انجمن علمی جنگلبانی به جاده خاکی می‌زند؟

خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)-لیلا مرگن:

انجمن علمی جنگلبانی که تنها انجمن فعال موجود در بخش جنگل به شمار می‌رود، چندی است درگیر حاشیه‌هایی شده و از اقدامات سریع این تشکیلات، در رویدادهای مرتبط با جنگل خبری نیست. به تازگی، یکی از اعضای هیات مدیره انجمن اعلام کرده است که اقدامات ترویجی، در دستور کار این انجمن قرار گرفته و انجمن جنگلبانی قصد دارد در تمام استان‌های دارای جنگل، با هدف حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری، همایش‌ها یا گردهمایی‌هایی برای مردم برگزار کند. این تصمیم البته مخالفانی هم دارد و گروهی از اعضای انجمن می‌گویند که در اساسنامه انجمن به چنین نکته‌ای اشاره نشده و وظیفه این مجموعه بیشتر ایجاد انسجام در بدنه علمی و اخذ مواضع درست و متکی بر یافته‌های علمی در رویدادهای مربوط به جنگل است. باریس مجنویان استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران که عضو هیات مدیره انجمن جنگلبانی است، نظر میانه‌ای دارد. وی معتقد است که انجام فعالیت‌های ترویجی نیز برای انجمن اهمیت دارد. بنابراین در مجمع عمومی فوق‌العاده‌ای که به زودی برای تغییر اساسنامه انجمن جنگلبانی تشکیل می‌شود، اگرچنین بندی موجود نبود، این مسئله در اساسنامه گنجانده خواهد شد.

اختلاف بر سر مواضع و عملکرد انجمن جنگلبانی در میان اعضا پس از برگزاری همایش پیاده روی عمومی با هدف حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری در روستای دلیر در روز جمعه 30 تیرماه سال 96، بار دیگر بالا گرفت. تصاویر این برنامه که هادی کیادلیری رئیس انجمن جنگلبانی به عنوان سخنران در آن حضور یافته بود، توسط کامران پور مقدم یکی از اعضای هیات مدیره انجمن جنگلبانی در فضای مجازی منتشر شد و این عضو هیات مدیره انجمن اعلام کرد: همایش دلیر توسط انجمن جنگلبانی برگزار شده است و به زودی برای سایر رویشگاه‌های جنگلی ایران نیز همایش‌هایی از این دست با هدف حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری انجام خواهد شد. این مسئله اعتراض برخی اعضای انجمن را در پی داشت زیرا آنها معتقد بودند که انجام کارهای ترویجی در حیطه وظایف انجمن نیست و برگزاری این همایش نیز مصوبه هیات مدیره انجمن را ندارد. از آنجا که انتخابات برگزار شده توسط انجمن برای تعیین هیات مدیره جدید در 9 خرداد ماه سال گذشته هنوز تایید نشده است، هیات مدیره همچنان به کار خود ادامه می‌دهند. باریس مجنونیان استاد دانشگاه تهران و عضو هیات مدیره انجمن جنگلبانی در پاسخ به این پرسش که آیا انجام فعالیت‌های ترویجی در حیطه وظایف انجمن جنگلبانی است، نظرات جدیدی ارائه می‌دهد. البته وی از برگزاری همایش دلیر توسط انجمن بی‌اطلاع است و با توجه به تصاویر منتشر شده در فضای مجازی این همایش را یک ابتکار جالب شخصی، محلی و ظاهرا موفق توصیف می‌کند.

وی در گفتگو با ایانا بیان می‌کند: همایش‌هایی نظیر آنچه در دلیر برگزار شد، شاید به‌عنوان یک ابتکار و نوآوری بد هم نباشد ولی مطمئنا برای اینکه تحت مدیریت انجمن در آینده به صورت سیستماتیک اجرایی و تداوم داشته باشد، نیاز به ارزیابی نتایج آن داریم تا بر آن اساس، سیاست‌گذاری و تصویب برنامه‌ها ازطرف هیات مدیره انجمن جنگلبانی انجام شود.

