عضویت در مراجع بینالمللی ازجمله کنوانسیون ( (UPOV برای نیل به اهدافی همچون امکان حضور در سطوح جهانی را داده است.
تعارض قوانین، مانع عضویت دائم ایران در کنوانسیون بینالمللی حمایت از ارقام جدید گیاهی ( UPOV )
فرهاد خیری، معاون تحقیقات شناسایی و ثبت ارقام گیاهی مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال نیز در گفتوگو با خبرنگار ایانا با تأیید اینکه قانون بهمنظور ارتقای جایگاه بینالمللی ایران در صنعت بذر و نهال و امکان ورود و مشارکت کشور در تجارت بینالمللی بذر٬ به این مؤسسه اجازه داده است که در برخی سازمانها و کنوانسیونهای بینالمللی عضو شود٬ میگوید: هرچند این اجازه به مؤسسه داده شده است، اما ایران بهدلیل کمبود مواد قانونی با وجود ارسال درخواست عضویت در کنوانسیون بینالمللی حمایت از ارقام جدید گیاهی ( UPOV )، نتوانسته عضو دائم این کنوانسیون شود و کماکان عضو ناظر این کنوانسیون باقی مانده است.
وی عنوان کرد: در راستای پیگیری فرآیند عضویت در کنوانسیون مذکور٬ متن کنوانسیون طی لایحهای در سال 1395 خورشیدی به مجلس شورای اسلامی ارسال شد که در حال طی مراحل تصویب است و امید میرود با تصویب متن این کنوانسیون٬ بتوان با استناد به اینکه کنوانسیونهای بینالمللی بعد از تصویب مجلس در حکم قوانین داخلی میشوند و لازمالاجرا هستند، از آن بهعنوان قانون لاحق نام برد و با این اعتبار بتوان فرآیند عضویت را نیز به سرانجام رساند.
خیری در پاسخ به این پرسش که آیا هماکنون قانون داخلی برای ثبت قانونی ارقام و جلوگیری از تکثیر بیاجازه وجود دارد٬ اظهار میکند: در داخل کشور قانون ثبت ارقام گیاهی و گواهی بذر و نهال مصوب سال 1382 خورشیدی مجلس شورای اسلامی و آییننامه ثبت ارقام گیاهی مصوب سال 1386 هیأت امنای سازمان تحقیقات٬ آموزش و ترویج کشاورزی اساس نظام ثبت رقم و حمایت از حقوق بهنژادگر در کشور وجود دارد و در راستای اجرایی کردن این قوانین و اداره فرآیند ثبت مؤسسه، از سالهای گذشته زیرساختارهای لازم برای اعطای حمایت به برخی از گونههای زراعی٬ باغی و سبزی و صیفی ایجاد شده است.
وی در پاسخ به دیگر پرسش ایانا مبنی بر اینکه با توجه به تکثیر بیاجازه بذر ارقام گیاهی در ایران، آیا شرکتهای خارجی صاحبرقم، امکان شکایت و احقاق حقوق خود را دارند٬ تأکید میکند: با توجه به اینکه ایران عضو دائم کنوانسیون ( UPOV ) نیست، لذا امکان پیگیری وجود ندارد، ضمن آن که حتی در صورت عضویت دائم ایران، شرکتهای خارجی باید ابتدا ارقام خود را در ایران ثبت کنند تا امکان پیگیری قانونی تخلفات را داشته باشند.
این مقام مسئول در عین حال با تأکید بر اینکه علاوه بر کنوانسیون UPOV ، عضویت در سایر سازمانها و ساز و کارهای بینالمللی نیز از الزامات حضور ایران در تجارت جهانی این محصولات است٬ افزود: عضویت اکردیته آزمایشگاه مرکزی کنترل کیفی بذر مؤسسه در انجمن بینالمللی آزمون بذر ( ISTA )، با فراهم کردن اجازه صدور گواهی نارنجی رنگ ایستا برای بذور صادراتی٬ امکان صادرات بذور گواهیشده را فراهم میکند.
خیری خاطرنشان میکند: این مؤسسه از دو سال قبل در برنامههای بذری سازمان همکاریهای اقتصادی و توسعه ( OECD ) برای محصولات گندم٬ جو٬ ذرت و سورگوم عضو شده و با این عضویت امکان تولید بذور این محصولات تحت نظام بذری ( OECD ) با هدف صادرات فراهم شده است.
با این شرایط، بهنظر میرسد برای عبور از مرحله کمی و رسیدن به مرحله کیفی و امکان حضور تولیدات این صنعت در بازار جهانی، عضویت در مراجع بینالمللی و پذیریش کنوانسیونهای آنها اجتنابناپذیر باشد. تعارض در قوانین داخلی و همتراز نبودن این قوانین با قوانین بینالمللی، نهنتها موجبات بروز مشکلاتی در صنعت گل و گیاه کشور شده، بلکه تبدیل به نقصانی بزرگ برای صنایع کشاورزی کشور شده است. حال پرسش اینجاست رفع این تعارضات قانونی در صنعتی که با وجود تمام مشکلات تولید و بازار توانسته با حجم صادرات خود در مثبت شدن تراز تجاری کشور نقش بسزایی داشته باشد، چقدر برای مسئولان اولویت دارد و چه اقداماتی را برای رفع این موانع باقی مانده در اسرع وقت انجام خواهند داد؟/
G-960224-02
دیدگاه تان را بنویسید