بر روند زنده‌گیری مارها نظارت می‌کنیم

مدیر کل دفتر حیات وحش و آبزیان آبه‌ای داخلی سازمان حفاظت محیط زیست به ضرورت نیاز سنجی واقعی و مورد نیاز سم از دستگاه های سفارش دهنده آن از جمله وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی اشاره کرد و گفت: بر روند زنده‌گیری مارها نظارت می‌کنیم.

به گزارش ایانا از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، اولین جلسه کمیته ملی راهبردی حفاظت و مدیریت مارهای سمی ایران در سازمان حفاظت محیط زیست با حضور مدیر کل دفتر حیات وحش و آبزیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط زیست ، نمایندگان معاونت‌های بهداشت ،آموزش و تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نماینده سازمان غذا و دارو، جمعی از اساتید دانشگاه‌ها و کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد .

مجید خرازیان مقدم مدیر کل دفتر حیات وحش و آبزیان آب‌های داخلی سازمان حفاظت محیط زیست در این جلسه با بیان اینکه در سال‌های اخیر، تغیییرات اقلیمی و همچنین روند بهره‌برداری غیر معقول از منابع‌طبیعی و حیات وحش کشورمان موجب تخریب و دگرگونی تنوع زیستی و برهم خوردن تعادل اکولوژیکی شده‌ است، بیان کرد: در این میان مارهای سمی گونه‌هایی هستند که به دلایل مختلف از جمله با هدف استحصال سم و تولید پادزهر و یا سایر مقاصد دارویی دیگر با برداشت بی‌رویه، جمعیت‌شان در آستانه تهدید جدی قرار گرفته و ادامه این روند، قطعاً پیامدهای ناگواری در این زمینه به همراه خواهد داشت .

وی افزود: سازمان حفاظت محیط زیست طی چند سال اخیر و در راستای وظایف قانونی سازمانی خود به دنبال آن است که با اقدام عاجل و منسجم، هماهنگی کاملی را در بین بخش‌های مرتبط دولتی و غیر دولتی به‌عمل آورده و از حضور افراد صاحب اندیشه و تجارب ذی‌قیمت آنها در این خصوص استفاده کند .

مقدم با اشاره به اینکه سازمان حفاظت محیط زیست در دو سال گذشته فعالیت‌های مستمری را در زمینه حفاظت و مدیریت مارهای سمی ایران دنبال کرده است، گفت: ساماندهی و نظارت جدی بر روند زنده‌گیری، سم‌گیری و تهیه آنتی ونوم در کشور از مهمترین اقدامات در این حوزه است .

وی تشکیل کمیته ملی راهبردی حفاظت و مدیریت مارهای سمی ایران با حضور اساتید ، محققان، مسئولان عالی رتبه دولتی و غیر دولتی، نمایندگان سازمان‌های مردم نهاد و سایر افراد مجرب و علاقه‌مند در این حوزه را گام بزرگی برای جلوگیری از موازی کاری بخش‌ها و دستگاه‌های مختلف دانست و افزود: با هم اندیشی و تضارب افکار، سیاست‌گذاری واحد و متمرکزی در سازمان حفاظت محیط زیست به‌عنوان نقطه تماس این مقوله اتخاذ شده است.

این مقام مسئول گفت: امیدواریم با سرعت بیشتری به اهداف از قبل پیش‌بینی شده برسیم و با توجه به اینکه در اولین سال برنامه پنجساله ششم توسعه بسر می‌بریم، بتوان خلاءهای اطلاعاتی، اجرایی و قانونی فراوانی را که در این زمینه به چشم می‌خورد مرتفع کنیم.

مقدم با بیان اینکه استحصال سم به دلایل مختلفی انجام می‌شود و خیلی از مواقع نیاز جامعه است، عنوان کرد: آنچه در حال حاضر به عنوان منبع زیستی در طبیعت وجود دارد، بسیار محدود است و نمی‌توانیم چشمانمان را ببندیم و جانوران سمی را شکار و سم از آن استحصال کنیم و هر مقدار پادزهر از آنها تولید و صادر کنیم .

وی به ضرورت نیاز سنجی واقعی و مورد نیاز سم از دستگاه‌های سفارش دهنده آن از جمله وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی اشاره کرد و گفت: براساس این نیاز سنجی میزان سم مورد نیاز برای مصارف پزشکی تعیین می‌شود .

مقدم با بیان اینکه سازمان حفاظت محیط زیست متولی حیات وحش کشور است، گفت: نمی‌توانیم هر زمان که مار باشد سم بگیریم و هر وقت نبود سم گزیدگی نداشته باشیم؛ این سازمان ارتقای وضعیت گونه‌های حفاظتی به ویژه گونه‌های در معرض خطر را در دستور کار خود دارد .