مجنونیان انجمن جنگلبانی را یک مجموعه پیشرو می‌داند که تا به حال نیز فعال‌تر از سایر انجمن‌های علمی ظاهر شده است. وی با اشاره به مشکلات پیش آمده برای انجمن، اعتراضات مطرح شده درباره عدم صحت انتخابات را به دلیل حضور پنج ناظر قدرتمند در روز برگزاری انتخابات، غیر منطقی توصیف می‌کند.

مجنونیان که در انتخابات خرداد ماه سال گذشته به دلیل مفاد اساسنامه انجمن نیاز به کسب رای دو سوم حاضران در جلسه برای عضویت در هیات مدیره برای سومین بار را داشت، با وجود اخذ بیشترین رای از ادامه فعالیت در هیات مدیره این تشکل باز می‌ماند اما بر پایبندی اعضا به قوانین و اساسنامه انجمن نیز تاکید می‌کند.

وی اضافه می‌کند: اعتراضات به نتیجه انتخابات انجمن سبب شد که هیات مدیره جدید تایید نشود و هیات مدیره قبلی از نظر حقوقی به کار خود ادامه دهد. بعد از ملغی شدن انتخابات اعلام کردم که بهتر است انتخابات زودتر از موعد برگزار شود تا تکلیف انجمن هرچه سریع‌تر روشن شود. البته وزارت علوم به درخواست‌های انجمن برای صدور مجوز انتخابات نیز پاسخی نداده است.

مجنونیان در پاسخ به اعتراضات مطرح شده در زمینه انحراف انجمن از وظایف خود، می‌گوید: انجمن در ارتباط با انجام فعالیت‌های ترویجی و کارهای عمومی محدودیتی ندارد. اگر هم چنین محدودیتی در اساسنامه وجود داشته باشد، باید قوانین را بازتعریف کنیم. انجمن معنایش همین است. با ماده و تبصره که نمی‌تواند خود را محدود کند.

وی ادامه می‌دهد: در آینده نزدیک یک مجممع عمومی فوق العاده برای تغییر اساسنامه خواهیم داشت. این مسئله را در مجموع عمومی بررسی می‌کنیم.

این عضو هیات مدیره انجمن جنگلبانی اضافه می‌کند: در جلسه وزارت علوم نیز به این نکته تاکید داشتم که انجمن باید روی تصمیم‌سازی کار کند نه کارهای نمایشی که سایرین هم می‌توانند انجام دهند. به خصوص انجمنی مثل ما که درگیر خیلی از مسایل اقتصادی و اجتماعی است، باید در تصمیم سازی‌های قوه مقننه خیلی فعال باشد. البته تا به حال هم فعال بوده است. ما تا به حال در تصویب خیلی لوایح تاثیرگذار بودیم و از تصویب شدن چند لایحه جلوگیری کرده‌ایم.

به کانال ایانا در تلگرام بپیوندید

اصلاح ساختار تنها راه مشارکت در انتخاب خط مشی، توسط انجمن‌ها

بدون شک مهمترین رویداد حوزه جنگل، تصویب طرح تنفس در مجلس شورای اسلامی بود. انجمن جنگلبانی با تصویب هیات مدیره در قامت موافق این طرح ظاهر شد اما در میانه راه با ایجاد اختلال در نتیجه انتخابات، برخی اعضای انجمن اعلام کردند که تصمیم بدنه انجمن با نظر هیات مدیره متفاوت بوده و اعضای انجمن با اجرای طرح تنفس مخالف هستند. در حال حاضر در مقطعی هستیم که باید برای مدیریت جنگل‌های کشور برنامه تدوین شود و انجمن اگر درگیر حواشی نمی‌شد، می‌توانست نقش مهمی در سیاستگزاری‌ها داشته باشد. اما محمد پیر صوفی املشی دانشجوی دکترای سیاست جنگل دانشگاه فنی درسدن آلمان در گفتگو با ایانا می‌گوید: در حال حاضر در کشورهای در حال توسعه، خط مشی‌های یکجانبه توسط حاکمیت و بدون مشارکت جدی جامعه مدنی و بازار تدوین می‌شوند. این خط مشی‌ها که در جریان تدوین، توافق لازم را کسب نکرده‌اند، پس از تصویب و قانونی شدن نیز اجرایی نخواهند بود و نمی‌توانند مشارکت جدی تشکل‌های غیر دولتی و عموم مردم را جلب کنند.

