چه کسی سفره فقرا را کوچک‌تر کرد؟

الف) سفره ایرانی عمدتا متشکل از ١٠ قلم اصلی گوشت قرمز، گوشت مرغ، حبوبات، برنج، روغن، قندوشکر، چای، لبنیات، تخم‌مرغ و نان است که میانگین مصرف هریک برای هر نفر ایرانی در سال به شرح ستون سوم جدول زیر است؛ یعنی مثلا به‌طور متوسط هر نفر ایرانی سالانه ١١ کیلوگرم گوشت قرمز و ٢٦ کیلوگرم مرغ و ١١٧ کیلوگرم نان و... مصرف می‌کند.
ب) طبق سرشماری سال ١٣٩٥، تعداد اعضای خانوار ایرانی به‌طور متوسط ٣,٣ نفر است. بنابراین سرانه مصرف ماهانه هر خانوار ایرانی به شرح ستون ٤ جدول زیر است؛ یعنی به‌طور متوسط هر خانوار ایرانی ماهانه سه کیلوگرم گوشت قرمز و هفت کیلوگرم گوشت مرغ و ٣٢ کیلوگرم نان (یا معادل روزانه ٢.٥ عدد نان سنگک) و... مصرف می‌کند.
ج) براساس قیمت‌های بازار که به‌طور هفتگی از سوی اداره آمار اقتصادی بانک مرکزی منتشر می‌شود، هزینه ماهانه ١٠ قلم عمده سفره ایرانی را می‌توان برای زمان‌های مختلف محاسبه کرد. مثلا میانگین قیمت گوشت قرمز (گوساله و گوسفندی) در مردادماه ١٣٨٤ (پایان دوره اصلاحات) حدود چهارهزارو ٨٠٠ تومان و در مرداد ١٣٩٢ (پایان دوره مهرورزی) با ٦,٣ برابر افزایش به حدود ٣٠هزارو ٢٨٠ تومان رسید و در اردیبهشت ١٣٩٦ به حدود ٣٩هزارو ٩٠٠ تومان افزایش یافته است. بنابراین هزینه سه کیلوگرم گوشت قرمز در سفره هر خانوار متوسط ایرانی از ١٤هزارو ٦٠٠ تومان در مرداد ١٣٨٤ به ٩١هزارو ٦٠٠ تومان در مرداد ١٣٩٢ و نهایتا به ١٢٠هزارو ٦٠٠ تومان در اردیبهشت ١٣٩٦ رسیده است. همین محاسبات برای سایر اقلام در جدول زیر آمده است.
د) جمع مخارج هر خانوار برای اقلام ١٠ ‌گانه سفره ایرانی در مردادماه سال ١٣٨٤ (پایان دولت اصلاحات) حدود ٧٣هزارو ٦٨٠ تومان بود که در مردادماه ١٣٩٢ (پایان دولت مهرورزی) با ٥,٣ برابرشدن به رقم ٣٩٣هزارو ٨٥٠ تومان رسید و هم‌اکنون در اردیبهشت سال ١٣٩٦ (ماه‌های پایانی دور اول دولت تدبیر و امید) با رشد سالانه هفت درصد به ٥٠٦ هزار تومان رسیده است. مقایسه مخارج بالا به‌تنهایی گویای کوچک یا بزرگ‌شدن سفره ایرانی نیست، اما به‌وضوح تب تورم سهمگین ایجادشده در دوره مهرورزی دولت نهم و دهم را نشان می‌دهد که مردم هرروز شاهد کاهش ارزش پول خود بودند.
هـ ) برای اندازه‌گیری سفره هر خانوار باید بررسی کرد که درآمد خانوارها، به‌خصوص خانوارهای کم‌درآمد و مستضعف چقدر افزایش داشته و با آن قادر بوده‌اند چه مقدار از اقلام سفره خود را تأمین کنند. حداقل دستمزد طبق قانون کار برای سه سال ١٣٨٤ و ١٣٩٢ و ١٣٩٦ به‌ترتیب ١٢٩،٦٥٢ تومان و ٥٥٧،١٢٥ تومان و ١،٠٧٩،٩٣٠ تومان بوده است.
و) ارقام جدول نشان می‌دهند که در سال ١٣٨٤ و پایان دولت اصلاحات، حدود ٥٧ درصد از درآمد خانوارهای کم‌درآمد صرف تأمین نیازهای معیشتی ضروری شده و به عبارت بهتر هر خانوار کم‌درآمد می‌توانست با حداقل حقوق قانون کار حدود ١,٧٦ برابر نیاز سفره معیشت خود را تأمین کند.
در پایان مهرورزی دولت دهم در مرداد ١٣٩٢، هر خانوار کم‌درآمد باید ٧١درصد از درآمد خود را به معیشت ضروری اختصاص می‌داد و به‌عبارتی با حقوق و دستمزد خود می‌توانست ١,٤١ برابر نیاز معیشت ضروری خود را تأمین کند.
در پایان دور اول دولت تدبیر و امید در اردیبهشت ١٣٩٦، خانوارهای کم‌درآمد می‌توانند با اختصاص ٤٧درصد درآمد حداقل قانون کار، نیازهای معیشتی ضروری خود را تأمین کنند و به‌عبارت دیگر می‌توانند با درآمد خود، ٢,١٣ برابر نیاز معیشتی خود را تأمین کنند.
ز) با شرح و محاسبات بالا می‌توان گفت اندازه سفره خانوارهای کم‌درآمد ایرانی از ١,٧٦ برابر نیاز معیشتی در پایان دوره اصلاحات با ٢٠درصد کاهش در دوره دولت نهم و دهم به ١.٤١ در مردادماه ١٣٩٢ تقلیل یافته و سپس با افزایش قابل‌ملاحظه ٥٠درصد در عرض کمتر از چهار سال به ٢.١٣ برابر در سال ١٣٩٦ افزایش یافته است.
واضح است که سفره خانوارهای ایرانی در دولت مهرورزی کوچک و کوچک‌تر شده است. این در حالی است که درآمدهای نفتی افسانه‌ای آن دولت می‌توانست فقر را برای همیشه در سرزمین منتظران عدالت ریشه‌کن کند. از سوی دیگر می‌توان گفت که با تدبیر ملت برای روی‌کارآوردن دولت اعتدال و تلاش برای کاهش تورم و نیز افزایش دستمزد کم‌درآمدها، سفره معیشت مستضعفان گسترده‌تر شده و از ١,٤١ در دولت دهم با ٥٠درصد افزایش به ٢.١٣ در دولت اعتدال رسیده است.
کسانی که هنوز بر طبل پوسیده پرداخت نقدی یارانه‌ها می‌کوبند و دم از حمایت از فقرا می‌زنند باید توجه داشته باشند که دستیابی به هدف مقدس خدمت به محرومان با طناب پاره کسانی که هشت سال سفره فقرا را کوچک‌تر کرده‌اند امکان‌پذیر نیست و این جفا به مردم ستم‌کشیده است که دوباره آنان را به ورطه فقر بیشتر برگردانند.