شیوع غیرمترقبه بیماری باکتریایی نواری گندم در برخی نقاط کشور/ در مزارع آلوده گندم میانگین خسارت 10 درصد بوده است/ نگرانی کشاورزان از این آلودگی گیاهی نگرانی موجهی است

عضو هیأت علمی و باکتری شناس بخش بیماری شناسی گیاهی مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی از شیوع غیرمترقبه بیماری باکتریایی نواری گندم در برخی نقاط کشور خبر داد.

به گزارش ایانا از سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، دکترعلی علیزاده علی آبادی با بیان اینکه در سال زراعی گذشته نوعی بیماری باکتریایی باعث بروز خسارت در برخی از مزارع گندم کشور شده است، گفت: متأسفانه در سال زراعی گذشته در بسیاری از مزارع گندم استان‌های مهم و گندم‌خیز کشور مانند: استان های لرستان، کرمانشاه، همدان، زنجان، خراسان رضوی، فارس و جنوب کرمان (منطقه ارزوئیه) بیماری باکتریایی نواری غلات به‌شدت شیوع یافت و میزان آلودگی در حدی بود که به تولید محصول خساراتی وارد کرد.

وی با اشاره به میزان خسارت های وارده افزود: درحال حاضرتخمین دقیقی از میزان خسارت وجود ندارد ولی در مزارع آلوده گندم در استان‌هایی که نام برده شد، به نظر می‌رسد میانگین خسارت حدود 10 درصد بوده است. در این زمینه مطالعاتی در دست اقدام است تا میزان خسارت های وارده به طور دقیق مشخص و اطلاع رسانی شود.

دانشیار و عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی یاد آورشد: مستندات موجود نشان می دهد این بیماری در سال های گذشته هم در مزارع کشور وجود داشته است و این بیماری گیاهی باکتریایی درحد مشاهده بر روی برخی بوته ها دیده می شده و خسارت آن هرگز به آستانه زیان اقتصادی نزدیک نمی شد؛ اما سال گذشته این آلودگی خسارت زیادی به مزارع گندم کشور وارد کرد و ابعاد آن هیچ وقت به این میزان وسیع نبوده و آن را به صورت یک بحران شاهد بودیم.

علیزاده با اشاره به پراکندگی بیماری باکتریایی نواری گندم درمزارع کشورخاطرنشان ساخت: این بیماری را در سال 1367 از کرمان گزارش کردم. دو پاتووار جداگانه از عامل این بیماری در کشور شناسایی شد. متعاقب آن در سال‌های 1367 و 1368، پراکندگی این بیماری را تعیین کردیم. کانون این بیماری گیاهی در اکثر نقاط کشور وجود داشت؛ اما استان های هرمزگان، کرمان، یزد، اصفهان، فارس، تهران، زنجان، همدان، کرمانشاه، لرستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه‌وبویراحمد، خراسان رضوی و برخی مناطق دیگر این باکتری گیاهی دیده شده است. در استان‌های خوزستان، بوشهر، گلستان، مازندران، گیلان، خراسان شمالی، آذربایجان‌شرقی، غربی و اردبیل وجود این بیماری به‌صورت بسیار ضعیف دیده شده است.

وی با بیان اینکهعلل متعددی را می توان برای بیماری باکتریایی نواری گندم عنوان کرد، بیان داشت: آنچه به نظر ما از علل اصلی طغیان این بیماری است، عبارتند از: بارندگی‌های بهاره در مناطق مختلف، وجود دمای مطلوب، گسترش سیستم‌های آبیاری بارانی در مزارع گندم، کاشت ارقام نسبتاً حساس به این بیماری (مانند رقم میهن، پیشگام و...) و آلودگی احتمالی بذور مصرفی در سال گذشته.

محقق برجسته باکتری شناسی گفت: به همین دلیل در حال حاضر نگرانی‌هایی برای تأمین بذر عاری از آلودگی، برای کشاورزان در همه مناطق، اعم از آلوده و غیرآلوده، وجود دارد؛ اما مسئله نگرانی کشاورزان از این آلودگی گیاهی یک نگرانی موجهی است و نیاز به آموزش و آگاه‌سازی بهره برداران دارد. تاکنون نیز ضمن ابلاغ به همه استان ها، چندین جلسه هماهنگی هم در این ارتباط برگزار شده است. ما در این زمینه بارها و از طریق روش های آموزشی به بهره برداران متذکرشده ایم که در تهیه بذر گندم درسال آینده شان، آلودگی به این بیماری را مدنظر قرار دهند و مزارع بذری آلوده به این بیماری از گردونه تهیه بذر خارج شوند و کمبود بذر استان‌های آلوده از منابع بذور سالم و مازاد سایر استان‌ها برطرف شود.

به گفته این دانشیار و باکتری شناس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی علاوه بر تلاش برای تدارک بذر سالم مورد نیاز، به عوامل دیگری مانند آموزش و نظارت بر ثبت گواهی بذر و نهال نیز تأکید می شود.

وی با بیان اینکه مبرم‌ترین نیاز فعلی استان‌های آلوده به بیماری باکتریایی نواری گندم، آشنایی کارشناسان مرتبط با تولید این محصول استراتژیک با این بیماری است، گفت: به همین منظور تاکنون چند کارگاه‌ آموزشی برای آشنایی با این بیماری و نحوه مدیریت آن برای کلیه کارشناسان مرتبط - اعم از کارشناسان حفظ نباتات، ثبت گواهی بذر، ناظران مزرعه، کلینیک‌های گیاه‌پزشکی و گندم‌کاران نمونه بذری - برگزار شده است. این امر باعث ترویج و توصیه نظرات کارشناسی برای چگونگی کاشت گندم در سال آینده و نیز مراقبت و نظارت دقیق‌تر مزارع و گزارش بیماری در اسرع‌وقت و ارزیابی میزان آلودگی مزارع بذری و نهایتاً حذف مزارع بذری آلوده از گردونه تولید بذر خواهد شد.

این محقق برجسته گیاه پزشکی با اشاره به فعالیت های مطالعاتی و پژوهشی بیماری باکتریایی نواری گندم بیان داشت: تاکنون توانسته ام دو پروژه تحقیقاتی شناسایی دقیق عوامل این بیماری و بررسی واکنش ارقام موجود گندم در برابر این بیماری تهیه کنم و به زودی درکانون های آلوده شروع به فعالیت خواهیم کرد.

علیزاده در پایان جدیدترین توصیه های علمی برای جلوگیری از آلودگی مزارع گندم و آشنایی بیشتر کشاورزان و بهره برداران این بخش تشریح کرد و افزود: اولاً، باید کشاورزان و بهره برداران کشورمان به این بیماری اهمیت دهند و به محض دیدن علایم بیماری، کارشناسان استانی را درجریان بگذارند. ثانیاً، سال آینده گندم خود را در اراضی که سال قبل در آیش بوده‌اند با محصولات دیگری مانند سویا، سیب‌زمینی، کلزا و مانند این‌ها کاشته شده است، بکارند. ثالثاً و حتماً سعی کنند از سلامت بذر خود و از عاری بودن آن از این بیماری مطمئن شوند؛ چرا که راه اصلی و مهم انتقال این بیماری بذر آلوده است. رابعاً، به هیچ وجه کاه و کلشی از محصولات سال‌های قبل در مزرعه باقی نمانده باشد و همه آنها کاملاً به زیر خاک رفته و پوشیده شده باشند. خامساً، بدانند که آبیاری بارانی باعث شیوع و گسترش بیشتر بیماری می‌شود./