در ادامه مسعود ابراهیم تهرانی رئیس گروه خزندگان و دوزیستان دفتر حیات وحش و آبزیان آب‌های داخلی نیز با تاکید بر این نکته که برداشت از طبیعت تهدیداتی را هم اکنون متوجه مارهای سمی کشور کرده، راه حل را در اجرای طرح‌هایی چون تکثیر و پرورش مار های سمی و تهیه زهر از این جانوران برای تولید آنتی‌ونوم دانست. وی اشاره کرد: طرحی در این زمینه با همکاری دانشگاه تهران در حال اجرا است که به‌زودی با تهیه آنتی‌ونوم و آزمایش کیفیت پادزهر تهیه شده با همکاری سازمان غذا و دارو تایید و یا عدم تایید آن بررسی خواهد شد .

همچنین حسن‌نیا کارشناس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو نیز در این زمینه اعلام آمادگی کرد و گفت: نیازسنجی آنتی‌ونوم و ارایه درخواست تهیه آنتی‌ونوم مارگزیدگی از سوی موسسه رازی با همکاری دفتر مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت انجام می‌شود. همچنین وی تاکید کرد که تهیه بانک ژن از مارهای سمی کشور باید در دستور کار باید قرار بگیرد .

زهرایی رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت نیز تشکیل کمیته ملی حفاظت از مارهای سمی را گامی بزرگ برای مدیریت یکپارچه در زمینه های مختلف از جمله زنده گیری و استحصال سم برای مارگزیدگی و داروسازی و همچنین برنامه‌ها و طرح‌های تحقیقاتی و درمانی مرتبط با جانوران سمی با همکاری سازمان‌ها و موسسات ذی‌ربط دانست. ایشان از اجرای برنامه‌های آموزشی و تدوین راهنمای جامع در خصوص درمان مارگزیدگی خبر داد که جای توسعه و تداوم بیشتری را تا حصول نتیجه مطلوب می‌طلبد. چه آنکه در برخی مراکز بیش از میزان مورد نیاز به فرد مارگزیده آنتی‌ونوم تزریق می‌شود. متاسفانه آمار دقیقی از میزان گزش در دست نیست، لیکن وزارت بهداشت هیچ‌گاه بیش از نیاز واقعی درخواست آنتی‌ونوم ننموده است. آنچه مسلم است وزارت بهداشت گرچه سلامت جامعه را هدف خود می‌داند اما همگام با محیط زیست به حفاظت از گونه‌های جانوری نیز می‌اندیشد.

وطن پور، سم شناس و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران نیز تهیه بانک اطلاعاتی از مارهای سمی کشور و تدوین طرح‌ها، پروژه‌ها و مقالات تهیه شده در این خصوص و تنظیم استراتژی‌ها مطابق اهداف این کمیته را که صیانت و حفاظت از مارهای سمی کشور است، مهم دانسته و به دیدگاهی کلان‌نگر در حفاظت از جانوران سمی اشاره کرد.

کابلی عضو هیات علمی دانشگاه تهران هم در ادامه با تشریح وضعیت مارهای سمی کشور به ارایه راهکارهای موجود و بهره‌مندی از تجارب بین‌المللی در این زمینه درباره تکثیر و پرورش مار و استحصال سم آن در تهیه آنتی ونوم سخن گفت. وی با انتقاد از نحوه نگهداری مارها، سم‌گیری و و رهاسازی آن در طبیعت از سوی نهادهای مسوول، ادامه این عمل را فاجعه بار اعلام کرد .

گفتنی است، کمیته ملی راهبردی حفاظت و مدیریت مار های سمی ایران با هدف رفع چالش‌های موجود در بخش‌های اجرایی مرتبط، ساماندهی و نظارت بر فعالیت های موسسات تولید آنتی ونوم مارگزیدگی و عقرب گزیدگی، بررسی درخواست‌های تکثیر و پرورش جانوران سمی، بررسی درخواست زنده‌گیری جانوران سمی جهت تولید آنتی ونوم، بررسی درخواست تهیه سم به منظور تحقیقات، مشارکت بخش دولتی و غیر دولتی، تهیه و تنظیم دستور العمل و ضوابط طرح‌های تکثیر و پرورش جانوران سمی، بررسی، به‌روز رسانی و اجرای صحیح پروتکل‌ها در برنامه و راهنمای ایمن سازی وزارت بهداشت تشکیل شده است .