قدم‌های بزرگ دولت روحانی در کاهش وابستگی واردت روغن/ حرکت به سوی کاهش وابستگی که برای امنیت غذایی کشور خطرناک است/ 16 درصد کاهش وابستگی در ابتدای راه اجرای طرح خودکفایی دانه‌های روغنی

روغن ازجمله کالاهای اساسی است که وابستگی به واردات آن بسیار بالا است، به‌طوری‌که 95 درصد از مواد اولیه تولید این کالا با خروج بیش از چهار میلیارد دلار از کشور تأمین می‌شود. طرح خوداتکایی در تأمین و تولید این کالای مهم و اساسی نخستین‌بار در سال 82 و در دولت اصلاحات تدوین و اجرا شد، اما پس از پایان این دولت در دولت نهم و دهم طرح خودکفایی روغن با مانع تراشی منفعت‌طلبان متوقف شد تا اینکه در دولت یازدهم در سال 93 اصلاح و اجرا شد.

علیرضا مهاجر، مجری طرح دانه‌های روغنی در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا از اهمیت و لزوم خودکفایی تولید روغن در کشور و قدم‌های که برای رسیدن به آن برداشته شده است گفت که با هم می‌خوانیم.

چرا خودکفایی در تولید روغن انقدر با اهمیت است؟

روغن کالاهای اساسی محسوب می‌شود، این کالا جزو ارزاق حیاتی مردم است و ارتباط نزدیکی با معیشت اقشار جامعه دارد و هر فرد در روز نیاز به حداقل‌های تعریف‌شده‌ای از آن دارد، اما با این حال ایران 95 درصد از نیاز تولید این محصول اساسی را از واردات تأمین می‌کند و این به معنی خطری بزرگ برای امنیت غذایی کشور است به همین دلیل خودکفایی در تولید روغن اهمیت زیای دارد.

میزان نیاز کشور به دانه روغنی و روغن خام به چه میزان است؟

با جمعیت فعلی و سرانه مصرف 18 کیلو گرم نیاز کشور به روغن خام 1.5 میلیون تن است و دانه‌های روغنی 3.5 میلیون تن است که تقریباً 90 درصد این مواد از منابع وارداتی تأمین می‌شود و مطمئناً با افزایش جمعیت این میزان نیز افزایش می‌یابد.

دولت دوازدهم برای کاهش این وابستگی؛ به قول شما "خطرناک برای امنیت غذایی کشور" طرح خودکفایی تولید دانه‌های روغنی را تهیه و اجرا کرده است این طرح در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

بر اساس طرح خودکفایی تولید دانه‌های روغن، طی 10 سال حدود 70 درصد از نیاز ما در داخل کشور تأمین می‌شود که این به معنی اطمینان از افزایش امنیت غذایی کشور است. در نخستین سال شروع طرح (سال 93) پنج درصد از این وابستگی کاسته شد و پیش‌بینی می‌شود در سال زراعی جاری با افزایش دو برابری سطح زیر کشت دانه‌های روغنی رقم کاهش وابستگی به 16 درصد برسد.

افزایش دو برابری سطح زیر کشت دستاورد خوبی برای دوسال اجرای یک طرح است، چه برنامه‌هایی برای افزایش بیشتر تولید دانه‌های روغنی در نظر گفته شده است؟

بهبود مدیریت مزرعه، رعایت تاریخ کاشت، استفاده از کودهای ریزمغزی، مبارزه با علف‌های هرز، کنترل برداشت و کاهش ضایعات برداشت و توسعه مکانیزاسیون از برنامه‌های پیش‌بینی شده برای افزایش بیشتر تولید دانه‌های روغنی در کشور است.

آیا دولت برای ترغیب کشاورزان به کشت دانه‌های روغنی اقدامات تشویقی نیز در نظر گفته است؟ این اقدامات شامل چه مواردی هستند؟

تأمین یارانه خرید بذر، سم، کود و ادوات و تأمین به‌موقع آنها و همچنین تضمین خرید توسط شرکت بازرگانی دولتی و پرداخت بهای آن با قیمت‌های تعیین شده از اقداماتی است که دولت برای تشویق کشاورزان به کشت دانه‌های روغنی در نظر گرفته است، ضمن اینکه در دولت یازدهم یک‌هزار و 300 دستگاه کارنده ریزدانه‌کار برای نخستین‌بار توسط متخصصان داخلی ساخته شد که علاوه بر ایجاد اشتغال در حوزه صنعت، باعث کاهش میزان مصرف بذر و افزایش عملکرد در مزارع شده است.