پیر صوفی ادامه می‌دهد: نقص ساختاری خط مشی‌گذاری باعث شده است تا انجمن‌ها و تشکل‌ها تنها به اموری بپردازند که در همین ساختار ناقص فعلی امکان‌پذیر هستند و از امور مهمی مانند مشارکت در تحلیل، تدوین، اجرا و ارزیابی خط مشی‌ها که اگرچه ضروری هستند، ولی در ساختار فعلی کمتر شدنی هستند، صرف نظر کنند. بدیهی است که فعالیت‌های انجمن‌ها و تشکل‌های محیط زیستی و منابع طبیعی مانند انجمن جنگلبانی ایران هم از این نقص ساختاری رنج می‌برند و نمی‌تواند همه ظرفیت خود را برای بهبود وضع محیط زیست و منابع طبیعی کشور بکار اندازد.

وی درباره اینکه آیا برگزاری گردهمایی‌های ترویجی برای یک انجمن علمی اقدام به‌جایی است یا خیر، برگزاری گردهمایی‌هایی که با هدف افزایش آگاهی‌های محیط زیستی در کشور برگزار می‌شود را بسیار سودمند دانست و آن را گامی برای رسیدن به این هدف ارزشمند توصیف کرد.

پیرصوفی با تاکید بر این که انجمن‌ها و تشکل‌های غیردولتی در کشورهای توسعه یافته، نقشی جدی در فرآیند خط مشی گذاری (Policy making) ایفا و به تبع آن اسباب اتخاذ خط مشی‌های کارآمد و اجرای موفق آنها را فراهم می‌کنند، این موهبت را نتیجه ساختار پیشرفته خط مشی گذاری در آن کشورها می‌داند.

وی عنوان می‌کند: تا زمانی که در کشورهای در حال توسعه این ساختار اصلاح نشود، تشکل‌ها و انجمن‌ها نمی‌توانند به‌طور موثر در خط مشی‌گذاری و اجرای موفق آنها نقش داشته باشند .

انجمن جنگلبانی دچار عوامزدگی شده است

به اعتقاد پیرصوفی دانشجوی دکترای سیاست جنگل دانشگاه فنی درسدن آلمان برگزاری گردهمایی‌های ترویجی سرنوشت محتوم تشکل‌های ایرانی است. زیرا ایران کشوری در حال توسعه است و تشکل‌هایش مانند کشورهای پیشرفته نمی‌توانند در تصمیم‌سازی‌‎ها مشارکت کنند. اما محمد عواطفی عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفتگو با ایانا، از روزهایی سخن می‌گوید که انجمن جنگلبانی بیشتر فعالیت علمی انجام می‌داده است و این روزها، این فعالیت‌ها دچار رکود شده است.

به اعتقاد عواطفی انجمن جنگلبانی از مسیری که در ابتدا برایش پیش‌بینی شده بود، دور افتاده است و به شکلی دچار حاشیه شده است. وی اضافه می‌کند: این روزها انجمن علمی جنگلبانی دچارعوامزدگی شده است.

این عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران در تشریح سخن خود می‌گوید: انجمن‌های علمی وظایفی به عهده دارد که بیشتر وظایف عملی و تخصصی هستند. این انجمن‌ها قرار است پیشرو باشد و جریان ایجاد کنند تا جامعه را به سمت و سوی درست سوق دهند. فعالیت‌های آنها در راستای کمک به موسسات آموزشی و اجرایی انجام می‌شود و با هدف گسترش علوم با برگزاری رویدادهایی نظیر همایش و غیره، برای تحقق این هدف تلاش می‌کنند. به نظر می‌آید انجمن‌های علمی زیر مجموعه وزارت علوم، با این هدف تشکیل شده باشند.

