Iranian Agriculture News Agency

نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در تأمین مالی کشاورزی و روستایی


فاطمه پاسبان. کارشناس کشاورزی

شرق : تأمین مالی خرد یکی از مباحث مهم در اقتصاد جهانی است که پس از تغییرات نظری در تئوری‌های اقتصادی و دیدگاه‌های توسعه‌ای به‌عنوان یک محرک اقتصادی برای کشورهای در حال توسعه و کشورهایی که با مشکل تورم و بی‌کاری فزاینده روبه‌رو هستند و توزیع ثروت و درآمد در آنها چندان عادلانه نیست به‌عنوان کلید حل معما در نظر گرفته شده است.

اعتبارات خرد، به‌عنوان ابزاری مؤثر در مبارزه با فقر، گرسنگی، قابلیت‌ها و ارزش‌های خود را در توسعه این مناطق اثبات کرده است. این ابزار توانایی تغییر و بهبود زندگی مردم به‌ویژه مردم نیازمند را دارند. وام‌های کوچک، پس‌انداز و ارائه انواع خدمات مالی و بانکی این باور را در خانواده‌های کم‌درآمد و فقیر ایجاد می‌کند که با دسترسی به این خدمات، درآمد آنها افزایش خواهد یافت و به‌این‌ترتیب آنها می‌توانند در برابر موانع و مشکلات غیرمنتظره از خود محافظت کنند و سطح زندگی خویش را بهبود بخشند و برای تغذیه، مسکن و آموزش فرزندانشان سرمایه‌گذاری کنند.

دستیابی به این شرایط در زمره اصلی‌ترین اهداف برنامه‌ هزاره سوم یعنی ریشه‌کنی فقر مطلق از جوامع بشری است. در سال‌های اخیر استفاده از اعتبارات خرد در بسیاری از کشورهای جهان اعم از توسعه‌یافته و توسعه‌نیافته به‌عنوان ابزاری مهم برای کاهش فقر تلقی شده است. به لحاظ مفهوم‌شناسی «اعتبار» را می‌توان یک مفهوم قدرت یا وسیله تأمین توانایی مالی و قدرت اقتصادی برای فقرا و قشر آسیب‌پذیر دانست که توسط یک منبع سازمانی و طبق شرایط وام‌دهی و وام‌گیری که از قبل توافق شده، در نظر گرفت که برای هر دو طرف سودمند است (Mahbubur,٢٠٠٥). درخصوص اعتبارات خرد تعریف واحدی وجود ندارد و هر کشوری یا مؤسسه‌ای متناسب با شرایط و اهداف خود آن را تعریف کرده است. درباره تأمین مالی خرد تعاریف گوناگونی از طرف اندیشه‌وران و سازمان‌های بین‌المللی ارائه شده که همگی نشان می‌دهد پرداخت این نوع از اعتبارات با اهداف خاصی از طرف دولت‌ها، سازمان‌ها و مؤسسه‌های تأمین مالی انجام می‌شود.

بانک جهانی هدف از اعطای اعتبارات به روستاییان را کاهش فقر، ایجاد اشتغال، درآمد، پایداری زیست‌محیطی و فراهم‌کردن زمینه رفاه و بهزیستی روستاییان می‌داند (ESCAP) , ١٩٩٦-PP. ٢-٣). صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی نیز انگیزه اعطای اعتبارات به روستاییان را که از طریق بسیج منابع و دانش به مثابه ابزاری راهبردی و مکمل و ائتلاف پویای روستاییان، دولت، مؤسسه‌های توسعه و اعتبار، سازمان‌های غیردولتی و بخش خصوصی اجرا می‌شود، به شرح ذیل بیان می‌کند (٢٠٠٣) IFAD): تحرک اجتماعی، بالابردن آگاهی‌ها، آموزش و قدرت‌دهی به فقیران؛ افزایش اعتمادبه‌نفس فقیران، ظرفیت‌سازی‌های محلی و...؛ فراهم‌سازی زمینه کار گروهی برای ایجاد دارایی و زیرساخت تولید محلی. کمیسیون اجتماعی و اقتصادی سازمان ملل (اسکاپ) هدف از اعطای اعتبارات خرد به روستاییان را فقرزدایی، ایجاد اشتغال، درآمدزایی، توسعه اجتماعی و ترویج و آموزش کشاورزی، افزایش خودکفایی و حفظ عزت نفس روستاییان می‌داند (ESCAP,١٩٩٦, P. ١٣). بانک توسعه آسیا (Asia Development Bank, ٢٠٠٠) نیز تأمین مالی خرد را فراهم‌سازی دامنه گسترده‌ای از خدمات مالی مانند سپرده‌ها، وام‌ها، خدمات پرداختی، انتقال پول و بیمه برای فقیران و خانوارهای کم‌درآمد و بنگاه‌های کوچک آنها تعریف کرده است که این خدمات از طریق سه مجرای ذیل جریان می‌یابد: نهادهای رسمی مانند بانک‌های روستایی و تعاونی‌ها؛ نهادهای نیمه‌رسمی مانند سازمان‌های غیردولتی (NGOS)؛ منابع غیررسمی مانند وام‌دهندگان و مغازه‌داران. مطالعات جدید در جهان نشان می‌دهد که دسترسی به خدمات اعتبار خرد باعث افزایش سطح درآمد، افزایش هزینه‌های خدمات بهداشتی و آموزش‌وپرورش، افزایش سرمایه و تولید ثروت و توسعه شبکه‌های اجتماعی، کسب مهارت، دسترسی به بازار و افزایش قدرت چانه‌زنی و همکاری بیشتر با دولت در برنامه‌های توسعه کشاورزی شده است (Maurice Sakwa,٢٠١٤).

در همه این تعاریف و تجارب جهانی آنجا بیش از همه به حضو مردم و حکمرانی خوب توجه شده است، تأمین مالی از طریق «سازمان‌های غیردولتی» از طریق تشکیل صندوق اعتبارات خرد و گروه‌های خودیار و مؤسسات تأمین مالی خرد و از این قبیل است که جامعه مدنی به همراه مردم نقش مهمی در تأمین مالی خرد فعالیت‌های اقتصادی بخش کشاورزی و روستایی دارند. کلیه مطالعات انجام‌شده حاکی از این است که اعتبارات خرد پرداخت‌شده توسط سازمان‌های غیردولتی وضع فقرا (دهک‌های پایین جامعه) کشاورزان کوچک و زنان را بهبود بخشیده و دسترسی آنها به وام کم‌بهره و مستقیم را افزایش داده و ضمن اشتغال‌زایی و افزایش درآمد، در توانمندسازی و بهبود استاندارد زندگی برای آنها موفق بوده و دست رباخواران را از زندگی آنها کوتاه کرده است (پارگ -٢٠٠١، دونگ -٢٠٠٢، کابوسکی -٢٠٠٢، امین و همکاران - ٢٠٠٢، گرتلر -٢٠٠٣، پیت -٢٠٠٣). این مسئله که چگونه کشورهای مختلف جهان با تأمین مالی خرد از طریق جامعه مدنی توانسته‌اند در راستای توسعه پایدار کشاورزی و روستایی گام بردارند، موضوع مهمی است که در مطالب بعدی به آن پرداخته می‌شود.

انتهای پیام

دیدگاه تان را بنویسید