کشت دانه‌های روغنی در تناوب کشت غلات موضوعی است که وزارت جهاد کشاورزی به آن تأکید دارند، استفاده از دانه‌های روغنی در تناوب کشت چه تأثیری بر تولید غلات دارد؟ اهمیت این موضوع در چیست؟

پایداری تولید غلات به‌ویژه ادامه خودکفایی گندم از نتایج اثبات شده تناوب کشت این محصولات با دانه‌های روغنی ازجمله کلزا است. تکرار کاشت یک نوع محصول غلات بیش از چهار سال متوالی در یک زمین باعث افت تولید به شکل چشمگیری می‌شود. به‌طور مثال اگر کشت گندم در یک مزرعه در سال نخست، شش تن در هکتار محصول بدهد در سال چهارم با یک روند نزولی به چهار تن می‌رسد، اما اگر دانه روغنی کلزا را در کشت تناوبی این محصول قرار دهیم در سال بعد از کشت دانه روغنی تولید حداقل 20 درصد افزایش می‌یابد، ضمن اینکه محصول کلزا نیز به‌دست می‌آید.

صدور اجازه واردات دانه‌های روغنی به کارخانه‌های روغن‌کشی و کاهش تعرفه واردات به شرط خرید دانه‌های روغنی داخلی از طرح‌های بود که وزارت جهاد کشاورزی برای فروش این محصولات در پیش گرفته است، این طرح مورد رضایت کارخانه‌های روغن‌کشی نیست و آنها معتقدند اجرای آن مانع‌تراشی برای تولید است و امکان تولید با تمام ظرفیت را از کارخانه‌ها گرفته است، نظر شما چیست؟

همان‌طور که گفته شد میزان نیاز کشور به دانه‌های روغنی تنها 3.5 میلیون تن است اما هم‌اکنون بیش از 5.5 میلیون تن ظرفیت کارخانه روغن‌کشی در کشور ایجاد شده، این به معنی ظرفیت بیش از نیاز کشور است. هرچند دولت یازدهم در شکل‌گیری این مازاد ظرفیت نقشی چندانی نداشته است، اما با تأمین ارز با قیمت مناسب و همین‌طور کاهش تعرفه‌های واردات به شرط خرید دانه‌های روغنی داخلی شرایط برای فعالیت تولیدکنندگان واقعی در این صنعت را فراهم کرده است. آن افراد معدودی که نسبت به این شرایط معترض هستند و به بهانه کاهش ظرفیت تولید کارخانه‌ها به تخریب دولت می‌پردازند معمولا کسانی هستند که به دنبال منافع بیشتر با افزایش واردات هستند.

افزایش واردات چه منافعی برای این افراد دارد؟

بهره‌مندی از ارز مبادله‌ای و تعرفه‌های پایین واردات، همچنین خرید محصول بی‌کیفیت و فروش آن با قیمت بالا سودها و مناقع کلانی را نصیب این افراد می‌کند که حاضر نیستند از آن بگذرند، منافعی که برای حفظ آنها متوصل به گفتن دروغ، تخریب دولت و تولید داخل می‌شوند.

و به‌عنوان پرسش آخر آیا ممکن است با تغییر دولت، مثل گذشته طرح خودکفایی دانه‌های روغنی باردیگر متوقف یا کند شود؟

با تلاش دولت یازدهم طرح خودکفایی تولید دانه‌های روغنی وارد طرح‌های اقتصادی مقاومتی شده است، اما با این وجود همچنان نگرانی درباره ادامه اجرای این طرح با تغییر دولت وجود دارد؛ زیرا همان‌طور که افراد منفعت‌طلب پس از دولت اصلاحات از خلاء بی‌توجهی دولت نهم و دهم برای فلج کردن تولید داخل و گسترش واردات استفاده کردند بازهم می‌توانند با رفتن دولت آقای روحانی به میدان بازگردند و طرح را متوقف کنند.

و حرف آخر؟

اجرای این طرح علاوه بر کاهش وابستگی و جلوگیری از خروج ارز از کشور ،کنجاله مورد نیاز صنعت دام و طیور کشور را نیز تأمین می‌کند و سطح امنیت غذایی کشور را بالا می‌برد، همچنین امکان تامین محصول با کیفیت و سالم‌تر را مهیا می‌کند؛ پس می‌توان گفت به نتیجه رساندن طرح خودکفایی دانه‌های روغنی از اهیمت چندجانبه برخوردار است. با اینکه برای طرح خودکفایی دانه‌های روغنی طول زمان 10 سال در نظر گرفته شده است، اما با ادامه روندی که هم‌اکنون وزارت جهاد کشاورزی در پیش گرفته است، امکان رسیدن به خودکفایی زودتر از زمان تعیین شده وجود دارد، اما این ممکن نمی‌شود مگر با ادامه حمایت‌های دولت و برنامه‌های تشویقی که تعیین شده است./

G-960227-01