وی اضافه می‌کند: اما وضعیت دیگری نیز برای انجمن‌ها وجود دارد و آن این است که یک انجمن ببیند درجامعه چه چیزی جذاب بوده و جامعه خواهان آن است و پس از ارزیابی شرایط، به دنبال خواست جامعه حرکت کند . در این صورت انجمن به جای اینکه پیشروی جامعه باشد، پسروی آن خواهد بود. اگرچه حرکت‌های اجتماعی گاهی می‌تواند حرکت‌های رو به توسعه باشد اما برخی از این حرکت‌ها نیز موج‌های زودگذری هستند که در جامعه به هر دلیلی ایجاد می‌شود و اگر انجمن پیرو باشد و به دنبال چنین موضوعاتی حرکت کند، از وظایف اصلی دور می‌افتد. اینجاست که به عوام‌زدگی دچار می‌شود. انجمن جنگلبانی در سال‌های اخیر مقداری دچار عوامزدگی شده است و از وظیفه پیشرو بودن خود که وظیفه علمی و تخصصی آن است، دور افتاده است.

به گفته عواطفی و بر اساس آنچه از اساسنامه به خاطر دارد، انجمن جنگلبانی باید فعالیت خود را در راستای ارتباط با جامعه علمی، متخصصان و محققان تقویت کند و فعالیت‌های ترویجی جزء وظایف این انجمن نیست.

وی عنوان می‌کند: انجمن جنگلبانی که دفتر آن در تهران و کرج است، باید ارتباط خود را با مراکز آموزشی و پژوهشی سایر استان‌ها تقویت می‌کرد که این کار انجام نشده است. همچنین از آخرین رویداد جدی برگزار شده توسط انجمن جنگلبانی، حدود سه سال می‌گذرد. این رویداد یک همایش یک روزه در رامسر بود که توسط انجمن برگزار شد.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه مدتهاست انجمن جنگلبانی از رویدادهای علمی دور افتاده است، فعال شدن کمیته‌های علمی و برگزاری سخنرانی‌های در قالب این کمیته‌های علمی را عاملی برای به روز نگه داشتن اعضای انجمن و گسترش دانش تولید شده معرفی می‌کند.

به گفته وی مدت زیادی از پایان یافتن دوره فعالیت هیات مدیره قبلی می‌گذشت و باید انتخابات توسط این هیات برگزار می‌شد. انتخابات با تاخیر برگزا شد و در نهایت نتیجه انتخابات باطل شد. انتخابات جدید باید برگزار می‌شد که این هم انجام نشده است. اگر اینها را نشانه‌هایی از فعالیت انجمن ببینیم، به نظر می‌آید که این تشکل از مسیر پیش‌بینی شده دور می‌شود.

عواطفی به این پرسش که آیا اعضای انجمن به حد کافی فعال بوده‌اند یا خیر، این گونه پاسخ می‌دهد: به نظر می‌آید بخشی از رخوت که پیش آمده به دلیل وضعیت انجمن باشد. اما صرفا یک عامل در پیدایش شرایط کنونی نقش نداشته است.

وی اضافه می‌کند: فعال بودن کمیته‌های علمی باعث می ‎ شد اعضا همه فعال باشند و هر کس گوشه‌ای از کار را بگیرد و پیش ببرد. ولی وقتی کمیته‌ها کار نکنند و انجمن نتواند ارتباطات ارگانیکی با دانشگاه‌های شمال و غرب کشور همچنین موسسات پژوهشی دیگر و موسسات بین‌المللی برقرار کند، ا عضای آن هم دچار رخوت شده و سرخورده می‌شوند.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران و عضو انجمن جنگلبانی که به واسطه انتشار نشریه انجمن با اعضا ارتباطات زیادی دارد، عدم فعالیت انجمن برای اعضا و توجه این مجموعه به وظیفه حرفه‌ای و تخصصی خود را یکی از دلایل اصلی اعتراض اعضا به فعالیت انجمن معرفی می‌کند./

L-960507-03